ریحانه جاویدی|
بحرانی بودن وضع محیط زیست ایران بر کمتر کسی پوشیده است، حیات وحش در سال‌های اخیر به دلیل تصمیم‌های غیرعلمی بیشترین آسیب را متحمل شده و گونه‌های جانوری به دلیل کمبود مواد غذایی و تخریب زیستگاهشان هر روز بیشتر از قبل در معرض خطر نابودی و از بین رفتن قرار گرفته‌اند. با این حال بنابر آخرین تصمیمی که اداره کل محیط زیست استان تهران گرفته، بعد از پنج سال جلوگیری از صدور مجوز شکار پرندگان، حالا هر متقاضی که با اسلحه مجاز به این اداره کل مراجعه کند می‌تواند مجوز شکار پرنده دریافت کند. این وضعیت در حالی است که مدیرکل محیط زیست استان تهران آمار دقیقی از تعداد اسلحه‌های مجاز در استان ندارد اما تا کنون بیش از ۲ هزار متقاضی شکار پرنده، از محیط زیست استان تهران مجوزی گرفته‌اند که به شکارچی اجازه می‌دهد، تا پایان دی، پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها عازم طبیعت شده و هر روز ۴ پرنده شکار کند؛ حال آنکه با توجه به کمبود نیروی یگان حفاظت محیط زیست معلوم نیست این اداره کل چه ساز و کاری برای نظارت بر شکارچیان و تعداد شکار آنها اندیشیده است و از طرف دیگر با توجه به شیوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان که بر اساس پروتکل‌های بین‌المللی سبب برقراری قانون منع شکار پرندگان شده بود، چه سیستم نظارتی تایید می‌کند که پرنده‌های شکار شده، آلوده به ویروس نباشند؟ با این وجود فعالان وکارشناسان محیط زیست بر این باورند که محیط زیست حق تمامی مردم ایران است و این سازمان امانتدار حیات وحش برای تمام مردم است و نه فقط سازمانی برای احقاق حق شکارچیان. در این راستا صدور مجوز شکار باید با رعایت شرایط خاصی انجام گیرد، در غیر این صورت نه با اصول علمی و قانونی و نه با فتوای علما همخوانی دارد، اما مسوولان اداره کل محیط زیست استان تهران، معتقدند غریزه شکارچیان باید ارضا شود.
صدور مجوز شکار
برای ارضای غریزه شکارچیان
پنج سال تلاش مسوولان و فعالان محیط‌زیست برای ممنوعیت شکار پرندگان به نفع شکارچیان پایان یافت چرا که بعد از انتشار خبر صدور 2 هزار مجوز برای شکار پرندگان در استان تهران، مدیرکل محیط زیست استان تهران، در واکنش به اعتراض فعالان محیط زیست این تصمیم‌گیری را پاسخی قانونی به درخواست شکارچیان دانست. کیومرث کلانتری، درباره جزییات این موضوع به ایسنا گفت: «تاکنون حدود ۲۰۰۰ مجوز شکار پرنده در استان تهران صادر شده است. مجوزهای صادر شده محدودیت زمانی، مکانی و گونه‌ای دارد همچنین بیشترین زمان مجوز شکار پرنده در استان تهران دو ماه و فقط برای روزهای پنجشنبه و جمعه است.مجوزهای شکار فقط برای مناطق آزاد است و هر شکارچی می‌تواند سه پرنده خشک‌زی و دو گونه آبزی را شکار کند.» کلانتری با اشاره به اینکه پروانه‌های شکار پرنده در استان تهران براساس قانون شکار و صید صادر شده است، افزود: «این مجوزها برای شکارچیان قانونمندی است که مجوز شکار دارند. محیط زیست باید به درخواست این قشر پاسخ قانونی دهد. برای شکار پرندگان تمام محدودیت‌ها دیده شده است و شکار شکارچیان مجاز کاملا قانونی است، شکارچیان قانونی مخرب محیط زیست نیستند بلکه دوستدار آن هستند.»
