گروه جهان| طلا تسلیمی|
تمایل دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا به قرار دادن امریکا در اولویت یا همان اجرای سیاست «اول امریکا» به مناقشات جدیدی میان ایالات متحده و متحدانش منجر شده است. اما جدای از این مناقشات، رقابت‌های دیرینه در صحنه جهانی و به‌ویژه در آسیا هم مجددا پررنگ شده‌اند. به نوشته بلومبرگ، روابط بین ژاپن و کره‌جنوبی که دو تا از نزدیک‌ترین شرکای امنیتی ایالات متحده به شمار می‌روند، به خصمانه‌ترین سطح در حدود بیش از نیم قرن گذشته نزول کرده و علت هم یک سری مناقشات دیپلماتیک بوده است. اکنون، نشانه‌های دال بر احیای دشمنی‌های مرتبط با سلطه استعماری ژاپن بر شبه جزیره کره و آسیب‌‌های آن بر روابط اقتصادی و نظامی دو کشور همسایه در حالی عیان شده است که خلاف گذشته، ایالات متحده دیگر تمایلی به مداخله برای جلوگیری از تبدیل شدن کینه‌های قدیمی به درگیری‌های جدید، نشان نمی‌دهد.
دنیل اسنایدر یکی از سخنرانان سیاست بین‌الملل در دانشگاه استنفورد و نویسنده کتاب‌هایی با موضوع روابط در شمال شرقی آسیا، گفت: «هیچ رهبری در دولت ایالات متحده نمی‌تواند گذشته را تغییر دهد. اما در زمان‌هایی شبیه به حالا، نقش ایالات متحده گاها این بوده که در سکوت میانجی‌گری و به احیای ارتباطات و گاهی یافتن راه‌حل کمک کند.» تحولات در حال وقوع در شمال شرقی آسیا نشان‌دهنده این است که چطور شک‌و‌تردیدهای ترامپ به اتحادهای سنتی ایالات متحده و درگیری‌ها در واشنگتن بر سر یک سری بحران‌های سیاسی متوالی به آرامی چشم‌انداز ژئوپولیتیک پس از جنگ جهانی دوم را تغییر می‌دهد.
کینه‌های قدیمی
اگرچه روابط بین ژاپن و کره‌جنوبی عمیق است و هر یک سومین شریک تجاری بزرگ دیگری به شمار می‌روند، اما چندین قرن کینه و خشم نهانی را پشت سر دارند که جدیدترین آنها به استعمار شبه جزیره کره توسط ژاپن در سال‌های 1910 تا 1945 برمی‌گردد. مناقشات بر سر اینکه ژاپن به‌اندازه کافی برای جبران اقدامات خود در آن دوره زمانی تلاش کرده یا نه، با روی کار آمدن دولت «مون جائه‌این» رییس‌جمهوری کره‌جنوبی در سال 2017 شدت گرفت و در پی تلاش‌های شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن اندکی فروکش کرد.
اما در هفته‌های اخیر تلاش‌های دادگاه‌های کره‌جنوبی برای مسدود کردن دارایی‌های شرکت‌هایی که سابقه استفاده از نیروهای کار اجباری کره‌ای در دوران استعماری را داشته‌اند، خشم ژاپن را برانگیخته است. ژاپن معتقد است که این اقدام نقض معاهده 1965 است که روابط دو کشور بر پایه آن شکل گرفته است.
مناقشات نظامی
اما شاید از جمله وخیم‌ترین عواقب رویکرد کنونی ایالات متحده در قبال متحدانش و جهان، رو به وخامت گذاشتن روابط ژاپن و کره‌جنوبی در زمینه نظامی باشد چراکه این اتفاق می‌تواند تلاش‌های چند ساله امریکا برای مقابله با نفوذ چین در منطقه را بر باد دهد. مناقشات در ماه دسامبر و پس از آن تشدید شد که ژاپن اعلام کرد نیروی دریایی کره‌جنوبی در یکی از هواپیماهای نظامی خود از یک رادار هدف‌گیری تسلیحاتی استفاده کرده است. وزرای دفاع هر دو کشور طرف مقابل را به ایجاد مخاطره برای نیروهای نظامی خود متهم کردند.
«تاکشی آوایا» وزیر دفاع ژاپن در حین بازدید از پایگاهی که این جت در آن مستقر بود، به حادثه راداری اشاره کرد و «جئونگ کیونگ-دو» همتای او از کره‌جنوبی به نیروی دریایی این کشور دستور داد تا با هر هواپیمای خارجی که در نزدیکی سطح زمین پرواز می‌کند، برخوردی شدید داشته باشد. کیودو نیوز و دیگر رسانه‌ها گفته‌اند که مبادلات دفاعی به تعویق افتاده و احتمال بروز سوء‌تفاهم در مواجهه‌های از پیش برنامه‌ریزی نشده، افزایش یافته است.
باتوجه به غلیان احساسات ملی‌گرایانه در هر دو کشور، نه شینزو آبه و نه مون جائه‌این هیچ یک انگیزه کافی برای حل‌و‌فصل مناقشات را ندارند. طبق نتایج نظرسنجی که در روزنامه نیکی منتشر شد، 62درصد از شرکت‌کنندگان ژاپنی در نظرسنجی از موضع‌گیری شدیداللحن‌تر در برابر کره‌جنوبی در ارتباط با حادثه رادار حمایت کرده‌اند و تنها 24درصد گفتند که دولت باید با احتیاط تحولات را زیرنظر داشته باشد. لیم ایونجونگ استادیار دانشکده روابط بین‌الملل در دانشگاه ریتسومیکان در کیوتو در ژاپن، گفت: «نمی‌توانیم بفهمیم که ماجرا تا کجا پیش خواهد رفت.»
تاثیرات اقتصادی
اگرچه توکیو و سئول طی سال‌ها موفق شده‌اند که از تبدیل شدن دشمنی‌ها و کینه‌های قدیمی به مواجهه خشونت‌آمیز ممانعت کنند، اما مخاطرات اقتصادی این اختلافات در حال افزایش است که از جمله آنها می‌توان به احتمال اقدامات تلافی‌جویانه ژاپن علیه شرکت‌های کره‌جنوبی اشاره کرد. طبق اعلام سازمان ملی گردشگری ژاپن، شمار اتباع کره‌جنوبی که از ژاپن دیدن کرده‌اند در ماه نوابر 2018 نسبت به سال پیش از آن 5.5درصد کاهش داشته و به 588هزار نفر رسیده است.
در گذشته نفوذ ایالات متحده به مثابه تضمین امنیتی برای دشمنی‌های دو کشور عمل می‌کرد. باراک اوباما رییس‌جمهوری پیشین امریکا نقشی اساسی در امضای توافقنامه اشتراک اطلاعات نظامی سال 2016 ایفا کرد. اما دولت ترامپ تمایل چندانی به این اتحاد نشان نداده و از سال گذشته که فشارهای نظامی علیه کره‌شمالی را کاهش داده، بر کسری تجاری امریکا با هر دو کشور متمرکز شده است.
