ابلاغ دستورالعمل وزارت بهداشت درباره «فرآوری مجدد و ایمن وسایل پزشکی» و واکنش‌های مثبت و منفی به آن در هفته‌یی که گذشت باز هم بحث سلامت مردم آن هم در اتاق‌های عمل را بر سر زبان‌ها انداخت. در شرایطی که برخی‌ها این دستورالعمل را صرفه‌جویی ارزی و ریالی در اتاق‌های عمل می‌خوانند اما جامعه جراحان با آن موافق است و وزارت بهداشتی‌ها نیز در اظهاراتی جداگانه اصرار دارند که این دستورالعمل موضوع جدیدی نیست و ربطی به تحریم‌ها ندارد.
در هر حال در این دستور العمل به روش ضد عفونی و فرآوری مجدد وسایل پزشکی نیمه حیاتی و تجهیزات جانبی- نه یک بار مصرف- اشاره و بر حفظ موازین پیشگیری و کنترل عفونت تاکید شده است.
به گزارش ایسنا، تجهیزات قابل استفاده مجدد پزشکی وسایلی هستند که ارائه‌دهندگان مراقبت‌های درمانی می‌توانند از آنها برای تشخیص و درمان چندین بیمار مجددا استفاده کنند. برای جلوگیری از هر گونه انتقال عفونت، دستگاه‌هایی که قابلیت استفاده مجدد دارند، تحت پردازشی دقیق و چند مرحله‌یی برای تمیز کردن، ضد عفونی یا استریل کردن قرار می‌گیرند. سازمان غذا و داروی امریکا(FDA) نیز در یکی از مطالب خود به این موضوع پرداخته و راهکارهایی برای انجام آن ارائه داده است.
ابلاغ این دستورالعمل این شائبه را به دنبال داشت که وزارت بهداشت با توجه به مشکلات اقتصادی کشور، تحریم‌های اقتصادی و کمبود منابع مالی که بارها درباره آن هشدار داده، صرفه‌جویی در منابع را در اتاق‌های عمل نیز اعمال می‌کند؛ مبحثی که البته از سوی مسوولان مختلف این وزارتخانه رد و تاکید شد که چنین دستورالعمل‌هایی مدت‌هاست در بیمارستان‌های اروپایی و امریکایی هم اعمال می‌شود و ربطی به صرفه‌جویی و تحریم‌ها ندارد.
ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت در این باره گفت: هیچ اتفاق جدیدی در این زمینه رخ نداده و روال ۲۰ساله گذشته کشورهای غربی و سازنده تجهیزات پزشکی با قابلیت استفاده چندین باره است و در ایران نیز مشابه کشورهای پیشرفته کماکان با استاندارد علمی ادامه دارد. این بخشنامه در واقع جمع‌بندی بخشنامه‌های جداگانه ۲۰ساله اخیر بوده که آخرین آنها در دی ماه ۹۶ بوده و بخشنامه اخیر ربطی به موضوع تحریم‌ها ندارد.
بهزاد کلانتری، مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت نیز در پاسخ به این ابهام تاکید کرد:«این موضوع صرفه‌جویی برای وزارت بهداشت ندارد و تنها مدیریت منابع را به همراه داشته و باید صرفه‌جویی کلان را در کل کشور در این زمینه دید. وقتی بیمه پول کمتری به وزارت بهداشت دهد، نوعی صرفه‌جویی در سطح کلان است. همه وزارتخانه‌ها اعم از وزارت بهداشت موظفند، مدیریت منابع را انجام دهند و با توجه به سیاست دولت و شرایط کشور باید از هزینه‌های جاری دولت کاست تا بر همین اساس فشار کمتری به مردم وارد شود. به طور مثال ملحفه، لباس و... پکی است که بیمار می‌خرد یا بیمه پولش را پرداخت می‌کند که از طریق استریل مجدد قابل استفاده بوده و این به نفع مردم و بیمه‌هاست.»
دکتر قاسم جان بابایی، معاون درمان وزیر بهداشت نیز تاکید کرد:«استفاده مجدد از وسایل پزشکی چند بار مصرف در بیمارستان‌ها اقدامی است که از سال‌ها قبل در بیمارستان‌های اروپا و امریکا هم انجام می‌شود.»