او درباره مدت اعتبار مجوز شکار در تهران بیان کرد: «تا ۱۵ دی ماه برای پرندگان خشک‌زی و تا پایان دی ماه برای پرندگان آبزی مجوز شکار صادر می‌شود. ماموران محیط زیست در مناطق آزاد حضور دارند و بر روند شکار نظارت می‌کنند و چنانچه تخلفی صورت بگیرد برخورد می‌کنند.» مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران با بیان اینکه شکارچی با شکارکشی فرق دارد، بیان کرد: «غریزه شکارچی باید ارضا شود. شکارچی طبیعت دوست قانونی، قانون‌ها را رعایت می‌کند. طی این سال‌هایی که پروانه شکار پرنده در استان تهران صادر نکردیم مورد اعتراض شکارچیان قانونی قرار گرفتیم و به همین دلیل این دو ماه را به احترام این شکارچیان پروانه صادر می‌کنیم.»
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران در پاسخ به این پرسش که آیا جمعیت پرندگان استان تهران به اندازه‌ای است که بتوان این تعداد مجوز شکار را صادر کرد، گفت: بنا به اعلام رییس نظارت بر حیات وحش استان تهران این استان ظرفیت صدور مجوز شکار پرندگان را دارد. کلانتری در پایان درباره آمار تعداد اسلحه‌های مجاز در استان تهران، گفت: آماری در این باره ندارم.
سازمان محیط زیست امانتدار شکارچیان
اظهارات کلانتری در حالی است که در اطلاعیه این اداره کل که روز گذشته در خبرگزاری مهر منتشر شد، بار دیگر بر این موضوع که چنین تصمیمی برای احقاق حق قانونی شکارچیان اتخاذ شده، تاکید شده و در بخشی از آن درباره جزییات صدور این مجوزها آمده است: « این اداره کل پس از ۵ سال ممنوعیت شکار پرنده در استان تهران، به‌منظور پاسخگویی به متقاضیان شکار و صید پرنده که دارای حق و حقوق قانونی هستند و نیز مدیریت علمی بر گونه‌های حیات وحش، پس از بررسی‌های کارشناسی و طی مراحل قانونی و تهیه دستورالعمل مربوطه، تصمیم به صدور پروانه شکار برای پرندگان خشکی زی شامل کبک، تیهو، کبوتر و فاخته و آبزی شامل خوتکا و اردک سرسبز صرفا در مناطق آزاد استان را کرده و این امر از تاریخ ۹۷/۸/۱۴ محقق شد که این موضوع بیانگر ایجاد محدودیت‌های لازم به خصوص محدودیت زیستگاهی و منطقه‌ای، زمانی و هم محدودیت‌های گونه‌ای است.روابط عمومی محیط زیست استان تهران در ادامه تاکید کرده مدت اعتبار این پروانه‌ها از تاریخ صدور برای پرندگان خشکی زی تا پایان دی ماه و برای پرندگان آبزی تا پانزدهم دی ماه سال جاری است که با توجه به تاریخ صدور و همچنین محدودیت روزهای شکار که صرفا روزهای پنجشنبه و جمعه را دربر می‌گیرد و نیز تعداد شکار پرنده در هر روز مجاز به میزان ۴ عدد و عدم حضور تمامی شکارچیان در این روزها، شکار این تعداد پرنده ذکر شده در عنوان خبر، امری محال و غیرممکن است.» این اطلاعیه و توضحیات مدیرکل محیط زیست استان تهران در حالی است که علیرضا هاشمی، فعال محیط‌زیست، مدیرگروه پرنده‌شناسی طرلان و عضو اتحادیه جهانی حفاظت (iucn) معتقد است سازمان محیط زیست در شرایط فعلی بیشتر از آنکه به حفاظت از محیط زیست مشغول باشد به سازمان فروش مجوز شکار تبدیل شده و امانت‌داری برای شکارچیان است. او درباره ساز و کار علمی و اصولی برای صدور مجوز شکار به «تعادل» گفت: «برداشت از حیات وحش و استفاده بهینه در معادلات حفاظت در نظر گرفته شده است، در همه کشورها و در علم حفاظت از حیات وحش هم برداشت از جمعیت جانوری وجود دارد اما باید این موضوع را در نظر گرفت که هم در کشورهای دیگر و هم در علم حفاظت بر این موضوع تاکید می‌شود که پیش از صدور مجوز شکار باید شروطی رعایت شود از جمله اینکه باید پایداری جمعیت در گونه‌هایی که قرار است شکار شوند، ارزیابی شده و جمعیت پایدار باشد، باید بطور دقیق و علمی تعیین شود که وضعیت حیات وحش در چه شرایطی است، نرخ بقای جمعیت جانوری در چه وضعی است، آیا خطر انقراض جانوران را تهدید نمی‌کند؟ در نهایت باید مشخص شود که آیا در استان تهران زیستگاه جانوری وجود دارد که توان پذیرش این تعداد شکارچی که اداره کل محیط زیست تهران اقدام به دادن مجوز کرده است، در آن حضور داشته باشند؟»
