با بررسی باستان‌شناسی محوطه تاریخی «تهماچی» در شهرستان «دیلم» استان بوشهر نشان‌هایی از وجود یک تمدن بزرگ و قدیمی در این منطقه به دست آمد که نشان می‌دهد، تپه‌های بزرگ این منطقه که ارتفاعی 5 تا 6 متری از سطح زمین‌های اطراف دارند دارای لایه‌های تاریخی و فرهنگی هستند. با توجه به یافته‌های ابتدایی از این منطقه که برای نخستین بار در شهرستان دیلم شناسایی شده است، می‌توان حدس زد که این محوطه متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد است که از نظر تاریخی در پس کرانه‌های خلیج‌فارس اهمیت زیادی دارد. پیش از این نیز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از انجام تحقیقات باستان‌شناسی در 8 محوطه باستانی در پس کرانه‌های خلیج فارس خبر داده بودند که به دنبال آن شهری باستانی از دوره ایران باستان در این منطقه که می‌تواند «گاوبندی باستان» باشد به دست آمده بود. همچنین در طول یک سال گذشته به دنبال انجام کاوش‌های متعدد در مناطق مختلف خلیج‌فارس در جنوب کشور، نتایج مختلفی از این مطالعات به دست آمده‌اند که می‌توان به این موارد اشاره کرد. «کشف شواهد حضور اقوام ایرانی در خلیج فارس» به دنبال انجام فعالیت‌های باستان‌شناسی تپه «گل‌پختی» اعلام شد که این بررسی‌ها در پر رنگ کردن حضور اقوام ایرانی در دوران پیش از تاریخ تا دوران تاریخی در سواحل و پس‌کرانه‌های خلیج فارس، نتایج مطلوبی به دنبال داشته باشد و از تخریب بیشتر آن جلوگیری می‌کند. همچنین به دنبال انجام عملیات گمانه‌زنی برای تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه تاریخی «تل‌پیر» ۱۲محوطه تاریخی مربوط به دوران‌های مختلف تاریخی به عنوان یکی از نخستین دهکده‌ها در پس‌کرانه‌های خلیج فارس به دست آمد.
