هرچند عنوان می‌شود شیوع «اختلالات روان» در ایران بالا نبوده و در مقایسه با سایر کشورها در وضعیت میانگینی قرار داریم اما روند ابتلا به این اختلالات حاکی از رو به رشد و صعودی بودن آن است؛ در این بین طبق پیش‌بینی‌های سازمان جهانی بهداشت تا چند سال دیگر «افسردگی» مهم‌ترین بیماری ناتوان‌کننده دنیا به شمار خواهد رفت.
دهم اکتبر در راه است؛ روزی که با نام روز جهانی «بهداشت روان» گره خورده است و بر همین اساس فدراسیون سازمان بهداشت جهانی متناسب با مشکلات روز دنیا امسال را با عنوان خاص “تمرکز بر سلامت روان جوانان؛ در جهان در حال تغییر “ نام‌گذاری کرده است؛ روزی که با هدف افزایش آگاهی مردم درباره بهداشت روان و تلاش برای حمایت از سلامت روان مردم نام‌گذاری شده، فرصتی برای پیشگامان و متخصصان بهداشت روان بوده تا آگاهی مردم در این حوزه را افزایش دهند و به این موضوع بیشتر از قبل بپردازند.
اختلال روان ۲۳ درصد ۱۵ تا ۶۴ ساله‌ها
اختلالات روانی از بیماری‌هایی است که عموما به دلایل ژنتیکی، فردی و اجتماعی به وجود می‌آید و می‌تواند همه افراد جامعه را درگیر کند بطوری که گفته می‌شود ۲۳ درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال کشور از یک اختلال روانپزشکی رنج می‌برند؛ به عبارت دیگر از هر چهار نفر در این گروه سنی یک نفر دچار یکی از اختلالات روانپزشکی هستند که بیش از ۶۰ درصد افراد دارای اختلالات روان «افسردگی» دارند. این در حالی است که بنابر اعلام مسوولان وزارت بهداشت تنها ۴۴ درصد افراد دارای اختلال روان که نیازمند به خدمات درمانی روانپزشکی برای درمان هستند، به مراکز درمانی مراجعه کرده و ۵۶ درصد آنها هیچ مراجعه‌ای نداشته‌اند.
۶.۵ میلیون ایرانی مبتلا به «افسردگی» هستند
درحالی که متخصصان اعصاب و روان معتقدند اختلالات روانی ۱۴.۵ درصد بار بیماری‌ها را به خود اختصاص داده و ایران در رتبه دوم این بیماری‌ها قرار دارد و باید بعد از بیماری‌های قلبی، عروقی و دیابت، شیوع اختلالات روانپزشکی جزو اولویت‌ها قرار گیرد، سیاری- معاون سابق وزیر بهداشت - هم در این باره معتقد است که « ۲۵ درصد مردم دنیا از ابتلا به «افسردگی» رنج می‌برند و آمارها حاکی از این است که شش میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از مردم ایران مبتلا به افسردگی هستند چراکه آسیب‌های اجتماعی مثل بیکاری، طلاق، اعتیاد و فقر در جامعه رو به افزایش است و همین موارد زمینه ساز افسردگی است که در این بین بعضی از اقشار مانند سالمندان، نوجوانان، جوانان و زنان آسیب‌پذیرتر هستند».
۱۰ تا ۱۲ درصد شاغلان افسرده‌اند
بنابر اعلام معاون بهداشت وزیر بهداشت، بیش از ۵۰ میلیون نفر بالای ۱۵ سال، سن دارند که از این میان ۳۸ درصد آنها «شاغل» هستند؛ یعنی معادل ۲۰ میلیون نفر شاغل هستند و براساس بررسی‌های جهانی، ۱۰ درصد افراد شاغل در محیط کار به دلیل افسردگی ۳۶ روز در سال مرخصی استعلاجی می‌گیرند که با توجه به آمارهای جهانی و همچنین آمارهای داخلی می‌توان حدس زد که ۱۰ تا ۱۲درصد شاغلان هم افسرده‌اند.
هرچند آخرین آمارها از پایش سلامت روان و آنچه مسوولان از وضعیت سلامت روانی ایرانیان گزارش می‌دهد مربوط به سال‌های ۸۹-۹۰ است اما به نظر می‌رسد بعد از این سال‌ها یا تحقیقی در این باره انجام نشده و یا آمارهای مربوط به صورت عام اعلام نشده است لذا اعدادی که در این زمینه اعلام شده تفاوتی با ارقام اعلامی سال‌های گذشته ندارد به همین دلیل نمی‌توان با قطعیت درخصوص روند رشد یا کاهش وضعیت کنونی اختلالات روان ایرانیان صحبت کرد. در همین راستا به منظور ارزیابی وضعیت سلامت روان ایرانیان با حسین اسدبیگی- روانشناس و آسیب شناس اجتماعی - گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
۲۳.۶ درصد از مردم دچار اختلالات مختلف روانی هستند اسدبیگی با اشاره به وضعیت سلامت روانی جامعه ایران گفت: طبق آمار وزارت بهداشت ۲۳.۶ درصد از مردم دچار اختلالات مختلف روانی هستند یعنی از هر چهار نفر در ایران حداقل یک نفر مشکل اختلال روانی دارد.
