تهران اگرچه پسوند پایتخت را با خود یدک می‌کشد اما در چرخه گردشگری از بسیاری از استان‌ها عقب‌تر است. در سال‌های اخیر تهران بیشتر از آنکه به واسطه جاذبه‌های گردشگری شناخته شود با انبوهی از آلودگی‌های محیط زیستی، ترافیک و آسیب‌های اجتماعی در اذهان مردم نقش بسته است. از طرف دیگر در سایه بی‌توجهی‌ها بسیاری از بناهای تاریخی پایتخت تخریب شده یا به دلیل تخلفات گسترده، دچار تغییر هویت شده‌اند. مسوولان به تاریخ این شهر وفادار نبوده و نتیجه چنین عواملی سبب شده تا تهران بیش از آنکه گردشگرپذیر باشد بر مدار گردشگرفرستی حرکت کند حال آنکه استقرار بسیاری از رویدادهای اجتماعی و فرهنگی در پایتخت، در سایه مدیریت درست می‌تواند به عاملی برای جذب گردشگر نه در سطح ملی بلکه در سطح بین‌المللی تبدیل شده و برای پایتخت کسب درآمد کند.
از طرف دیگر کارشناسان، گران بودن هزینه اقامت در تهران را یکی از دلایلی می‌دانند که تهران را از قافله گردشگری دور نگه داشته است. در استان‌هایی که صنعت گردشگری، رشد و رونق بسیاری داشته در کنار هتل‌ها، اقامتگاه‌های بومگردی شکل گرفته که حق انتخاب بیشتری به مسافران می‌دهند اما از ظرفیت‌های بومگردی درتهران در سال‌های اخیر غفلت شده تا جایی که پایتخت تنها یک اقامتگاه بومگردی دارد. با این حال دلارو بزرگ‌نیا، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران که سه ماه از انتصابش در این سمت می‌گذرد در نخستین نشست خبری که با اصحاب رسانه داشت از زیر و رو شدن سیاست‌های تهران در زمینه بومگردی خبر داده و برای رونق گردشگری در تهران 4محور را تفکیک کرده است. او درباره چشم‌انداز آینده بومگردی در ایران بیان کرد:«ما ذهنیت ویژه‌یی در مورد روستاهای استان تهران نداریم تا پایان سال ۹۶ فقط یک مورد مجوز بومگردی صادر شده که اکنون فعال است».
وی گفت:«براساس برنامه‌ریزی‌ها، چشم‌انداز ایجاد ۱۰۰بومگردی در استان تهران در دستور کار است که در فاصله کوتاهی تاکنون نزدیک به ۴۶ پرونده برای تقاضای بومگردی مطرح شده و حدود 8 پروانه نیز فعال شده‌اند بنابراین نباید از این ظرفیت غافل شویم.»
بزرگ‌نیا با تاکید بر اینکه اگر تهران می‌تواند گردشگرفرست باشد باید به این باور برسیم که می‌تواند مقصد گردشگری نیز انتخاب شود، ادامه داد: «درست است که گردشگری تهران را در چند محور دیده‌ایم اما مانع از این نیست که در دیگر بخش‌ها نگاه به جلو نداشته باشیم. ما قصد داریم تا فستیوال تهران را با موضوع تهران قدیم برگزار کنیم».
مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران همچنین از آمادگی افزودن ۷۰۰تخت به ظرفیت اقامتی استان تهران خبر داد و گفت:«برخی از این پروژه‌ها در هفته دولت به بهره‌برداری می‌رسد.»
4 محور گردشگری درتهران
او در ادامه به تقسیم‌بندی اساسی محورهای صنعت گردشگری در تهران اشاره کرد و در توضیح این محورها گفت:«محور فرهنگی تاریخی که می‌تواند گردشگران قابل توجهی را به استان و شهر تهران وارد کند هر چند میراث فرهنگی تاکنون در معرفی آثار تاریخی ضعیف عمل کرده است اما تبلیغات می‌تواند اثرگذار باشد.»
