گروه جهان| طلا تسلیمی|
پیش‌نویس «رهنمود»های میشل بارنیه مذاکره‌کننده ارشد بروکسل، در مذاکرات خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا از موضع‌گیری سخت‌گیرانه‌تر اتحادیه در برابر لندن در توافق‌های مربوط به دوره انتقالی برگزیت حکایت دارد. در همین حال، مقامات ارشد اتحادیه اروپا در جلسه سه‌شنبه پارلمان اروپایی بار دیگر تمایل خود را به عقب‌نشینی بریتانیا از تصمیم به خروج عنوان کردند. طبق رهنمودهای بازنگری شده میشل بارنیه در مذاکرات که نسخه‌یی از آن در اختیار فایننشال تایمز قرار گرفته است، بروکسل از لندن می‌خواهد در دوره حدودا دوساله پس از ترک اتحادیه در پایان مارس 2019، از شرایط و مقررات اتحادیه به‌ویژه در زمینه‌های مهاجرت، توافق‌های تجاری خارجی و شیلات پیروی کند. انتظار می‌رود که این رهنمودها روند مذاکرات را پیچیده‌تر کند، زیرا بارنیه را وامی‌دارند تا در موضوعات حساس سیاسی از دستورالعمل‌های دقیق و خاصی پیروی کند. از جمله موارد مطرح شده در این رهنمودها، لزوم موافقت لندن با طولانی‌کردن زمان رفت‌و‌آمد آزادانه و همچنین قائل شدن شرایط ویژه برای شهروندان اتحادیه اروپاست که تا پیش از آخرین روز دوره انتقالی در اواخر سال 2020، وارد بریتانیا می‌شوند. همچنین از وزرای بریتانیایی خواسته خواهد شد در ادامه بهره‌مندی از توافق‌های تجاری اتحادیه اروپا از بروکسل «کسب اجازه» کنند و در غیر اینصورت بریتانیا در روز برگزیت از توافق‌های مزبور حذف خواهد شد. دیوید دیویس وزیر برگزیت بریتانیا از اظهارنظر در این زمینه خودداری کرده است.
سختگیری در بازنویسی دستورالعمل‌های مذاکره
نهایی‌سازی توافق بر سر شرایط دوره انتقالی در حال حاضر مهم‌ترین و فوری‌ترین مساله برای دولت ترزا می نخست‌وزیر بریتانیا محسوب می‌شود. ترزا می در نشست ماه دسامبر اتحادیه اروپا موفق شد پس از رایزنی‌های مکرر، بروکسل را به پیشبرد گفت‌وگوها به مرحله دوم یعنی مذاکره بر سر روابط تجاری آتی، راضی کند. تجار‌ها در بریتانیا به‌شدت نگران هستند و می‌خواهند از امکان فعالیت آنها تحت قوانین کنونی اتحادیه اروپا اطمینان حاصل شود و همچنین می‌خواهند که نتیجه دست‌کم 12 ماه پیش از خروج برنامه‌ریزی شده بریتانیا از اتحادیه اروپا، مشخص شده باشد. اگرچه هر دو طرف این مساله را پذیرفته‌اند که دوره انتقالی توافقنامه‌یی «قطعی و بدون تغییر» باشد و شرایط کنونی در این دوره ادامه یابد، اما تا موفقیت مذاکرات در این زمینه چندان نزدیک نیست و تلاش بروکسل برای دیکته کردن شرایط به لندن می‌تواند شرایط را از نظر سیاسی پیچیده‌تر کند.
* حقوق مهاجران؛ در رهنمود مذاکرات برای بارنیه که به درخواست لهستان و دیگر کشورهای اروپای مرکزی و شرقی تدوین شده، از بریتانیا خواسته شده تا اتخاذ نظام جدید مهاجرتی برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا را در طول دوره انتقالی تا حد ممکن تغییر ندهد؛ به‌ویژه قوانین مربوط به حقوق شهروندی به عنوان بخشی از توافق نهایی باید از پایان دوره انتقالی به اجرا گذاشته شوند. این بدین معناست که مهاجرانی که تا پیش از 2021 وارد بریتانیا می‌شوند، می‌توانند بی‌قید و شرط در این کشور بمانند و رژیم جدید مهاجرتی در بریتانیا نمی‌تواند مانع از کار این افراد شود.