وی با اشاره به دسته بندی انواع بیماری‌های روانی گفت: اختلالات اضطرابی، خلقی، جنون، اختلالات خواب، اختلالات شخصیت، اختلالات جنسی و مصرف مواد، ... از انواع اختلالات روانی قابل درمان است که برخی از آنها قابل درمان است و برخی دیگر مانند بعضی از اختلالات مانند “اعتیاد “ نیاز به درمان‌های طولانی مدت دارد.
براساس اعلام وزارت بهداشت شایع‌ترین اختلال با ۱۲.۷ درصد مربوط به افسردگی است که در زنان ۱۵.۴ درصد و در مردان ۱۰.۲ درصد شیوع دارد و اسدبیگی هم بیشترین اختلالات روانی را افسردگی و اضطراب اعلام کرده معتقد است که این اختلالات از دیدگاه علمی به عوامل زیستی- ژنتیکی، مشکلات روانشناختی (نوع تربیت، سرخوردگی‌های دوران کودکی و بطور کلی رشد شخصیتی فرد و مسائل جامعه) و مسائل اجتماعی- اقتصادی که امروزه بطور شدیدی مردم را به ناامیدی و اختلالات روانی سوق می‌دهد بستگی دارد و معنویت می‌تواند زندگی اجتماعی افراد را تحت تاثیر قرار دهد و از بروز بسیاری از این بیماری‌های روانی جلوگیری کند.
درحالیکه وزارت بهداشت شیوع مشکلات روانشناختی را با ۲۶.۴ درصد در زنان و ۲۰.۸ درصد در مردان اعلام کرده، اسدبیگی در این باره اظهار کرد که شیوع اختلالات روانی به تفکیک جنسیت به نوع بیماری بستگی دارد؛ بطور مثال در مساله اختلال مصرف مواد و “اعتیاد “ ۹۰ درصد معتادان را مردان و ۱۰ درصد را زنان تشکیل می‌دهند این در حالی است که افسردگی و اختلالات اضطرابی از بیماری‌هایی است که در زنان شیوع بیشتری دارد اما اختلالات شخصیت ضد اجتماعی در مردان شایع‌تر است به همین دلیل نمی‌توان گفت که اختلالات روانی در زنان شیوع بیشتری دارد و در مردان کمتر است.
وی که معتقد است “اعتیاد “ نوعی بیماری روانیست درباره آماری از تعداد معتادان گفت: تعداد کسانی که حداقل یک بار مواد مخدر مصرف کرده‌اند حدود چهار میلیون نفر در ایران است که دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفر بطور مستمر از مواد مخدر استفاده می‌کنند و معتاد تلقی می‌شوند. به گفته اسدبیگی، علت افزایش تعداد مصرف کنندگان مواد مخدر به مسائل مختلف جامعه مربوط است و به نظر می‌رسد دستگاه‌های متولی بیشتر از اینکه اقدامات اساسی در مورد اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی انجام دهند تنها به ظاهر این مساله پرداخته‌اند بطوریکه مسوولان بودجه بیشتری را برای مسائل معتادان متجاهر در نظر گرفته‌اند و مسائل پیشگیری از اعتیاد و الکلیسم را فراموش کرده‌اند.
به گفته اسدبیگی اطرافیان فرد دچار اختلال روانی هم به نوعی با مسائل روانی درگیر هستند به همین دلیل آنها به مشاوره‌های روانشناسی نیاز جدی دارند؛ زیرا اطرافیان افراد مبتلا به اختلالات روانی درباره این بیماری و نحوه برخورد با بیماران به آموزش‌هایی تخصصی نیاز دارند و از طرفی دیگر این افراد به دلیل اختلالات روانی فرد مبتلا ناخودآگاه دچار این بیماری می‌شوند در همین راستا جامعه روانشناسان به منظور فعالیت بهتر در این حوزه خواستار حمایت بیشتری از سوی دستگاه‌های دولتی است.
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی معتقد است که بودجه زیادی به پیشگیری از بیماری‌های روانی اختصاص نمی‌دهند اما با این حال متخصصین بهداشت روانی با وجود مشکلات مختلف باز هم به این حوزه عنایت دارند و در پیشگیری از مصرف مواد مخدر، الکل و آسیب‌های اجتماعی تلاش زیادی می‌کنند.