وی محور «گردشگری رویدادها» را دومین محور دانست و ادامه داد: «میراث فرهنگی تاکنون از رویدادهایی مانند جشنواره‌های فجر که اغلب با حضور تیم‌های خارجی در کشور برگزار می‌شود هیچ استفاده‌یی نکرده است باید دید تاکنون چقدر از فرصت رویدادها و کنفرانس‌هایی مانند نمایشگاه‌های بین‌المللی و جشنواره‌های فیلم و موسیقی فجر به عنوان یک محصول گردشگری استفاده کرده‌ایم».
او رویداد جشنواره «کن» را نمونه‌یی مشابه و قابل مقایسه با ایران دانست و افزود:«سالانه افراد زیادی به «کن» می‌روند تا در کنار حضور در آن‌جشنواره به بُعد گردشگری آن منطقه نیز بپردازند، اما ما هنوز متاسفانه نتوانسته‌ایم از این اتفاق به درستی استفاده کنیم.»
بزرگ‌نیا سومین محور را محور «گردشگری مذهبی» عنوان کرد و افزود:«8 میلیون زائر سالانه به حرم حضرت عبدالعظیم می‌روند و با منابع درآمدی استحصال خود آیین زیارت از آن منطقه را به جا می‌آورند درحالی که هنوز نتوانسته‌ایم از آن حتی در قالب یک روش ساده و سنتی برای معرفی آثار تاریخی استفاده کنیم.»
وی گفت:«ما چند محور اساسی را در تهران در نظر گرفته‌ایم. یک محور تاریخی و فرهنگی است که در این محور باید به این نیز توجه داشت که اگر به موقع حریم برخی از بناهای تاریخی تعیین می‌شد، مشکلی در حفاظت از آنها به وجود نمی‌آمد یا در حوزه میراث معنوی در برخی از محورها به پژوهش‌های فوری نیاز داریم که عناصر فرهنگی استان را مشخص کند مانند اطلس جامع باستان‌شناسی با این وجود در بخش معرفی آثار بسیار ضعیف بوده‌ایم.»
وی افزود:«در شهرستان ری ۸ میلیون مسافر به حرم عبدالعظیم می‌روند درحالی که مشهدالرضا میزبان ۱۵میلیون مسافر است. فاصله عددی آن زیاد نیست، ولی اگر برای این ۸ میلیون برنامه داشته باشیم، می‌توان از این فرصت و ظرفیت استفاده‌های زیادی کرد.»
مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران؛ چهارمین محور توسعه گردشگری با نگاه به صنعت گردشگری و محصول آن را «گردشگری سلامت» عنوان کرد و افزود: «فضاهای کالبدی بیمارستانی که در حال حاضر در دست ساخت هستند نیز با نگاه به پذیرش بیماران در حد بین‌المللی به بهره‌برداری می‌رسند بنابراین معتقدم این ظرفیت در سطح ملی و استان تهران با ظرفیت‌های منابع انسانی و استفاده از پزشکان حاذق می‌تواند به نتایج مطلوبی برسد.»
تلاش برای حل تخلفات در حوزه میراث فرهنگی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، در ادامه به برخی تخلفات در بناهای تاریخی در ماه‌های اخیر اشاره کرد. او درباره ساخت و ساز کافه باغ نگارستان نیز که به این بنا آسیب وارد کرده است، گفت:«اداره کل میراث فرهنگی استان تهران درباره این موضوع پیگیری حقوقی خود را انجام داده است. این پرونده درحال رسیدگی است، طرح شکایت نیز شده و ما از این ساخت و سازها بازدید کرده‌ایم. اینکه حکم تخریب صادر شود یا نه را نمی‌دانیم ولی در اجرای حکم نیاز به تصمیم‌گیری داریم. باید بتوانیم تغییرات انجام شده را به شکل اولیه دربیاوریم تا اصالت بنا حفظ شود. ای کاش در مسیر ساخت و ساز شرایطی به وجود می‌آمد که اصلا به چنین جاهایی ختم نمی‌شد.»
