تسهیلاتی به نام تولید به کام دلالان

حسن حسینی شاهرودی

همان‌طور که حتما درخبرها خوانده یا شنیده اید، ، بعد از راه‌اندازی سامانه کارا، سرانجام از دیروز امکان ثبت‌نام متقاضیان و کارفرمایان برای دریافت تسهیلات حمایتی کرونا فراهم شد تا فرآیند تزریق مالی به بنگاه های آسیب دیده آغاز شود. اما هر زمان که طرح های جدید تسهیلاتی ویژه تولید کننده‌ها و فعالان کسب و کار آغاز می شود، این نگرانی در فضای رسانه ای و تحلیلی جامعه شکل می‌گیرد که نکند این تسهیلات به جای بخش‌های مولد اقتصادی و فعالیت های بنگاه ها به سایر بخش‌های واسطه‌ای تخصیص پیدا کند. تجربه اقتصاد ایران از پرداخت یک چنین طرح های تسهیلاتی چندان تجربه های موفقی نبوده است، چرا که معمولا جهت‌گیری کلی این پرداخت‌ها به جای تولیدکننده های واقعی و صاحبان کسب و کار به جیب افراد و جریاناتی سرازیر می‌شد که مناسبات ارتباطی نزدیکی با بانک ها و گروه‌های بانفوذ ایجاد می‌کردند. واقع آن است که حمایت از تولید و بنگاه های تولیدی و اساسا فعالان کسب و کار صرفا از طریق تزریق پول و تخصیص وام صورت نمی گیرد؛ بلکه فرآیند بهبود باید در فضای کلی کسب و کار و تولید ایجاد شود تا یک فعال اقتصادی بتواند شاخص های کلی فعالیت های اقتصادی خود را به سامان برساند. این در حالی است که از گذشته تا به امروز هر زمان که مشکلی در فضای اقتصادی و تولید کشور بروز می کرد تنها راهکاری که به فکر مسوولان وقت می رسید؛ این بود که به تناسب موقعیت تسهیلات مالی تزریق کنند؛ اینکه این حجم انبوه نقدینگی به جیب چه شخص یا جریاناتی می رود چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد ؛ چرا که هدف اصلی این برنامه‌ریزی‌های تسهیلاتی چندان مشخص نیست و نظارت مناسبی هم بر ابعاد گوناگون آن نمی شود. با این توضیحات ممکن است این پرسش ایجاد شود که در شرایط فعلی آنچه که برای بهبود وضعیت فعالان اقتصادی و صاحبان بنگاه ها باید انجام شوند، کدام موارد است؟شخصا معتقدم مطالبه اصلی فعالان اقتصادی در کشورمان نه پرداخت تسهیلات مالی بلکه رفع موانعی است که پیش روی تولید و اقتصاد ایران گشوده شده است. موانعی که امکان پویایی و رشد را از بنگاه ها گرفته و آنها را در وضعیتی ساکن قرار داده است. بر اساس اعلام مسوولان وزارت صمت بعد از تمام تلاش های صورت گرفته  از 100درصد موانع پیش روی تولید، تنها 25درصد موانع برداشته شده است و بیش از 75 درصد موانع همچنان پیش روی اقتصاد و تولید قرار دارد. کمک واقعی به تولیدکننده ها این است که این حجم انبوه از موانع را در بخش هایی چون صدور مجوز، تامین مواد اولیه، مشکلات مالیاتی، مشکلات گمرکی و...برداریم. زمانی که این موانع برداشته شود ، فعال اقتصادی خودش برای تامین نقدینگی واحدش تصمیم می گیرد که آیا این نقدینگی را از طریق وام تامین می کند یا روش های دیری که به هر حال وجود دارد. ضمن اینکه نباید فراموش کرد که در دوره های قبلی،  معمولا تسهیلاتی که به عنوان تسهیلات ویژه حمایت از تولید باید به تولیدگران پرداخت می‌شد به دست دلالانی افتاده است که در بازارهای کاذب اقتصادی فعالیت می کنند. یعنی به نام تولید اما به کام دلالان. 

ممکن است بپرسید که چگونه تسهیلات پرداختی سر از جیب دلالان در می آورد؟به هر حال شبکه های دلالی تلاش می کنند مناسبات ارتباطی نزدیکی را با افراد دارای نفوذ در بانک ها و سایر بخش ها ایجاد کنند. از این روابط برای دریافت تسهیلات بانکی  انتقال این نقدینگی به سایر بازارها استفاده می شود. موضوعی که به نظرم نهادهای نظارتی باید روی ابعاد و زوایای مختلف آن حساسیت داشته باشند.

سخنگوی کمیسیون اقتصادی