* توافقنامه‌های تجاری؛ یکی از دیگر زمینه‌های سختگیری اتحادیه اروپا به بررسی مجدد مزایای صدها توافقنامه بین‌المللی اتحادیه اروپا از جمله توافق تجاری با کره‌جنوبی و کانادا مربوط می‌شود که از نظر قانونی بریتانیا در روز خروج از اتحادیه اروپا دیگر امکان بهره‌مندی از آنها را نخواهد داشت. در رهنمودهای اتحادیه اروپا به وزرای بریتانیایی گفته می‌شود در صورتی که خواهان استفاده از مزایای توافق‌های مربوطه هستند، در طول دوره انتقالی امکان ورود به توافقنامه‌های جدید با کشورهای خارج از اتحادیه را نخواهند داشت مگر اینکه پیش‌تر درباره آنها از بروکسل کسب اجازه کرده باشند.
در نمونه اولیه دستورالعمل‌های مذاکره بارنیه اعلام شده بود که بریتانیا از همه مزایای توافق‌ها محروم می‌شود و اتحادیه اروپا می‌تواند شرایطی را برای کمک به بریتانیا در حفظ حقوقش در تجارت بین‌المللی در نظر بگیرد. به همین دلیل برخی مقامات دخیل در مذاکرات گفته‌اند که این بند از رهنمودهای بازنگری شده مورد استقبال لندن قرار می‌گیرد چرا که از امکان بهره‌مندی از توافق‌های تجاری مشترک و در عین حال امکان ورود به توافق‌های تجاری جدید سخن گفته است.
* شیلات؛ بخش مربوط به قوانین در زمینه شیلات احتمالا دشوارترین موضوع مذاکراتی خواهد بود. دیپلمات‌ها براین باورند که لحن رهنمودها با هدف کاهش سهم ماهیگیری بریتانیا از آب‌های این کشور در نظر گرفته شده است؛ سهمی که در چند دهه گذشته برمبنای «ثبات نسبی» بدون تغییر و مشخص بود و لندن مذاکره درباره آن را خط قرمز خود می‌داند.
تغییرات دیگری نیز در دستورالعمل‌های اولیه مذاکرات داده شده که هدف از آنها برطرف کردن ابهامات و سختگیری بیشتر در موضع بروکسل بوده است و از نمونه آنها می‌توان به این مساله اشاره کرد که حضور بریتانیا در کمیته‌های قانون‌گذاری به صورت موردی و مستثنی صورت می‌گیرد. ارزش حقوقی قوانین اتحادیه اروپا درباره بریتانیا درست همانند هر عضو دیگر این اتحادیه خواهد بود که این مساله می‌تواند حساسیت‌هایی را در میان طرفداران برگزیت سخت برانگیزد. این مساله بدین معناست که قوانین اتحادیه اروپا همچنان بر قوانین بریتانیا اولویت خواهند داشت.
آغوش گشوده اتحادیه اروپا
به روی بریتانیا
همزمان با انتشار گزارش‌ها مبنی بر سخت‌گیری‌های بیشتر بروکسل در مذاکرات، مقامات اتحادیه اروپا در جلسه پارلمان اروپایی از تمایل خود به ماندن بریتانیا در اتحادیه سخن گفتند. به گزارش پولیتیکو، دونالد تاسک رییس شورای اروپایی دیروز سه‌شنبه در جمع‌بندی جلسه نمایندگان پارلمان اروپا گفت اگر بریتانیا بخواهد از رای به خروج از اتحادیه عقب‌نشینی کند، آغوش اتحادیه اروپا همچنان به روی این کشور گشوده است. ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اروپا نیز در اظهارنظر مشابهی گفت: «درها همچنان به روی بریتانیا گشوده هستند و امیدوارم این پیام به وضوح در لندن شنیده شود.» وی در ادامه به این مساله اشاره کرد که برگزیت حقیقت می‌یابد مگر اینکه دوستان بریتانیایی ما نظرشان عوض شود. تاسک در ادامه سخنان خود از نقل قولی از دیوید دیویس وزیر برگزیت بریتانیا استفاده کرد و افزود: «اگر یک دموکراسی نتواند نظر خود را تغییر دهد دیگر یک دموکراسی نیست.» این اظهارنظرها در حالی مطرح شدند که گمانه‌زنی‌ها به‌طور فزاینده از احتمال برنامه‌ریزی بریتانیا برای یک همه‌پرسی مجدد حکایت دارند.
