نه بند 2 ماده 15 قانون مبارزه با مواد مخدر اجرا می‌شود، نه آیین‌نامه مداخلات مراقبت‌های پس از ترخیص که ستاد مبارزه با مواد مخدر تهیه کرده و پنج سال از ابلاغ آن ازسوی رییس قوه قضاییه می‌گذرد.
طبق بند 2 ماده 15، بر حمایت اجتماعی و تامین هزینه درمان معتادان تاکید دارد و هشت سال از اصلاحیه قانون و افزوده شدن این بند، به قانون مبارزه با مواد مخدر می‌گذرد. اجرا نشدن این قوانین مصرح، ترک اعتیاد را تبدیل به چرخه‌ای باطل کرده است. بیش از 90 درصد معتادان پس از ترک، دوباره به مواد مخدر آلوده می‌شوند. ضعف در روان‌درمانی معتادان، نداشتن کار و نداشتن جایی برای خواب، بیشتر معتادان را دوباره اسیر اعتیاد می‌کند. معتادان بی‌بضاعت حتی برای ترک اعتیاد فیزیکی نیز پول ندارند چه رسد به ترک ذهنی و اشتغال و... سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر از عدم پرداخت هزینه درمان معتادان بی‌بضاعت انتقاد کرد و گفت: هیچ امکانی را فراهم نمی‌کنیم و می‌گذاریم این افراد به انتها و آخر خط برسند و بعد تازه می‌خواهیم اقدام کنیم. سعید براتی سده، معاون سازمان بهزیستی و معاون سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید چرخه جمع‌آوری، ترک و رها کردن تبدیل به چرخه‌ای باطل شده که تنها هزینه اضافه به دوش حاکمیت قرار می‌دهد و حاصلی ندارد. پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر هم درباره نبود هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف برای درمان معتادان متجاهر و بازگشت دوباره این افراد به پاتوق‌های سابق و مصرف دوباره مواد گفت: اعتیاد یک بیماری مزمن جسمی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روحی است و عوامل مختلفی باعث می‌شود، فرد به سمت و سوی مصرف مواد برود و هیچ‌وقت نمی‌توان برای دو فرد معتاد یک نسخه واحد پیچید. متاسفانه افرادی که شدت اعتیادشان به قدری است که به آنها معتاد متجاهر گفته می‌شود از آن دسته افرادی هستند که مزمن بودن بیماری‌شان بیش از دیگران است.
موفقیت در درمان معتادان متجاهر کمتر از ۲۰ درصد است
وی با بیان اینکه متاسفانه نگاه برخی از مدیران اجرایی، سیاسی، مدیریتی و ... به درمان اعتیاد اشتباه است، خاطرنشان کرد: این افراد تصور می‌کنند برای اینکه فرد معتادی درمان شود، باید او را در یک غسال‌خانه غسل داد و از آن پس آن فرد بیمار پاک می‌شود، در حالی که این نگاه کاملا ساده‌انگارانه است؛ درباره معتادان به ویژه آنهایی که آخر خط هستند یا به اصطلاح معتاد متجاهر خوانده می‌شوند، ۳ یا ۶ ماه که سهل است، اگر سال‌ها هم در مرکز نگهداری شوند، بدون اینکه به همه نیازهای آنها توجه نکنیم میزان برگشت مجدد این افراد به اعتیاد بالاست. سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره میزان درمان اعتیاد خاطرنشان کرد: در دنیا در بهترین شرایط که به نیازهای جسمی، روانی، روحی، اقتصادی و فرهنگی این افراد توجه شود، میزان موفقیت در درمان اعتیاد بین ۴۰ تا ۵۰ درصد است، اگر این شرایط برای معتادان فراهم نباشد به ویژه برای معتادان متجاهر میزان موفقیت کمتر از ۲۰ درصد خواهد بود.
افشار با اشاره به اینکه گفته می‌شود، برخی از دستگاه‌ها درخصوص درمان معتادان به وظایف خود عمل نمی‌کنند، گفت: طبق پروتکل‌هایی که وجود دارد باید یک سری خدمات روانشناسی، مددکاری، دارویی اعم از درمان‌های دارویی آگونیست و غیرآگونیست مانند متادون و ... به این افراد داده شود و همه این اقدامات در حال انجام است، اما وقتی این افراد از مراکز بازپروری بیرون می‌آیند، دوباره به همان جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کردند، باز می‌گردند.
