گروه جهان|
پس از پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات 24 ژوئن ترکیه برخی ناظران پیش‌بینی کردند که ائتلاف اردوغان با احزاب ملی‌گرا به تندتر شدن مواضع آنکارا در سیاست خارجی منجر خواهد شد؛ پیش‌بینی که با تهدید یکشنبه اردوغان علیه امریکا تاحدی رنگ واقعیت گرفته است.
به گزارش دیلی‌صباح، رییس‌جمهوری ترکیه یکشنبه واشنگتن را تهدید کرده در صورتی که جنگنده‌های اف35 را تحویل آنکارا ندهد دست به اقدام جدی خواهد زد. رجب طیب اردوغان همچنین گفته کشورش در مقابل تهدید امریکا به تحریم بر موضع خود پافشاری خواهد کرد. این موضع رییس‌جمهوری ترکیه واکنشی است به تهدید دونالد ترامپ که گفته بود اگر کشیش امریکایی زندانی در ترکیه آزاد نشود تحریم‌هایی را علیه آنکارا وضع خواهد کرد. کنگره ایالات متحده تحویل جنگنده‌ها به ترکیه را متوقف کرده است.
رجب طیب اردوغان که کشورش درگیر چالش‌های جدی اقتصادی هم هست گفته: «الان شروع به تهدید کرده‌اند و می‌گویند اف۳۵ها را به ما نمی‌دهند، اما چیزی است به نام داوری بین‌المللی ما به سراغ این گزینه خواهیم رفت و اگر به آن حد برسد جایگزین‌های بسیاری وجود دارد. به نظر من این جنگ روانی است ما هرگز با تحریم‌ها عقب نخواهیم نشست ما در خصوص مساله برانسون سازش نمی‌کنیم. امریکا نباید فراموش کند که ممکن است یک هم‌پیمان قوی را از دست بدهد. »
دولت ترامپ اخیرا فشارهایش را بر ترکیه افزایش داده و این کشور را به اعمال تحریم‌های سنگین تهدید کرده است. تازه‌ترین تنش دو کشور مربوط به حکم اخیر دادگاه ترکیه‌یی مبنی بر انتقال کشیش اندرو برانسون از زندان و قرار دادن او تحت حبس خانگی بعد از ۲۱ ماه حبس است. این کشیش در حال حاضر به اتهام تروریسم در ترکیه در حال محاکمه است. وزارت خارجه امریکا گفته مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا، به مولود چاووش اوغلو همتای ترکیه‌یی خود، موضوع این کشیش را مطرح کرده و گفته که موضوع برای ترامپ بسیار مهم است.
اندرو برانسون کشیش امریکایی که به هواداری از کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ در ترکیه متهم شده این اتهام را رد کرده است؛ با این حال اندرو برانسون چهارشنبه گذشته به حصر خانگی منتقل شد. او که دو دهه در ترکیه فعالیت داشته، در صورتی که در دادگاه مجرم شناخته شود ممکن است به ۳۵ سال زندان محکوم شود.
امریکا و ترکیه علاوه بر پرونده اندرو برانسون و فروش تسلیحات نظامی، درباره بحران سوریه و نقش کردها در این کشور نیز با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. رییس‌جمهوری ترکیه اعلام کرده در نظر دارد هفتم سپتامبر اجلاسی را با حضور مقام‌های فرانسه، آلمان و روسیه در استانبول برگزار کند. به‌گفته اردوغان در این اجلاس موضوعات منطقه‌یی از جمله بحران سوریه بررسی خواهد شد.
تحقق یک پیش‌بینی؟
تهدیدهای اردوغان علیه امریکا در شرایطی است که نشریه فارن‌پالسی پس از ماه گذشته پیش‌بینی کرده بود که سیاست خارجی آنکارا پس از پیروزی اردوغان در انتخابات 24 ژوئن و تغییر نظام سیاسی این کشور از پارلمانی به ریاست‌جمهوری تندتر خواهد شد. فارن پالسی با اشاره به اینکه اردوغان حالا بیش از گذشته قدرت دارد نوشته بود: «شریک جدید اردوغان در پارلمان که ناسیونالیست‌های جنبش ملی‌گرا هستند، آنکارا را در موضعی جنگجویانه‌تر و سرسخت‌تر قرار می‌دهند.
