دورنمای آینده قیمت ارز

غلامرضا مرحبا

آینده بازارهای اقتصادی کشور چگونه خواهد بود؟ این پرسشی است که این روزها هم از سوی افکار عمومی و هم از جانب رسانه‌ها با جدیت دنبال می‌شود. اینکه بعد از دوره‌ای نوسان و التهاب در بازارها، این روند نوسانی آیا ادامه خواهد داشت یا اینکه بازارها در مسیر بهبود شاخص‌ها قرار می‌گیرند؟به نظر می‌رسد امروز در میان مجموعه دیدگاه‌های خوش‌بینانه و بدبینانه‌ای که در خصوص اقتصاد کشور ارایه می‌شود، بیشتر از هر امری، نیازمند واقع‌بینی و خردورزی در تحلیل‌ها و ارزیابی‌ها هستیم. واقع آن است گزارشی که صندوق بین‌المللی پول درباره شرایط اقتصاد ایران در سال 1400 منتشر کرده و در آن چشم‌انداز آینده اقتصاد کشور را در بخش‌هایی چون رشد اقتصادی و کاهش تورم و بهبود شاخص‌های اقتصادی روبه جلو ارزیابی کرده، برآمده از ظرفیت‌های درونی اقتصاد کشور و پتانسیل‌های بالای اقتصاد ایران است. حدودا دو ماه قبل که بازار ارز دچار تکانه‌های شدید قیمتی شده بود در جریان گفت‌وگوهای رسانه‌ای به این نکته تاکید کردم که چشم‌انداز اقتصادی کشورمان (که قیمت ارز هم بخشی از آن است) علی‌رغم همه مشکلات روشن خواهد بود. در همان زمان از مردم خواستم که از نزدیک شدن به بازار ارز برای سوداگری جدا خودداری کنند. این تحلیل‌ها مبتنی بر بررسی داده‌های اطلاعاتی عمیقی به دست می‌آید که از بطن بازارها استخراج شده‌اند. وقتی نوع بازیگری سوداگران اصلی بازار از خرید کالا و اقلام به فروش گسترده بدل می‌شود، این پیام کلی را در بر دارد که   بازار نشانه‌های تحولات پیش رو را درک کرده و نسبت به ان واکنش نشان می‌دهد. این اتفاق در بازارهای مختلف در حال وقوع است. یعنی سوداگران ارز، خودرو، سکه و... این روزها در تلاش برای فروش اقلام هستند، چرا که نشانه‌های تعدیل و تحول را درک کرده‌اند. واقع آن است که ایران در حوزه‌های تولیدی، نیروی انسانی، انرژی، شرکت‌های دانش‌بنیان، معادن و... از چنان ظرفیتی برخوردار است که با تجمیع درست ظرفیت‌ها و تدبیر لازم می‌تواند هر چالشی را پشت سر بگذارد. ایران در منطقه از یک نفوذ مطلوب فرهنگی برخوردار است، تبدیل این نفوذ فرهنگی . ارتباطی به ارزش افزوده اقتصادی، ایران را در برابر یک بازار جذاب بیش از 350میلیون نفری قرار می‌دهد که این بازارها می‌توانند به عنوان مقصد کالاهای تولیدی کشورمان مطرح شوند. موضوع مهم بعدی برای این چشم‌انداز مثبت، انعطافی است که اقتصاد ایران در مواجهه با تحریم‌ها آن را به دست آورده است. به عبارت روشن‌تر اقتصاد ایران نحوه رویارویی با تحریم‌های اقتصادی و بی‌اثرساختن آنها را آموخته و هر اندازه که تجربه اقتصاد ایران در خصوص تحریم‌ها بیشتر شود به معنای کمتر شدن آثار این تحریم‌ها می‌تواند تفسیر شود. مسوولان تصمیم ساز هم یاد گرفته‌اند که از چه روش‌هایی تحریم‌ها را دور بزنند و نیازهای خود را برطرف سازند. مثلا برای بی‌اثر شدن محدودیت‌های مرتبط با نقل و انتقال بانکی، اقتصاد ایران نوع خاصی از تبادلات تهاتری را در پیش گرفته که در آن نیازی به رد و بدل کردن پول نقد وجود ندارد. یا از ظرفیت‌های بالای صرافی‌ها برای دور زدن تحریم‌ها بهره برده است. از سوی دیگر در حوزه دیپلماسی تجاری، ایران به دنبال رویکردهای جدید ارتباطی است که نیازهایش را پاسخ دهد. بنابراین تحریم‌های اقتصادی همه فشار خود را بر اقتصاد ایران وارد ساخته و به نظر می‌رسد قیمت ارز به حد نهایی ظرفیت بازارهای کشور رسیده است.حدظرفیت بازارها نقطه‌ای است که بازارها بعد از عبور از آن بلافاصله واکنش نشان می‌دهند. وقتی قیمت ارز حد ظرفیت بازار را پشت سر بگذارد، بازار عکس‌العمل نشان می‌دهد و با نمایان ساختن برخی نشانه‌ها خود را در مسیر اصلاح قرار می‌دهد. مجموعه این عوامل و عوامل دیگر گویای این واقعیت است که اقتصاد ایران چشم‌انداز مطلوب‌تری را در سال آینده در برابر خواهد داشت. در این میان نکته ضروری ارتقای سطح کیفی تصمیم‌سازی‌های اقتصادی است که به عنوان یک متغیر کلیدی می‌توان اثرگذار باشد. تجربه اقتصاد ایران از سال99، نشان داد که عدم هماهنگی لازم میان وزارتخانه‌ها، نهادها، سازمان‌ها و قوای کشور بلافاصله در بازارهای اقتصادی اثرگذار خواهند بود.یک ناهماهنگی ظاهرا ساده میان وزارت نفت و وزارت اقتصاد در واگذاری یک شرکت می‌توان بازار سرمایه را با تکانه مواجه کند. یا یک اظهارنظر بی‌موقع از سوی هر مدیر یا مسوولی ممکن است تبعات زیانباری برای سرمایه‌های عمومی داشته باشد. بنابراین من نماینده، فلان مدیر و فلان مسوول باید در اظهارنظرها و بیان دیدگاه‌هایشان دقت و تدبیر و لازم را داشته باشند. بر این اساس معتقدم مجموعه ظرفیت‌های کشور باید در مسیر یک هدف نهایی که بهبود شاخص‌های اقتصادی و حل مشکلات معیشتی مردم است به کار گرفته شوند. با استفاده از این پتانسیل عمومی بدون تردید اقتصاد ایران قادر است دستاوردهای افزون‌تری در بخش‌های مختلف ارایه کند.در این صورت نه‌تنها پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول و سایر نهادها تحلیلی محقق خواهد شد، بلکه اقتصاد ایران قادر است حتی دستاوردهایی بالاتر از پیش‌بینی‌های نیز ارایه کند. اگر...