او ادامه داد: فاکتورهای مساعدکننده آسیب در همان محیط‌هاست و باید این فاکتورها در دل اجتماع برطرف شوند تا این افراد وقتی دوباره به اجتماع قبلی خود بازمی‌گردند، زمینه آسیب در آنجا وجود نداشته باشد. متاسفانه در اجتماع این افراد فشار اقتصادی، دسترسی آسان به مواد، فشار گروه‌های همسان و ... همچنان وجود دارد و باید همزمان با درمان اعتیاد با خرده‌فروشان و تبلیغ‌کنندگان مواد چه در فضای واقعی و چه در فضای مجازی نیز برخورد کرد. سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره آمارهای ضد و نقیض در خصوص تعداد معتادان متجاهر در سطح شهر گفت: همه افرادی که در جامعه به اسم معتاد متجاهر می‌شناسیم همه معتاد متجاهر نیستند و برخی از آنها اصلا اعتیاد ندارند یعنی مجموعه‌ای از معتادان متجاهر آخر خط، کودکان خیابانی، زنان خیابانی، متکدیان، ولگردان، بیماران مزمن‌روانی، کارگران فصلی و ... را در کف خیابان به عنوان معتاد متجاهر می‌شناسیم. در مراکز غربالگری مشخص می‌شود، ۲۵ تا ۳۰ درصد افرادی که به عنوان معتاد متجاهر شناخته می‌شوند، اصلا اعتیاد ندارند.
بین ۷ هزار تا ۱۲ هزار معتاد متجاهر داریم
افشار خاطرنشان کرد: براساس قانون معتادان متجاهر افرادی هستند که اعتیاد داشته و اصرار بر اعتیاد دارند و با وجود فراهم شدن زمینه درمان کماکان تمایل به مصرف مواد در انظار عمومی دارند براساس این تعریف معتقدم آمار معتادان متجاهر در سطح شهر تهران از
۷ هزار تا ۱۲ هزار است و بیش از این نیستند. او با اشاره به اینکه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسوول درمان معتادان متجاهر است، به ایلنا گفت: براساس ماده ۱۵ قانون، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است زمینه درمان معتادانی که نیازمند درمان هستند، اما بضاعت و استطاعت مالی ندارند را فراهم کند و باید هزینه درمان این افراد در بودجه سنواتی دیده شود، اما در حال حاضر هزینه درمان این افراد پرداخت نمی‌شود و این افراد معتاد هم درمان نمی‌شوند و هزینه بیشتری به کشور وارد می‌شود. اگر این بودجه فراهم شود بی‌شک معتادان متجاهر بسیار کم خواهند شد. سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم در خصوص مبارزه با اعتیاد به توفیقاتی برسیم باید زمینه درمان بیماران نیازمند به درمان که استطاعت مالی ندارند را فراهم کنیم و اگر فردی پس از این اصرار بر اعتیاد داشت آن موقع با این افراد برخورد کنیم، اما ما هیچ امکانی را فراهم نمی‌کنیم و می‌گذاریم این افراد به انتها و آخر خط برسند و بعد تازه می‌خواهیم اقدام کنیم.
افشار با بیان اینکه امیدوارم در مدیریت جدید ستاد مبارزه با مواد مخدر مشکلات برطرف شود، تصریح کرد: برخی از معتادان نیز که هنوز به تجاهر نرسیده‌اند، سعی دارند خود را قالب معتادان متجاهر درآورده تا بتوانند از ماده ۱۶ یا تبصره ۲ ماده ۱۶ که همان مراکز ماده ۱۵ است، استفاه کنند و معتقدم ملغمه‌ای که شامل افراد معتاد آخر خط با معتادان داوطلب در یک مکان است، باعث می‌شود، درمان همه آنها با چالش مواجه شود.
مصرف «ان‌پی‌اس»ها تفننی است
وی درباره ورود مواد مخدر جدید به کشور گفت: اگر منظور از ماده جدید ان‌پی‌اس‌ها هستند که بیش از ۷۰۰ نوع آن در دنیا وجود دارد خوشبختانه هنوز گزارشی نداریم مبنی بر اینکه این مواد به صورت سازمان یافته وارد کشور شده و بین معتادان توزیع شده باشد. ممکن است برخی افراد به صورت انفرادی و تفننی برای مصرف شخصی از شرق آسیا یا اروپا وارد کرده باشد، اما اینکه در دسترس باشد، هنوز گزارشی نشده است. خوشبختانه با همکاری همه دستگاه‌ها ورود این مواد و پیش‌سازهایشان به خوبی کنترل می‌شود.
سن شروع تجربه مصرف مواد در کشور
۱۵ سال است
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین درباره سن اعتیاد گفت: متوسط سن اعتیاد در کشور بین
۲۱ تا ۲۵ سال است و سن اعتیاد در کشور به هیچ عنوان کاهش پیدا نکرده است. البته برخی معتقدند سن اعتیاد به ۱۴ الی ۱۵ سال کاهش یافته، در حالی که این تلقی غلطی است و سن شروع تجربه مصرف کمی کاهش پیدا کرده است، اما به این معنی نیست کسی که برای بار اول مصرف مواد را در سن ۱۵ سالگی تجربه کرده پس به اعتیاد مبتلا شده است. همچنین تعداد این افراد به قدری نیست که میانگین سن اعتیاد را که مربوط به یک میلیون و ۷۰۰ الی ۸۰۰ هزار معتاد است، جابه‌جا کند. سن تجربه مصرف اول پایین آمده است، اما سن اعتیاد کاهش پیدا نکرده است.