بزرگ‌نیا همچنین درباره پیگیری تخلفات مدیران قبلی بخش حقوقی اداره کل میراث فرهنگی تهران نیز تصریح کرد:«درباره هر تخلفی که به وجود آمده یا نه، مراکز رسیدگی وجود دارد که حکم صادر می‌کنند که البته باید حکم صادره با اصل جرم تناسب داشته باشد. ما هنوز وقت نکرده‌ایم که درباره ضرر و زیان ناشی از آن صحبت کنیم.» مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران درباره عبور خط مترو از چشمه علی شهرری و کم شدن آب آن نیز گفت:«ده‌ها خط مترو در تهران وجود دارد که یکی از آنها به مشکل برخورده است. ما چندین نشست با مسوولان مترو برگزار کرده‌ایم و تحقیقات مرکز زمین‌شناسی را نیز خوانده‌ایم. میراث فرهنگی در این زمینه کوتاهی نکرده است. ما در برخی مسائل مانند ایستگاه متروی موزه فرش آنها را قانع کرده‌ایم که نباید ایجاد شود. مطالعات آنها درباره چشمه علی نیز ما را قانع کرد که خط مترو آسیبی به سفره‌های زیرزمینی چشمه علی وارد نمی‌کند. آنها به ما گفتند که اگر ۲۰متر کار جلو برود شاهد خواهیم بود که دوباره آب به چشمه برمی‌گردد.» وی درباره خروج خانه‌های تاریخی شهریار فریبرز و حسام لشگر از فهرست میراث ملی نیز توضیح داد: «در هر یک از این پرونده‌ها صرفا کارشناس ما وکیل این پرونده نبوده است. ما اجازه داریم که برای پرونده‌ها وکیل بگیریم تا حداقل بعدا کسی متهممان نکند که این پرونده‌ها ناقص به دادگاه رفته است ولی پیگیری‌ها دچار ضعف بوده است. اگر دادگاه نپذیرفت که این پرونده‌ها باید در فهرست میراث ملی بماند و در مرحله بدوی و تجدیدنظر حکم صادر کرد، ما ناچار به رعایت آن هستیم.»
تامین امنیت گردشگران در شهر ری
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در ادامه در پاسخ به آخرین اقدامات انجام شده برای وضعیت امنیت گردشگران در دولت‌آباد شهرری اظهار کرد: «با حوزه امنیت گردشگری به این نتیجه رسیدیم که با اجاره یک دفتر شخصی و آماده‌سازی تجهیزات اتفاقات این منطقه را به درستی رصد کنیم، اما باید به سرعت به فکرافزایش ظرفیت‌های اقامتی در شهرری باشیم، چون اگر ساماندهی انجام نشود، نمی‌توان اقامت را کنترل کرد. سعی می‌کنیم خطای کمتری داشته باشیم و مسائل امنیتی را رعایت کنیم.»
وی ادامه داد: «ما به سمت مسیر ساماندهی این وضعیت پیش می‌رویم تا افراد حرفه‌یی وارد فضای اژانس‌ها شوند، از سوی دیگر با ورود استارتاپ‌ها که برای فضای نوین آماده نیستند، آن در معرض تهدید خواهند بود.» او همچنین در مورد فعالیت «اسنپ تریپ» که به اعتقاد کارشناسان به نوعی یک رفتار رقابتی با آژانس‌های هتلداران خوانده شده است، نیز بیان کرد: «فعالیت اسنپ یک موضوع ملی و یک نکته اجتناب‌ناپذیر است. استارت‌آپ‌ها آمده‌اند و گسترش پیدا کرده‌اند، موضوع به این سادگی نیست که برای بهتر شدن وضعیت 10 آژانس میدان را برای عده‌یی باز نگه داریم و درها را به روی دیگران ببندیم».
