جواد باقرنژاد
سیمان یکی از کالاهای پرمصرف می‌باشد که با توجه به فرآیند تولید و مواد و انرژی مصرفی، تولید آن هزینه بالایی را دارد. سیمان در کشور ایران، حدود 0.5 درصد از تولید ناخالص ملی و 3.3 درصد از ارزش افزوده صنعت را به خود اختصاص داده است. صنعت سیمان در ایران بعد از روزهای اوج خود در سال‌های ابتدایی دهه 90 با توجه به بالاتر بودن ظرفیت تولید از میزان مصرف آن در کشور دچار رکود شده بود و اغلب شرکت‌های سیمانی از سودآوری خارج‌شده و حتی زیان‌ده شده بودند. به‌گونه‌ای که در سال 96، متوسط حاشیه سود شرکت‌های بورسی این صنعت، به 7 درصد رسیده بود. اما با توجه به مناسب بودن قیمت آن نسبت به سازه‌های فولادی که منجر به افزایش مصرف داخلی سیمان شده بود و رونق بازارهای صادراتی، صنعت سیمان از سال 97 رونق مضاعف یافت. به‌گونه‌ای که تولید سیمان در سال 99 در کشور به بیش از 68 میلیون تن رسید. اگرچه افزایش تولید سیمان، رشد درآمدهای فروش شرکت‌ها را موجب شده است، اما قیمت‌گذاری دستوری سیمان که توسط وزارت صمت و به‌صورت سالانه انجام می‌شد، همچنان رونق این صنعت را با کندی پیش می‌برد. روند افزایش نرخ مصوب فروش شرکت‌ها که به‌صورت قطره‌چکانی که پس از مذاکرات متعدد و فشرده با مسوولان وزارت انجام می‌شد، در چند سال اخیر، کند‌تر از تورم واقعی کشور و افزایش نرخ مواد اولیه و انرژی و حقوق و دستمزد پرسنل انجام شد. درصورتی‌که بهای تمام‌شده تولید برای هر پاکت در شرکت‌های مختلف بین 16 تا 20 هزار تومان می‌باشد، آخرین افزایش قیمت سیمان که در ابتدای اردیبهشت‌ماه امسال انجام شد، نرخ مصوب هر پاکت سیمان در درب کارخانه را به 21 هزار تومان رساند. این در حالی است که حداقل قیمت هر پاکت برای مصرف‌کننده نهایی، حدود 40 هزار تومان بوده است که با فرض هزینه حمل حدود 3 هزارتومانی برای پاکت، سود 16 هزارتومانی را برای عوامل فروش موجب می‌شد. نظام توزیع صنعت سیمان به‌واسطه حضور گسترده شبکه واسطه‌گری و نبود سازوکار نظارتی بر فعالیت واسطه‌ها در صنعت سیمان، یکی از مشکلات اخیر صنعت سیمان می‌باشد که اصلاح این موضوع، به عنوان یکی از اقدامات اساسی موردتوجه فعالین این حوزه در سال‌های اخیر بوده است. بورس کالا با توجه به اینکه معاملات آن شفاف می‌باشد و مزایای متعددی ازجمله کشف نرخ شفاف، نظام‌مند و قانونی دارد و رقابت در آن برای خریداران و فروشندگان در شرایط برابر می‌باشد، به عنوان راه‌حل برون‌رفت از مشکلات صنعت سیمان مطرح شد.
شرکت‌های سیمانی کشور با برگزاری جلسات متعدد با مسوولان وزارت صمت و رایزنی‌های انجام‌شده با مسوولان بورس و برگزاری میز صنعت سیمان که با حضور نخبگان صنعت و فعالین این صنعت، زمینه‌ساز حضور سیمان در بورس کالا از 9 خرداد را فراهم نمودند. اکنون باعرضه حدود 2 میلیون تن سیمان در بورس کالا، زمینه‌سازی شفافیت معاملات و دستیابی به قیمت فروش مناسب برای مصرف‌کنندگان فراهم‌شده است. پس از عرضه شرکت‌های گروه سیمانی تأمین در بورس کالا، 6 شرکت هلدینگ سیمانی غدیر نیز زمینه پذیرش محصولات شرکت‌های خود در بورس کالا را فراهم نمودند و اکنون 100 درصد فروش داخلی خود را از این طریق عرضه می‌نمایند. امید است که با ادامه این روند توسط سایر شرکت‌های سیمانی، زمینه‌سازی رونق مجدد صنعت سیمان در کشور فراهم شود.