فارن پالسی نوشته، اردوغان نخستین رییس‌جمهوری منتخب ترکیه با ۵۳ درصد رای مردمی است. او طیفی از امتیازات اجرایی ویژه با مسوولیت سیاست‌گذاری کامل و جامع را به دست می‌گیرد. او همچنین مسوول اجرای سیاست خارجی می‌شود که اختیار اجرایی آن در سیستم پیشین در دست دفتر نخست‌وزیری بود که اکنون حذف شده است. این تبدیل سیستماتیک تاثیر بسیاری روی سیاست خارجی بر جای می‌گذارد. سال‌ها سرویس خارجی بسیار برجسته ترکیه به‌طور انحصاری از دیپلمات‌های حرفه‌یی تشکیل شده بود که سیاست خارجی ترکیه را به اجرا گذاشته و هدایت می‌کردند. بدین‌ترتیب وزارت خارجه ترکیه به چشم یکی از سه ستون دولت ترکیه در کنار ارتش و وزارت دارایی دیده می‌شد؛ نهادهایی که با وفاداری به ملت به جای وفاداری به حزب حاکم متمایز شده بودند اما از زمان آغاز دور اول ریاست‌جمهوری اردوغان در سال ۲۰۱۴ وزارت خارجه تدریجا نفوذش را به نفع شاخه اجرایی از دست داد. سرویس خارجی ترکیه همچنین شاهد رشد شمار گماشته‌های سیاسی شد. امروزه ۱۰ درصد نمایندگان در سطح سفیر ترکیه در ۱۵۱ هیات، دیپلمات‌های غیر حرفه‌یی هستند. علاوه بر این، سیاست خارجی ترکیه با تبعات انتخاباتی دیگری تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. حزب حاکم عدالت و توسعه اکثریت پارلمانی قاطع خودش را از دست داد. حالا متحد جدید آک‌پارتی در پارلمان، حزب جنبش ملی‌گرای فوق‌افراطی خواهد بود اما این ائتلاف به امور پارلمانی محدود نخواهد شد. این جنبش قدرت موضعش را به‌عنوان مهره تعیین‌کننده تحکیم خواهد کرد و به‌دنبال نفوذ بر تمام سیاست‌گذاری‌ها حرکت می‌کند. جنبش ملی‌گرای ترکیه با تمرکز شدید روی ناسیونالیسم ترکی تبیین شده است. آنها بر این باورند که ترکیه هیچ دوستی در عرصه بین‌المللی ندارد.
ناسیونالیسم بیش از حد حزب مذکور در ترکیب با سطح حاد امریکاستیزی، تلاش‌ها برای مدیریت بسیاری از اختلافات دوجانبه موجود از جمله در پرونده فتح‌الله گولن، روحانی ترک‌تبار ساکن امریکا را پیچیده‌تر خواهد کرد. همچنین مساله تحریم‌های پیشنهادی امریکا علیه ترکیه مرتبط با خرید اس۴۰۰ از روسیه بغرنج‌تر می‌شود. احتمال جریمه سنگین علیه نهاد دولتی هالک‌بانک نیز به دلیل نقض تحریم‌های ایران در گذشته و امتناع ترکیه به تبعیت از تجدید تحریم‌های ثانویه علیه ایران از دیگر حوزه‌هایی هستند که تنش‌ها در آن تشدید می‌شوند. رابطه ترکیه با اروپا نیز وضعیت بهتری نخواهد داشت.
در این شرایط هزینه بیگانگی کامل از غرب، برای اقتصاد ترکیه که شدیدا به تامین خارجی حدودا ۲۵۰ میلیارد دلاری در سال وابسته است، هنگفت خواهد بود. رشد ترکیه هم دقیقا به دسترسی به بازارهای غربی و جریان سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم و فناوری مرتبط است. بنابراین، به طرق مختلف، میراث نسل‌های گذشته از رهبران ترکیه که آگاهانه به پیشرفت همبستگی اقتصادی ترکیه با غرب تصمیم گرفتند، در خطر قرار خواهد گرفت.
این در حالی است که ابراهیم کالین سخنگوی ریاست‌جمهوری ترکیه، در مقاله‌یی که در روزنامه دیلی‌صباح منتشر کرده خوشبینانه از امکان نجات روابط امریکا و ترکیه سخن گفته است. کالین نوشته: «در صورت درک تهدیدهای امنیتی ترکیه از سوی دولت امریکا، هنوز هم امکان نجات و احیای روابط میان آنکارا و واشنگتن وجود دارد.»
