زباله‌سوزی و تخلیه پسماند ساختمانی در نقاط حاشیه‌ای جنوب تهران سبب ایجاد آلودگی‌های زیست‌محیطی فراوانی در این شهر و مناطق اطراف شده است. «آراد کوه» در جنوب پایتخت، ۲۰ کیلومتری جاده قدیم تهران-قم و در بخش «کهریزک» از توابع شهرستان ری و ابتدای محور تهران- قم واقع شده است، که تقریباً از ۶۲ سال پیش میزبان پسماندهای تهران نشینان در مناطق ۲۲ گانه این شهر و شهرک‌های اطراف بوده است. این روزها که هر از گاهی بوی بد مناطق زیادی از شهر تهران را فرامی‌گیرد، برخی انگشت اتهام را به سوی آرادکوه نشانه می‌گیرند، اما مشکل آرادکوه تنها انتشار بوی بد به سمت تهران نیست. درست است که جمع‌آوری زباله و دور کردن آن از محل زندگی مردم شهرنشین یکی از ضروریات زندگی شهری امروز است، سوء مدیریت طلای سیاه، حالا یکی از عوامل مهم آلودگی شهر تهران است. همواره زباله‌سوزی و نخاله‌ریزی در فشافویه و آرادکوه یکی از معضلات این منطقه و شهر تهران تبدیل شده است.
اطفای ۳۲ مورد پسماندسوزی
فقط در یک شب
حالا و در حالی که زباله سوزی در نقاط مختلفی سال‌هاست رخ می‌دهد و سازمان حفاظت محیط زیست نیز از آن خبر دارد، با بحرانی شدن وضعیت آلودگی هوا در تهران، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران گفته که طرح گشت و پایش شبانه محیط زیست استان تهران که از بیست و سوم آبان ماه امسال آغاز شده، این روزها به سبب افزایش آلودگی هوا و انباشت آلاینده در آسمان شهر تهران با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود. سعید محمودی در تشریح گشت و پایش شبانه محیط زیست در پنجشنبه شب، ۲۸ آذرماه اظهار کرد: در این گشت ١١ اکیپ گشت محیط زیست، بیش از ۳۵ محور اصلی و فرعی را در سطح استان تهران و در مجموع ١٠ شهرستان مورد پایش قرار دادند. او افزود: بر اساس گزارشات دریافتی، در این پایش‌ها مجموعا ۳۲ حریق رویت شد که ماموران محیط زیست راسا یا با همکاری آتش‌نشانی نسبت به اطفای آن اقدام کردند و در این ارتباط دو نفر متخلف دستگیر و تحویل کلانتری شدند. محمودی با اشاره به اینکه در یک شب، ١١٨ واحد صنعتی و صنفی کوچک و بزرگ مقیاس در سطح استان مورد بازدید گشت‌های محیط زیست قرار گرفتند، گفت: این واحدها بیشتر واحدهای صنعتی، ریخته‌گری، ذغالگیری، بازیافت و واحدهای تولید شن و ماسه و بتن بودندکه در کنار این چند شهرک صنعتی و شهرک اسقاط خودروهای فرسوده نیز پایش شد. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران اظهار کرد: در جریان این گشت و پایش‌ها ٩ واحد آلاینده پلمب شدند که شامل یک واحد ریخته‌گری در شهرستان بهارستان، یک کارگاه غیرمجاز پسماندسوزی پلاستیک در پیشوا، یک واحد تولید بتن و یک واحد شن و ماسه در شهریار و همچنین دو واحد آسفالت، یک واحد ذوب باطری و دو واحد بتن در شهرستان قدس بودند. او با بیان اینکه برای ١٣ واحد آلاینده نیز اخطاریه محیط زیستی صادر و به آنها ابلاغ شد، اظهار داشت: ابلاغیه عدم فعالیت برای واحدهای ریخته‌گری و واحدهای بالقوه آلاینده در شهرک‌های صنعتی قلعه‌میر و بهاریه شهرستان بهارستان و همچنین شهرک صنعتی غیر دولتی ده حسن در رباط کریم و سایر شهرک‌های مرتبط صادر شد. اما به نظر می‌رسد این طرح مقطعی و یک روزه، دردی از وضعیت زباله‌سوزی و مدیریت غلط پسماند در تهران حل نکند. یک کارشناس محیط‌زیست با بیان اینکه وضعیت توپوگرافی تهران به صورتی است که آلودگی‌ها را