او افزود: «محیط زیست تنها در صورتی که تمامی شرایط پیش از صدور مجوز را با دقت بررسی کند، می‌تواند به این نقطه برسد که آیا مجوز صادر شود یا خیر اما به نظر می‌آید سازمان حفاظت محیط زیست کشور تمامی وظایف و شرایط دیگر را نادیده گرفته و علاقه‌مند به صدور مجوز است در واقع در شرایط فعلی سازمان تبدیل به سازمان صدور مجوز شکار شده است. در حالی که اگر در کشورهای دیگر اقدام به صدور مجوز می‌کنند، همه اقدامات دیگر را انجام داده‌اند و در نهایت خروجی کار به صدور مجوز ختم شده است. چگونه است که دام‌های غیرمجاز در فریدونکنار پهن است اما سازمان محیط زیست توان و قدرت برخورد قانونی با شکارچیان فریدونکناری را ندارد اما در تهران حرف از صدور مجوز می‌شود و به یک باره سازمان توانایی احقاق حق قانونی شکارچیان را پیدا می‌کند؟ وقتی هیچ ارزیابی و سرشماری از پرندگان نداریم صدور مجوز شکار صرفا برای رضایت شکارچیان است و باید از سازمان حفاظت محیط زیست پرسید آیا ایران فقط متعلق به شکارچی‌هاست؟ مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست امانتداران خوبی برای آنچه از سوی تمام مردم دستشان امانت است، نیستند و تنها حافظ منافع گروهی خاص به نام شکارچیان هستند.»
هاشمی بیان کرد: «شکار و برداشت از جمعیت باید بر اساس اصول علمی انجام شود، اگر شرایط شکار فراهم بود مجوز صادر شود نه برای رضایت و باب دل شکارچیان که می‌بینیم این اتفاق در شرایط فعلی در سازمان حفاظت محیط زیست برعکس در حال انجام است، برای خوشحالی شکارچیان مجوز می‌دهند نه بر اساس اصول علمی و دانش علم حفاظت. از طرف دیگر با توجه به شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان باید بر اساس پروتکل‌های جهانی از شکار جلوگیری شود حال آنکه در تمام سال‌هایی که آنفلوآنزا رایج شد، شکار به وسیع‌ترین شکل خود رواج داشت.»
شکار اگر برای نان شب نباشد، حرام است
اظهارات هاشمی، فعال محیط زیست، مدیرگروه پرنده‌شناسی طرلان و عضو اتحادیه جهانی حفاظت (iucn)، در حالی است که نرگس روحانی، عضو انجمن ارزیابی محیط زیست دکتر مخدوم، معتقد است نه تنها صدور مجوز شکار خلاف اصول حفاظت از طبیعت است بلکه بر اساس استفتای مراجع تقلید، شکار اگر برای تامین نان شب نباشد، حرام است. او درباره این موضوع در گفت‌وگو با تعادل بیان کرد: «در شرایط فعلی بزرگ‌ترین مشکل سازمان حفاظت محیط زیست استفاده از مدیرانی است که درک درست و دانش لازم از جایگاه خود ندارند. در شرایطی که بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان تا نزدیکی ورامین پیشروی کرده، مجوز شکار صادر می‌کنند آن هم در حالی که سازمان محیط زیست دامپزشک‌ها را به هر نحوی سرکوب و مجبور به سکوت کرده است.»
روحانی افزود: « اگر پرندگان شکار شده آلوده به ویروس باشند، این بیماری در تمام کشور پخش می‌شود و سایر پرندگان و حتی انسان را هم آلوده می‌کند، حال آنکه طبق استفتایی که من از دفتر آیات عظام، آیت‌الله آملی لاریجانی و شبیری زنجانی گرفتم، شکار اگر برای تامین نان شب نباشد و تنها برای تفریح انجام شود حرام است و در واقع سازمان حفاظت محیط زیست هم در این موضوع همکاری می‌کند. اما مشخص نیست این سازمان چرا روی چنین مسائلی چشم‌پوشی می‌کند.»