دکتر ایرج فاضل، رییس کل سازمان نظام پزشکی و رییس جامعه جراحان از موافقان استفاده دوباره از وسایل گرانقیمت پزشکی است و گویا چندی پیش لیستی از وسایل پزشکی که قابلیت چند بار مصرف دارند را آماده و به وزارت بهداشت ارائه کرده‌اند اما ابتدا مورد قبول این وزارتخانه قرار نگرفته است. وی در این باره می‌گوید:«متاسفانه خلاف آنچه گفته می‌شود، تحریم‌ها شامل مسائل پزشکی نیز می‌شود، همیشه هم بوده و داروها و مسائل پزشکی به شدت تحت تاثیر تحریم‌ها قرار می‌گیرند. اما سال‌هاست که ما به این مساله عادت کرده‌ایم و خودمان را وفق داده‌ایم. مشکلاتی تحت تاثیر تحریم‌ها قرار دارد که با راهکارهای مختلف می‌توان آن را رفع کرد. یکی از این راهکارها صرفه‌جویی است؛ به طوری که بسیاری از وسایل گرانقیمت پزشکی هستند که قابلیت مصرف دوباره را دارند و به لحاظ پزشکی مشکلی در این زمینه نیست. جامعه جراحان اعلام آمادگی کرده که لیستی از این وسایل را به وزارتخانه ارائه دهد. اما در مساله اعتباربخشی بیمارستان‌ها بخشنامه شده که استفاده دوباره از این وسایل ممنوع است و ما رسما خواستیم که این بخشنامه را لغو کنند.»
4 دهه تجربه در این زمینه داریم
مصطفی جابرانصاری، عضو هیات‌مدیره جامعه جراحان ایران نیز یکی از موافقان این دستورالعمل است. طبق اظهارات وی جراحان ایرانی سال‌ها به همین شیوه از تجهیزات پزشکی استفاده کرده‌اند و در دنیا نیز بی‌سابقه نیست. تنها برخی از کشورهای اروپایی و همچنین امریکا برخلاف این رویه عمل می‌کنند. جابرانصاری با بیان اینکه یازدهمین صنعت سودآور در کشورهای غربی به خصوص امریکا، تجهیزات پزشکی و دارویی است به ایسنا گفت: بخشی از گفته‌هایی که بر خلاف این رویه گفته می‌شود، تحت تاثیر شرکت‌های نمایندگی پزشکی است. کشورهای غربی و اروپایی که امریکا در راس آنها قرار دارد، سیستم‌های بسیار پیشرفته و گرانقیمت برای استریل کردن تجهیزات پزشکی دارند و هیچ کمپانی دیگری نمی‌تواند این کار را انجام دهد؛ به همین دلیل بازار کار بسیار قوی در این زمینه ایجاد می‌شود. این کشورها نیز تلاش می‌کنند حوزه پزشکی خود را به سمت تولید وسایل و تجهیزات بسیار تخصصی، لوکس، گرانقیمت و یک بار مصرف ببرند تا این صنعت تداوم داشته باشد. علاوه بر این از طریق ارتباطاتی که با بیمه‌ها دارند، جامعه پزشکی را مجبور به استفاده از این تجهیزات می‌کنند.
او ادامه داد: ایران با توجه به مشکلات خود، مصرف‌کننده بودن در زمینه تجهیزات پزشکی و بودجه محدود حوزه سلامت وضعیت بسیار متفاوتی دارد. ما باید روش کار خود را خودمان تعیین کنیم. برای مثال یک ۸۰ سانتی‌متر رگ مصنوعی که برای جایگزینی شریان آئورت استفاده می‌شود، در یک بسته‌بندی استریل شده قرار دارد. هیچ بیماری نیاز به تمام این ۸۰ سانتی‌متر رگ مصنوعی ندارد. جراح ۱۰سانتی‌متر از این بسته را بدون اینکه با بافت‌های بیمار تماس داشته باشد و قبل از اینکه وارد میز اصلی شود، برمی‌دارد. ۷۰سانتی‌متر از این پروتز باقی می‌ماند که برای 7بیمار دیگر قابل استفاده است. قیمت این پروتز در شرایط فعلی بیش از 4میلیون تومان است. آیا منطقی است که ۱۰سانتی‌متر آن را برداریم و باقی را دور بیندازیم؟
عضو هیات‌مدیره جامعه جراحان ایران اظهار کرد: ما سال‌هاست با این روش کار می‌کنیم و می‌دانیم که چطور باید این وسایل را استریل کرد. 4دهه تجربه در این زمینه وجود دارد. آیا باید به صرف تبلیغات کمپانی‌های تجهیزات پزشکی این تجربیات گرانقیمت را نادیده بگیریم؟
جابرانصاری در ادامه با اشاره به موافقت سازمان نظام پزشکی، جامعه جراحان و انجمن‌های تخصصی با استفاده دوباره از این وسایل گفت: من حدود ۲۵سال است با این روش از تجهیزات استفاده می‌کنم. اگر کوچک‌ترین نشانه‌یی از اشکال یا عفونت دیده می‌شد برای سلامتی بیمار و حیثیت خودم به این کار ادامه نمی‌دادم. صدها پزشک ارشد و کارشناس در کشور می‌گویند این موضوع اشکالی ندارد اما نادیده گرفته می‌شود.
