تعارض در روایت‌های برجامی

حسن بهشتی‌پور

به نظر می‌رسد، تعارضات جدی میان اخباری که توسط تیم مذاکره‌کننده ایرانی نقل می‌شود و اظهاراتی که توسط مورا و مقامات اروپایی و روسی مطرح می‌شود، وجود دارد. در شرایطی که مقامات ایرانی و مذاکره‌کننده ارشد کشورمان می‌گویند موضع ایران به نسبت دور هفتم گفت‌وگوها هیچ تغییری نکرده و 2سند ارایه شده از سوی ایران در حال بررسی است، اما مقامات اروپایی و روسی اعلام کرده‌اند، ایران پذیرفته در چهارچوب 6دور قبلی، مذاکرات تداوم داشته باشد. این 2رویکرد متفاوت و در برخی موارد متضاد، تعارضات جدی در اخبار برآمده از مذاکرات ایجاد کرده و دقیقا مشخص نیست، پشت پرده گفت‌وگوها چه می‌گذرد.آیا آنگونه که علی باقری‌کنی عنوان می‌کند، طرف مقابل در حال بررسی اسناد ایران است یا اینکه بر اساس اعلام مورا، اولیانوف و... ایران پذیرفته که توافقات 6دور قبلی مذاکرات، دنبال شود. بنابراین با دو نگاه کاملا متفاوت در خصوص مذاکرات هسته‌ای روبه رو هستیم که هر کدام روایت خاص خود را از محتوای گفت‌وگوها ارایه می‌دهند که با روایت طرف مقابل تفاوت‌های جدی دارد. نباید فراموش کرد، زمانی تحلیلگران می‌توانند تحلیل درستی از رخدادها داشته باشند که داده‌های اطلاعاتی شفاف و قابل استنادی در اختیار آنان قرار بگیرد. البته به نقل از یک منبع آگاه ایرانی، اعلام شد که این نوع فضاسازی‌ها از سوی طرف غربی در راستای ایجاد اشکال در روند گفت‌وگوها رسانه‌ای می‌شود. این حرف زمانی معنی داشت که مقامات روسی نیز این اظهارات مقامات اروپایی را تایید نکنند. یک چنین اظهارنظرهایی نه فقط از سوی اروپاییان، بلکه ازسوی همه کشورهای حاضر در مذاکرات از جمله مذاکره‌کنندگان اروپایی، روسیه، چین و امریکا شنیده می‌شود. حتی اولیانوف نیز اعلام کرده که ایران پذیرفته در چهارچوب برجام و توافقات به دست آمده در 6دور مذاکرات قبلی، گفت‌وگوها را پیگیری کند. اساسا یکی از مشکلات مذاکرات ، هم در این دور و هم در دورهای قبلی آن است که اطلاعات شفافی در خصوص محتوای مذاکرات منتشر نمی‌شود. در این میان نه اسناد مورد اشاره مقامات ایرانی منتشر شده و نه اطلاعات شفافی در خصوص گفت‌وگوها ارایه می‌شود تا تحلیلگران بتوانند ارزیابی دقیقی داشته باشند. موضوع مهم دیگر اظهارنظری است که رابرت مالی نماینده ویژه امریکا در امور ایران مطرح کرده و از آمادگی این کشور برای مذاکرات مستقیم با ایران خبر داده است. حقیقتا مشخص نیست اینکه ایران و کشورهای اروپایی، روسیه و چین پشت یک میز بنشینند و گفت‌وگو کنند، بعد طرف امریکایی، 200متر آن سوتر در یک اتاق دیگر بنشیند و محتوای مذاکرات بعد از پایان گفت‌وگوها به طرف امریکایی منتقل شود، چه فایده‌ای دارد. گفت‌وگوها به طرف امریکایی، منتقل می‌شود، بعد دیدگاه طرف امریکایی اخذ و دوباره به طرف اروپایی منتقل می‌شود و مذاکره دنبال می‌شود. به هر حال طرف اروپایی، روسیه یا چین ممکن است در راستای منافع خود، سنگ‌اندازی بر راه توسعه روابط، برداشت غلط و...صحبت‌های ایران را همراه با تغییر به طرف امریکایی انتقال دهد. این روند هیچ سودی برای ایران ندارد، چرا که مانع اصلی برای ایران، امریکا است. روشن است که مذاکرات میان ایران و امریکا در جریان است و کشورهای اروپایی، روسیه و چین، زینت‌المجالس مذاکرات محسوب می‌شوند. البته ممکن است، این کشورها تحرکات معدودی را بتوانند ساماندهی کنند، اما مساله اصلی، گفت‌وگوهای ایران با امریکاست. اروپایی‌ها اگر توانی داشتند، بعد از خروج ترامپ از برجام می‌توانستند حرکتی به نفع برجام صورت دهند و از سکون آن جلوگیری کنند. بنابراین موضوع اصلی میان ایران و امریکاست و سایر طرف‌ها وزنی بسیار سبک در مذاکرات دارند و قادر نیستند سرنوشت نهایی گفت‌وگو‌ها را مشخص کنند. به عنوان یک تحلیلگر معتقدم که این نوع پیغام و پسغام بردن و آوردن بیشتر به ضرر ایران است و اگر می‌شد، برنامه مذاکرات را به صورت عینی‌تر دنبال کرد، دستاوردهای افزونتری نصیب ایران می‌شد. البته ایران با توجه به خروج ایالات متحده از برجام این تصمیم را اخذ کرده، اما به هر حال این موضوع یکی از مواردی است که تاخیر فراوانی در گفت‌وگوها ایجاد می‌کند.