در خود جمع می‌کند، عنوان کرد: با بهره‌گیری از فناوری روز می‌توان مشکل پسماند را حل کرد و برای ورود فناوری باید زمینه حضور سرمایه‌گذاران فراهم شود محسن میکاییلی با بیان اینکه مشکل پسماند «دستوری» حل نمی‌شود، اضافه کرد: وجود مراکز بازیافت غیرمجاز از عوامل مهم آلودگی تهران است. متأسفانه به جرات می‌توان گفت که نظارت دقیقی بر مراکز بازیافت غیرمجاز در تهران وجود ندارد و تاکنون اقدام جدی برای مقابله با زباله‌سوزی‌های غیرمجاز دیده نشده که این امر دلایل متعددی دارد، البته پرداختن به دلایل این امر از حوصله این بحث خارج است، ولی لزوم ورود جدی در این مبحث بر کسی پوشیده نیست. او با بیان اینکه در برخی شب‌ها در طول هفته در شهریار، پاکدشت، ری و برخی از مناطق تهران زباله‌ها را آتش می‌زنند، گفت: جالب است، بدانید که اغلب این زباله‌ها صنعتی یا نیمه‌صنعتی هستند و با آتش زدن آن خطر بیماری‌های تنفسی گریبان گیر شهروندان می‌شود، درحالی که می‌توان حجم این زباله‌سوزی‌ها را به زیر ۱۰ درصد کاهش داد و از این راه علاوه بر کاهش آلودگی هوا می‌توان به اشتغال‌زایی رسید.
تهرانی‌ها روزانه ۸ تا ۹ هزار تن پسماند تولید می‌کنند
زباله سوزی در آرادکوه در حالی همچنان ادامه دارد، که «ری» در مواقع آلودگی هوای تهران از آلوده‌ترین مناطق پایتخت بود. پیش از این استاندار تهران نیز گفته بود زباله‌سوزی در تهران و حاشیه آن خلاف مقررات است. هیچ حقی برای پسماندسوزی در داخل تهران و نیز حاشیه شهر وجود ندارد و این موضوع در بخشنامه‌ای به فرمانداران مورد تاکید قرار گرفته است. اما این تاکید استاندار پیشین تهران هم تا به حال مثمر ثمر نبوده است. به نظر می‌رسد، اگر عزمی راسخ برای مقابله با پسماند سوزی غیرقانونی در مسوولان و تفکیک زباله از مبدأ در شهروندان نباشد، بزودی شاهد نتایج تلخ حاصل از آلودگی‌های ناشی از زباله‌سوزی و تخلیه نخاله‌های ساختمانی در حواشی جنوب پایتخت خواهیم بود. این در حالی است که در پاکدشت، شهریار، مناطقی میان کرج و تهران، منطقه ۲۲ تهران و شهرک‌های اطراف کرج مناطقی وجود دارد که با تاریک شدن هوا زباله‌ها آتش زده می‌شوند. این زباله‌ها اغلب صنعتی هستند. اگر مدیریت صحیحی وجود داشته باشد می‌توان ۹۵ درصد از زباله‌های صنعتی را بازیافت کرد و کمتر از ۶ درصد را آتش زد و اگر پسماندهای صنعتی مدیریت شود به تولید ثروت منجر خواهد شد. محمد علیرزاده، کارشناس محیط زیست نیز در این رابطه می‌گوید: زمانی که یک واحد صنعتی شروع به کار می‌کند، مسوولان به جای حمایت، به آن فشار وارد می‌کنند و مالیات می‌گیرند. افراد سودجو نیز با نفوذ به سیستم اداری و با رقابت زمینه‌های سرمایه‌گذاری را از بین می‌برند. متاسفانه سازمان‌های نظارتی کشور هیچ علمی درباره پسماند ندارند و قدرت تشخیصی هم برای تصمیم‌گیری ندارند. او اظهار کرد: در سازمان محیط زیست با تغییر رییس، افراد نیز تغییر پیدا می‌کنند. به کارشناسان بی‌اعتنایی می‌شود. برای انتخاب رییس لابی بازی‌های فراوانی صورت می‌گیرد وافراد متخصص در حوزه‌های تخصصی جایی ندارند. با این شرایط پیکره سازمان محیط زیست تضعیف شده است. سازمانی که باید در حفظ و نگهداری محیط زیست گاهی خود مخرب محیط زیست است. معتقدم مدیران باید از بدنه سازمان انتخاب شوند و برنامه‌هایشان مورد ارزیابی دستگاه‌های نظارتی قراربگیرد. اگر سازمان محیط زیست حذف شود شرایط بهتر خواهد شد.
