بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی، 23.6 درصد مردم از گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال مبتلا به «اختلالات روانپزشکی» بوده که از این تعداد ۱۲/۷ درصد مبتلا به اختلالات افسردگی و ۱۴/۶ درصد دارای اختلالات اضطرابی هستند، اما روانشناسان و آسیب‌شناسان اجتماعی معتقدند احتمالا این آمار پایین‌تر از واقعیت موجود در جامعه است و افسردگی و اضطراب به عنوان دو الگوی شایع از اختلالات روانی بیشتر از آن حدی است که وزارتخانه اعلام می‌کند. گواه ادعای کارشناسان هم افزایش آمار جرم و پرخاشگری است.
سنجش سطح سلامت روان جامعه، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران باید به آن توجه داشته باشند. روز گذشته علی اسدی، معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درباره آخرین آمار اختلالات روانی در کشور به ایلنا گفت: براساس آخرین پیمایش‌ها، ۲۳/۶ درصد مردم از گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال مبتلا به اختلالات روانپزشکی هستند که از این تعداد ۱۲/۷ درصد مبتلا به اختلالات افسردگی و ۱۴/۶ درصد دارای اختلالات اضطرابی هستند. در بحران‌های اقتصادی ممکن است آسیب‌های اجتماعی افزایش یابد و اصولا رابطه مستقیمی در افزایش یا کاهش آسیب‌های اجتماعی با مولفه‌های اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه است. طبیعتا مشکلات اقتصادی اثر منفی روی سلامت روان مردم جامعه دارد.
او با اشاره به اینکه اختلالات روانی در زنان بیشتر است، گفت: این مساله علل مختلفی دارد که می‌توان به علل اجتماعی، فرهنگی، استرس‌های زنان نسبت به مردان اشاره کرد و شاید هم بیشتر به این علت باشد که زنان بیشتر از مردان این موضوعات را پیگیری و مراجعه می‌کنند، شاید اگر آقایان هم به دنبال این موضوعات بودند این آمار در آنان بیشتر باشد، این نسبت و تناسب فقط مختص به ایران نیست و در دنیا به گونه‌ای است که اختلال افسردگی در زنان شایع‌تر از مردان است.
اظهارات اسدی در حالی است که روانشناسان معتقدند این آمار در شرایط ملتهب جامعه، درست به‌نظر نمی‌رسد.
اختلال در 80 درصد مردم
داوود نجفی‌توانا، استاد دانشگاه، آسیب‌شناس اجتماعی و جرم‌شناس، درباره این موضوع به «تعادل» گفت: آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، شاید برای بیلان‌های مدیریتی آمار مناسب و درستی باشد اما واقعیت جامعه چیز دیگری می‌گوید. حتی با مطالعه سطحی در میان مردم متوجه می‌شویم که این آمار درست نیست. اکثر مردم جامعه دارای اختلالات روحی و روانی هستند شاید بتوان گفت بیش از 80 درصد مردم با یک اختلال دست و پنجه نرم می‌کنند. در شرایط فعلی اجتماع کمتر فردی را می‌بینیم که استرس و افسردگی نداشته باشد. حتی اگر حالت افسردگی ساده که به بی‌حوصلگی ختم می‌شود را هم مدنظر قرار دهیم باز هم مردم ایران وضعیت مناسبی ندارند.
او افزود: ما هر روز نمود بیرونی اختلالات روانی را در رفتار روزمره مردم ایران شاهدیم، رانندگی پرخاشگرانه را اگر تنها یک نمود بیرونی در نظر بگیریم هم متوجه اضطراب و خشم مردم می‌شویم. اما نگاهی به آمار جرم و جنایت چیزی بیشتر را نشان می‌دهد، این موضوع چگونه قابل تحلیل است؟ اگر آمار اینقدر پایین است چرا جرم تا این حد افزایش یافته؟
چرا اختلال روانی در ایران افزایش یافته؟
اگرچه اختلالات روانی دلایل مختلفی داشته و از ژنتیک تا سبک زندگی افراد در بروز آن دخیل هستند اما این آسیب‌شناس اجتماعی معتقد است از تاثیر مشکلات اجتماعی در بروز این اختلالات نباید غافل شد. او بیان کرد: در شرایط فعلی کشور، التهاب ناشی از شرایط اقتصادی وبرخی اخبار نگران‌کننده در جامعه تاثیرگذار بوده است.
چگونه کارمندی که تا سال گذشته با حقوق خود یک زندگی زیر حد استاندارد داشته و حالا با گرانی‌های فعلی، همان را هم از دست داده است و هر روز قدرت خرید کمتر می‌شود، از نظر روانی سالم است و حس رضایت از زندگی می‌کند؟
او درباره این موضوع که اختلال روانی بیشتر در کدام قشر از جامعه دیده می‌شود، افزود: وقتی مشکلات اقتصادی و فرهنگی جامعه را تسخیر کرده، بنابراین تمام اقشار جامعه آسیب می‌بینند. قشر جوان جامعه امروز بیشتر از گروه دیگری مورد آسیب و گرفتار افسردگی است. مشکلات اقتصادی و نداشتن امید به آینده از یک طرف و دوگانگی فرهنگی و تقابل فرهنگ سنتی و مدرن از سوی دیگر به این گروه آسیب می‌زند. 50 تا 70 درصد جوانان تحصیلکرده کشور شغل ندارند و این موضوع فشار روانی را دو چندان می‌کند. از طرف دیگر کهنسالان جامعه به دلیل رهاشدگی و نداشتن امکانات اجتماعی و رفاهی مناسب و دارو و درمان دچار افسردگی هستند. بنابراین در بیان ساده‌تر به جز نوزادان که استرس پنهان دارند، اکثر جامعه ایران با التهاب درگیر است.
بیان صادقانه آمار؛ راه‌حل بهبود وضعیت
14اردیبهشت امسال، علی اسدی، معاون دفتر سلامت روان وزارت بهداشت اعلام کرده بود، آمار بروز اختلالات روحی و روانی ایران مانند کشور‌های پیشرفته و توسعه یافته است برای مثال ۲۶ درصد از مردم امریکا از مشکلات روحی و روانی رنج می‌برند اما نجفی توانا معتقد است مقایسه ایران با کشوری مانند امریکا که دو جامعه ناهمگون با یکدگیر هستند، در بحث سلامت روانی مقایسه درستی نیست. او در تحلیل این موضوع گفت: در کشوری مانند امریکا هم اختلالات روانی بالاست اما علت بروز اختلال در این جامعه با جامعه‌ای مانند ایران، بسیار متفاوت است. در امریکا به دلیل بحران فردگرایی و انزوا افراد به اختلال روانی مانند افسردگی و اضطراب دچار می‌شوند اما در ایران فشارهای اقتصادی اغلب باعث بروز بحران روحی می‌شود. این آسیب‌شناس اجتماعی درباره راه‌حل بهبود وضعیت بیان کرد: برای خدمت به مردم در شرایط فعلی، ضروری است که نهادهای مرتبط آمار درستی به مردم ارایه دهند. بر اساس آمار صادقانه می‌توان آسیب‌شناسی مناسبی از اوضاع داشت و بر اساس آن می‌توان درست برنامه‌ریزی کرد. اگر آمار درست و واقعی اعلام شود، می‌توانیم با اقدامات پیشگیرانه و اقدامات ترمیمی وضعیت روانی جامعه را به سمت بهبود هدایت کنیم.
