محسن عباسی
مدتی است مسوولان دولتی و تصمیم‌سازان جلساتی را برای یافتن راهکار بهبود وضعیت بازار برگزار می‌کنند و به نظر میرسد ظواهر و مقدمات لازم برای اتخاذ تصمیمات بر پایه خرد جمعی در حال تدوین است. معتقدم هم‌اینک در شرایط متناظر با شرایط زمانی نامه ۲۵ اقتصاددان هستیم که نگران رشد قیمت‌ها بودند. اکنون به زمان نگرانی از ریزش بیشتر رسیده‌ایم و احتمالا نتیجه این جلسات به یک مانیفست حمایتی از بورس منجر و نقطه شروع حمایت از بازار خواهد شد. از منظر تکنیکالی در پایان آخرین شاخه اصلاحی پیچیده بازار هستیم و به نظر میرسد اولین برگشت به سمت یک میلیون و 500 واحد را تجربه خواهیم کرد (که توان رشد تا محدوده یک میلیون و 700 واحد را هم دارد). ارزش معاملات در بورس در روزهای اخیر، رکورد کمترین ارزش معاملات ۱۴ ماهه گذشته را شکست و در عین حال نشان داد که بیماری بازار چیست که با این همه مصوبه و دستورالعمل هم به حالت عادی بازنگشته است. به نظر من تمرکز ما باید بر عواملی باشد که ارزش معاملات ۳۰ هزار میلیارد تومانی را به این روز انداخته است.
ما ضعف تقاضا داریم وگرنه در بازار رو به بالا هم همیشه فروشنده وجود دارد و وجود همین فروشنده‌هاست که باعث رقم خوردن معاملات می‌شود. به نظر من نباید گفته شود سهامداران چرا می‌فروشند؟ نباید گفته شود مگر کسی نمی‌داند که سهام ارزنده است؟ باید بگوییم چرا استقبال خریداران کاهش پیدا کرده است؟ معتقدم قدرت خریدار است که بازار را رو به بالا می‌برد در غیر این صورت با نفروختن، بازار رشد نمی‌کند. علت نخریدن بازار هم چندان پیچیده نیست. علتش نبود پول در بازار است. حقوقی‌‌ها و خصوصا حقوقی‌‌های دولتی و خود دولت، بیشترین پول را با فروش سهام (به صورت آبشاری) از بورس خارج کرده‌اند و حالا هم شناوری سهم‌‌ها در بورس بالا رفته است و عرضه‌کننده‌ها زیاد شده‌اند. در این شرایط هم پولی که از بازار خارج شده به بازار برنگشته است. دولت به دنبال آن بود که بازارگردان‌ها به روان شدن معاملات کمک کنند اما آنقدر شناوری سهام بالا رفته است که درست مانند این است که بازارگردان‌ها را با تفنگ آبپاش به جنگ تانک فرستاده باشیم، نتیجه را هم دیدیم که بازارگردان‌ها هم نوسانگیر شدند، زیرا در قد و قواره‌های بازار نبودند. برای بهبود بازار هیچ دستورالعملی به تنهایی کافی نیست. در زمان محدود کردن دامنه نوسان هم اگر نقدینگی همراه این تغییر به بازار تزریق نشود، روزهای اصلاح و منفی‌ها کم‌عمق و کم‌حجم خواهد بود و تایم اصلاح بازار اصطلاحا کش خواهد آمد. هم اینک بار دیگر توجه بازار بر دامنه نوسان است و عده‌ای از عزیزان گمان می‌کنند با باز کردن دامنه نوسان، بازار روند مثبت در پیش می‌گیرد. به عقیده من، در صورت باز کردن دامنه نوسان، اگر پولی توسط دولت و زیرمجموعه‌هایش به بورس تزریق نشود و ارزش معاملات همین‌گونه باشد، شاخص با شتاب بیشتری ریزش خواهد کرد. بهتر است فعلا به دامنه نوسان دست زده نشود و تمرکزها بر ورود و تزریق نقدینگی به بورس گذاشته شوند. حداقل چند هفته‌ای باید حجم و ارزش معاملات افزایش یابد و نمادها از حباب منفی خارج شوند و روند معاملات بورس منطقی شود، آنگاه می‌توان کم‌کم دامنه نوسان را بازتر کرد. دولت نباید زمان را از دست بدهد تنها راه نجات بازار، بازگرداندن حداقل بخشی از پولی است که دولت از بازار خارج کرده است بقیه راه‌ها نظیر بیمه سهام و پوت‌آپشن و بازارگردانی و... (در شرایط فعلی) فقط وقت تلف کردن است و تنها فشار فروش را بیشتر می‌کند. در طول ۱۵ سال حضورم در بازار سرمایه، بازاری به این شکل رها شده ندیده بودم. هیچ‌گاه دولت را این‌گونه بزن و در رو ندیده بودم. دولت‌ها همیشه حامی بازار بوده‌اند. برخی بی‌تفاوتی‌های در خصوص بازار بی‌سابقه است، اما به‌رغم همه این اتفاقات باید بگویم که هیچ‌وقت شرایط بنیادی اکثر شرکت‌ها تا اینقدر مناسب نبوده است. توجه مردم تا اینقدر به بورس معطوف نبوده است. هیچ کدام از بازارهای موازی تا اینقدر نسبت به بورس گران نبوده‌اند. بنابراین با توجه به نزدیک شدن به فصل مجامع و ارزندگی عمده نمادهای بازار توصیه می‌کنم کمی بیشتر تامل کنید. سختی‌های بورس را تحمل کرده‌اید و اصطلاحا پایین بورس را دیده‌اید، این بورس باز هم بالا دارد و خاصیتش همین است. موقع رشد همه را سرمست می‌کند و موقع ریزش همه را ناامید. اما در اوج خوشی و در اوج ناامیدی راهش را تغییر می‌دهد. شواهد حاکی از آن است که بورس ارزنده است و به زودی دوباره مورد توجه قرار می‌گیرد. فعالان بازار در وهله نخست باید هدف اول خود را حضور تا پایان فصل مجامع بگذارند و اگر نتیجه حاصل شد حتما برای حضور بیشتر در بازار زمان بیشتری را برای یادگیری اصول بنیادی و تکنیکال و رفتاری بازار بگذارند.
