وقتی مظفرالدین شاه عتیقه‌های ایران را به فرانسوی‌ها داد

۱۳۹۹/۰۵/۲۰ - ۰۰:۰۰:۰۰
کد خبر: ۱۶۹۸۵۷
وقتی مظفرالدین شاه عتیقه‌های ایران را به فرانسوی‌ها داد

120 سال از امضای قرارداد واگذاری امتیاز انحصاری و دایمی حفاری و برداشت عتیقه به دولت فرانسه در سراسر خاک ایران توسط مظفرالدین شاه می‌گذرد و ما امروز شاهد نمایش بسیاری از آثار تاریخی ایران در موزه لوور هستیم. موزه‌ای که حتی از آن به عنوان بزرگ‌ترین موزه غارتگر دنیا یاد شده است. البته برخی معتقدند وجود آثار تاریخی ایران در دیگر کشور‌ها محاسنی هم می‌تواند داشته باشد، مانند اینکه آثار در موزه‌های استاندارد شرایط نگهداری خوبی دارند و مردم زیادی از سراسر دنیا آنها را می‌بینند؛ اما به هر حال، این مساله که بخشی از نشانه‌های تمدن عظیم ایران با یک قرارداد و به دلیل بی‌کفایتی به غارت رفته، دردآور است. بیستم مرداد سالروز امضای قراردادی است که در آن، مظفرالدین شاه اجازه حفاری در سراسر ایران و همچنین اجازه خروج آثار به دست آمده از کاوش‌ها را به فرانسوی‌ها داد. البته این نخستین‌باری نبود که چنین اجازه‌ای به فرانسوی‌ها داده می‌شد. نوروز رجبی، باستان‌شناس، در این باره توضیح داد: امتیاز انحصاری کاوش‌های باستان‌شناسی ایران اولین‌بار در اواخر قرن ۱۹ میلادی توسط پزشک مخصوص ناصرالدین‌ شاه (طلوزان) به فرانسوی‌ها واگذار شد. این کار سبب اعتراض زیادی در دربار و جامعه روشنفکران از جمله اعتماد‌السلطنه و زین‌الدین مراغه‌ای شد. پس از کسب این امتیاز، آقا و خانم «دیولافوا» کاوش‌های باستان‌شناسی را در شوش آغاز کردند و این حفاری‌ها تا سال ۱۳۵۸ توسط «دمورگان»، «دومکنم»، «گیرشمن» و «ژان پرو» ادامه پیدا کرد. او اظهار کرد: طبق قرارداد، فرانسوی‌ها حق داشتند در نقاط مختلف ایران با رعایت چند مساله کاوش کنند؛ اماکن مذهبی مانند آرامگاه دانیال نبی (ع) از این قاعده (حفاری) مستثنا شود، تعمیر و مرمت آرامگاه دانیال نبی (ع) توسط فرانسوی‌ها انجام شود و اشیای زرین و سیمین به دست آمده از حفاری‌ها برای دولت ایران باشد. رجبی درباره این قرارداد گفت: فرانسوی‌ها حفاری‌های دیگری را در تپه‌های اطراف شوش انجام دادند و همه اشیای به دست آمده از کاوش‌ها را نیز از کشور خارج کردند. در ادامه حکومت سلسله قاجار و با انتقال قدرت از ناصرالدین‌ شاه به مظفرالدین شاه، فرانسوی‌ها با زیرکی تمام اشیایی را که از شوش به دست آمده بود، در یک نمایشگاه در موزه لوور نمایش دادند و مقامات ایران را برای بازدید از آنها دعوت کردند. به این ترتیب، کلاه گشادتری را سر ایرانی‌ها گذاشتند که آن هم دریافت امتیاز انحصاری کاوش‌ها به صورت مفصل‌تر و دقیق‌تر در قرارداد سال ۱۹۰۰ میلادی بود. او همچنین گفت: حتی بر فراز قلعه فرانسوی‌ها که محل اقامت هیات باستان‌شناسی بود و در زمان «دمورگان» با مصالح به دست آمده از شوش ساخته شده بود، پرچم کشور فرانسه برافراشته شد. رجبی ادامه داد: امروزه بخش زیادی از سالن‌های موزه لوور را که به ایران مربوط هستند، اشیای به دست آمده از کاوش‌های شوش تشکیل می‌دهد. فرانسوی‌ها تا آنجا که برایشان امکان‌پذیر بود مواد فرهنگی را از شوش به فرانسه منتقل کردند. 

 

ارسال نظر