گروه جهان|
درست زمانی که مسوولان اروپایی فوتبال دلگرم شده بودند که در نهایت توانسته‌اند وابستگی این بازی را به صاحبان ثروتمند باشگاه‌ها از بین ببرند، انتقال یک بازیکن بار دیگر واقعیت را در صورت آنها کوبید؛ واقعیت اینکه فوتبال تا استقلال مالی راه طولانی در پیش دارد و هنوز هم در خدمت پول آسان است.
به گزارش بلومبرگ، باشگاه فرانسوی پاری‌سن‌ژرمن جمعه با پرداخت هزینه جابه‌جایی باورنکردنی 222 میلیون یورویی (برابر با 263 میلیون دلار) به باشگاه بارسلونای اسپانیا، نیمار دا سیلوا سانتوس جونیور، ستاره برزیلی فوتبال را از آن خود کرد. توافق برای جابه‌جایی نیمار با توجه به دستمزد هفتگی او که 600 هزار یورو پس از کسر مالیات است، پر هزینه‌ترین توافق جابه‌جایی در تاریخ فوتبال محسوب می‌شود و بار بسیار سنگینی برای یک باشگاه است؛ اگرچه صاحبان ثروتمند باشگاه‌ها عادت دارند برای شهرت خود با بی‌مسوولیتی پول خرج کنند. پاری‌سن‌ژرمن از نظر درآمدی، ششمین باشگاه بزرگ جهان محسوب می‌شود؛ درآمد این باشگاه در فصل گذشته به 520 میلیون و 900هزار یورو رسید. با این حال، هزینه‌کردن نیمی از این مبلغ تنها برای به دست آوردن یک بازیکن، از نظر تجاری اقدام چندان عاقلانه‌یی به نظر نمی‌رسد؛ به‌ویژه اینکه اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا) قانون سخت‌گیرانه‌یی در مورد ضررهای هنگفت مالی دارد. طبق سیاست «بازی عادلانه مالی» یوفا که در سال 2010 به اجرا گذاشته شد، یک باشگاه تنها اجازه دارد 30 میلیون دلار بیشتر از درآمدش در یک فصل هزینه کند و این تنها در صورتی است که هزینه به‌طور مستقیم توسط صاحبان باشگاه پوشش داده شود.
یوفا در گزارش شاخص‌های امسال خود اعلام کرد که قوانین مربوط به «بازی عادلانه مالی» تامین بودجه فوتبال را متحول و مواضع مالی باشگاه‌های رده بالای اروپایی را باثبات‌تر و پایدارتر کرده است. طبق این گزارش، مجموع سود عملیاتی تیم‌ها در دو سال گذشته به یک و نیم میلیارد یورو رسیده که در مقایسه با ضرر 700 میلیون یورویی دو سال پیش از اجرای این قوانین، مبلغ قابل‌توجهی است. با این حال، به نظر می‌رسد که این گزارش خودنمایانه نتیجه حسابداری خلاقانه‌یی بود که در بخش شرکتی با استهزا و حیرت مواجه شد. باشگاه پاری‌سن‌ژرمن برای جبران ضرر مالی خرید نیمار بایستی نیمی از تیم یا همه بازیکنان ارزشمند آن را بفروشد، اما مجبور نیست چنین کاری کند! درآمدهای هنگفت این باشگاه بخش اعظم این هزینه گزاف را پوشش می‌دهد. مالک پاری‌سن‌ژرمن شرکت سرمایه‌گذاری ورزشی «غزال قطر» است که شرکتی دولتی محسوب می‌شود. این شرکت در سال 2014 اعلام کرد که به عنوان یکی از منابع کسب درآمد خود، قرارداد حمایت مالی 200 میلیون یورویی با نهاد گردشگری قطر امضا کرده است. یوفا چشم خود را به روی این مساله نبست: ارزش این قرارداد را به 100 میلیون یورو کاهش داد، باشگاه را جریمه و فعالیت‌های انتقالی این باشگاه را محدود کرد. اما باشگاه در سال 2016 از قرارداد جدیدی به ارزش 175 میلیون یورو، خبر داد.
