سنگ‌نوشته را حدود ۱۸ سال پیش و در پروژه پاکسازی نمای آرامگاه داریوش توسط گروه مرمت تخت‌جمشید کشف کردند؛ نه دیروز و امروز و با استفاده از دوربین‌های دقیق و نمای یا زیر رسوبِ زیاد. درست در بخش بالایی سمت راست آرامگاه داریوش کتیبه‌ای تاریخی که هر چند بخش‌هایی از آن خوانش شده، اما در طول این سال‌ها پایگاه پژوهشی تخت‌جمشید از وجود آن مطلع بوده، هر چند این کشف بزرگ در سایز کوچک را رسانه‌ای نکردند... نهم بهمن امسال در هم‌اندیشی که توسط بنیاد ایران‌شناسی شاپور شهبازی در استان فارس برگزار شد، یک پژوهشگر حوزه فرهنگ و زبان‌های باستانی، از کشف یک سنگ نوشته کوچک جدید در نقش رستم خبرداد و ادعا کرد برای نخستین‌بار او آن سنگ‌نوشته را به کمک عکسبرداری با لنزهای حرفه‌ای دیده است که پیش از آن کسی از آن خبردار نبوده است. این فرد از این رخداد به عنوان یک کشف بزرگ یاد کرد. افشین یزدانی، باستان‌شناس و عضو شورای فنی تخت جمشید، با بیان این مطلب عکسی از مرمت‌های سال ۱۳۸۰ نمای آرامگاه را در اختیار قرار می‌دهد که به روشنی نوشته میخی چهار خطی کوتاهی را در بالای سر فردی که در سمت راست آرامگاه ایستاده، نشان می‌دهد. او به ایسنا می‌گوید: در روزهای گذشته خبری با موضوع کشف یک سنگ‌نوشته هخامنشی در نمای آرامگاه داریوش بزرگ در نقش‌رستم منتشر شده که پرسش‌ها و ابهاماتی را در بین پژوهشگران و باستان‌شناسان درباره چگونگی و شرایط کشف و حتی درستی و نادرستی آن ایجاد کرده است. فردی ادعا کرده که به واسطه بررسی عکس‌هایی که با لنزهای دقیق و حرفه‌ای از صخره نقش‌رستم و آرامگاه داریوش گرفته موفق به کشف یک سنگ‌نوشته کوتاه سه زبانه شده است. به گفته یزدانی، سنگ‌نوشته مورد نظر ۱۸ سال پیش و در جریان پاکسازی نمای آرامگاه داریوش توسط گروه مرمت تخت‌جمشید به سرپرستی « حسن راهساز » که تا آن زمان در زیر رسوبات آهکی حاصل از جاری شدن چند هزار ساله آب باران مخفی شده بود، کشف شد. اما متأسفانه به دلیل نبود یک متخصص باستان‌شناس در گروه مرمت، افرادی که به تمیز کردن آن اقدام می‌کردند به این مهم توجه نکرده بودند که با یک نوشته خوانش نشده مواجه هستند. او از دیگر دلایل دور از چشم‌ها ماندن این نوشته را ارتفاع زیادی می‌داند که محل نوشته در دیواره نقش‌رستم با محل بازدید و سطح زمینِ آن دارد و ادامه می‌دهد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در زمستان سال ۱۳۹۵ یعنی حدود دو سال پیش پژوهشگر مستقلی به نام «خدیجه توتونچی» با مجوز اداره کل میراث فرهنگی استان فارس و هماهنگی با پایگاه تخت جمشید اقدام به عکسبرداری هوایی با پهباد و دوربین‌های حرفه‌ای کرده است که در جریان این تصویربرداری‌ها عکس‌های دقیقی از نوشته‌های آرامگاه نیز تهیه شده و برای او مشخص شد که با نوشته جدیدی مواجه شده که تا آن زمان خوانده نشده است. او تاکید کرد: بر اینکه بر اساس مستندات موجود با اطمینان باید گفت ادعای کشف سنگ‌نوشته هخامنشی در یک ماه اخیر و توسط افرادی که در همایش بنیاد شاپور شهبازی ادعا شده نادرست بوده و صحت ندارد. یزدانی انتشار این خبر و نتایج احتمالی خوانش سنگ‌نوشته را نوعی بزرگ‌نمایی غیر واقع و دور از رفتار حرفه‌ای و علمی دانسته و درباره علت منتشر نشدن این کشف در همان سال‌های ۱۳۸۰ اظهار می‌کند: بخش مرمت تخت‌جمشید، که وظیفه عمیات پاکسازی را بر عهده داشته، به دلیل فقدان حضور یک باستان‌شناس متوجه کشفی که کرده بودند نشدند که البته این موضوع نقدی را به فعالیت‌های مرمتی که بدون حضور باستان شناسان انجام می‌شود، وارد می‌کند. او توضیح می‌دهد: متن نوشته‌های آرامگاه داریوش برای نخستین‌بار توسط دانشمندی آلمانی به نام «ویسباخ» در سال ۱۹۱۱ میلادی به شکل یک کتاب چاپ و منتشر شد. یک‌سال پیش از انتشار کتابِ وی، «ارنست هرتسفلد» یک دانشمند آلمانی دیگر نتیجه یک پژوهش دقیق روی نقش‌های نمای آرامگاه‌های شاهی نقش‌رستم و هویت آنها را به زبان آلمانی منتشر کرد. پس از آنها «اریک اشمیت» که سرپرستی کاوش‌های تخت جمشید را از سوی موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو بر عهده داشت نسبت به مستند نگاری آرامگاه‌ها و کاوش در محوطه نقش رستم و اطراف کعبه زرتشت اقدام کرد که در جریان آن کاوش‌ها، نوشته‌های متعلق به شاپور ساسانی که بر بدنه کعبه زردشت نوشته شده بودند، کشف شد.