از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که باشگاه‌ها تظاهر کنند که تخصیص‌های مالی صاحبان آنها از سوی طرف‌های غیر درگیر صورت گرفته باشد. به گزارش یوفا، باشگاه روسی زنیت سنت پترزبورگ که متعلق به شرکت دولتی گاز ملی گازپروم روسیه است، از نظر میزان سود عملیاتی نهمین باشگاه اروپایی محسوب می‌شود. با این حال، تقریبا سه چهارم از درآمدهای این باشگاه از «تبلیغات» و در نتیجه توافق‌های حمایت مالی مرتبط با شرکت‌های درگیر با گازپروم به دست می‌آید که میزان غیرمعمولی است؛ اما روی کاغذ، این باشگاه با غول گازی گازپروم ارتباط چندانی ندارد. پاری‌سن‌ژرمن نیز در مقایسه با دیگر باشگاه‌های رده بالا، سهم بیشتری از درآمدهای تبلیغاتی می‌برد و طبق محاسبات یوفا، از نظر سود عملیاتی دومین باشگاه بزرگ در اروپاست.
انگیزه‌های سیاسی پشت پرده
با وجود تلاش‌های یوفا، باشگاه‌هایی که به کشورها تعلق دارند و توسط بیلیونرهایی با منافع تجاری گوناگون اداره می‌شوند، به‌طور عمده پرداخت‌های صاحبان را به صورت قراردادهای تبلیغاتی جلوه می‌دهند. برای قطر، تقویت تیم باشگاه پاری‌سن‌ژرمن از طریق نیمار که یکی از سه بازیکن برتر جهان محسوب می‌شود و از نظر سطح با لیونل مسی و کریستین رونالدو برابری می‌کند، دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد. باشگاه فرانسوی در مسابقات بین‌المللی مطرح اروپایی همچون لیگ قهرمانان عملکرد ضعیفی داشته است. پیروزی در این بازی‌ها به مردم فرانسه که تا این اندازه به فوتبال اهمیت می‌دهند، روحیه می‌دهد. امانوئل ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه، از باشگاه دیگری، باشگاه مارسی، حمایت می‌کند؛ اما قطر که سعی دارد از انزوای ایجاد شده توسط همسایگان عربش در حاشیه خلیج‌فارس رهایی یابد، می‌تواند در صورت پیروزی باشگاه پاری‌سن‌ژرمن با حضور بازیکن برزیلی، حسن نیت خود را در فرانسه به اثبات رساند و از حمایت‌های زیادی برخوردار شود. این نوع از دیپلماسی شهرت‌طلبی یکی از بهترین فرصت‌ها برای کشور امیرنشین قطر برای ایجاد اطمینان در غرب است و اکنون منامه به‌شدت به چنین اعتمادی نیاز دارد.
انگیزه‌های قطر برای خرید نیمار ارتباط چندانی با فوتبال به عنوان یک تجارت ندارد. ژان کریستوف گالیان، استاد دانشگاه و کارشناس ارتباطات بین‌الملل در گفت‌وگو با رادیوی بین‌المللی فرانسه گفت: «خرید نیمار، خیلی فراتر از یک اقدام ورزشی است. واقعیت این است که ما با اقدامی مواجهیم که از ورزش و حتی از آنچه بعضی‌ها قدرت نرم یا دیپلماسی از طریق فرهنگ، ورزش یا حتی از طریق اقتصادی می‌نامند، فراتر می‌رود.» وی با اشاره به بحران کنونی میان قطر و عربستان‌سعودی و متحدانش، افزود: «قطر می‌خواهد با خرید نیمار، حمایت فرانسه را در حل بحران کسب نماید؛ در حل بدترین بحران خاورمیانه در 30 سال اخیر.»
مشهورترین بازی جهان همواره از سوی ملت‌ها به عنوان دستاویزی برای تحریک حس میهن‌پرستی و به دست آوردن برتری مورد استفاده قرار گرفته است. اما این مساله باید به تیم‌های ملی و مسابقاتی همچون جام جهانی محدود شود. آرسن ونگر، مدیر باشگاه مطرح آرسنال در بریتانیا، گفته است: «وقتی یک کشور مالک یک باشگاه باشد، هر چیزی ممکن است.» و حق با اوست؛ باشگاه‌ها باید خصوصی باشند و باید برای جلب طرفداران و تماشاگران به عنوان بزرگ‌ترین منبع درآمدی خود تلاش کنند: تنها بدین شیوه است که این ورزش می‌تواند رشد یابد و می‌شود انتظار مسابقات عادلانه را داشت.
