گروه انرژی |
اتفاقات بزرگی برای بخش انرژی هند در پیش است، اتفاقاتی که تقاضای انرژی این کشور را تا سال 2040 به میزان 156 درصد رشد داده و 11 درصد از مصرف انرژی جهانی را به خود اختصاص خواهد داد. این برآوردی است که اداره اطلاعات انرژی امریکا، در گزارش دورنمای انرژی خود عنوان کرده است.
پیش‌بینی‌های اداره اطلاعات انرژی امریکا حاکی از آن است که هند بیش از یک چهارم از رشد تقاضای جهانی برای انرژی در فاصله سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۴۰ را به خود اختصاص خواهد داد که این امر حاکی از افزایش سرمایه‌گذاری بالای این کشور در سوخت‌های فسیلی طی سالهای آتی است. پیش از این اویل پرایس، به نقل از مقامات هندی نوشته بود که این کشور در کنار افزایش تقاضا و سرمایه‌گذاری در حوزه نفت، قصد دارد سهم گاز در سبد انرژی خود را تا چند سال آینده به 15 درصد افزایش دهد و منابع تامین انرژی خود را در برابر ریسک ژئوپلیتیکی متنوع سازد. در همین راستا عنوان شد که تقاضای هند برای ال‌ان‌جی رو به رشد است به‌طوری‌که واردات ال‌ان‌جی هند در سه ماهه ابتدایی 2019 به میزان 6.8 درصد رشد کرده و به 86 میلیون متر مکعب در روز رسیده است. دولت این کشور اعلام کرده 60 میلیارد دلار برای ساخت یک شبکه ملی گاز و پایانه‌های واردات تا سال 2024 سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این به معنای وجود یک بازار بزرگ و رو به رشد در جوار کشور است که در صورت برداشته شدن تحریم‌ها و محدودیت‌ها در صادرات انرژی، می‌تواند سهم مناسبی از این بازار را به ایران اختصاص دهد. هند سومین اقتصاد بزرگ آسیا به شمار می‌رود و اقتصاد آن وابستگی مستقیمی به واردات نفت دارد به‌طوری‌که حدود ۸۰ درصد نیازهای هند به نفت خام از طریق واردات تامین می‌شود. تا پیش از تحریم‌های اخیر امریکا، بخش قابل توجهی از صادرات نفت ایران به هند اختصاص داشت و بیش از 10 درصد نیاز هند به انرژی از طریق کشورمان تامین می‌شد. آنطور که مدتی قبل رویترز نوشت؛ صادرات نفت ایران به هند پیش از شروع تحریم‌ها در سال جاری میلادی، به حدود 705 هزار بشکه در روز رسیده بود که این بالاترین میزان از اکتبر 2016 بوده است. در پنج ماه نخست سال جاری میلادی نیز هند به‌طور متوسط روزانه نزدیک به 560 هزار بشکه نفت از ایران خریداری کرده بود. اما روند صادرات نفت به هند پس از تصمیم دولت ترامپ برای اعطای معافیت چند ماهه تحریمی برای نفت ایران با کاهش همراه شد تا جایی که هندی‌ها بعد از ماه آوریل امسال، روزانه حدود 277 هزار بشکه نفت از ایران وارد کردند و نهایتا با پایان معافیت‌ها، این کشور آسیایی خرید نفت از کشورمان را متوقف کرد. براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی امریکا، انتظار می‌رود مصرف نفت در هند با نرخ سالانه پنج درصد تا سال ۲۰۳۵ رشد کند. کمااینکه این کشور سال گذشته به عنوان سومین واردکننده بزرگ نفت خام در جهان شناخته شد.
بازار مستعد هند برای صادرات گاز
ایران به‌رغم توافقات چندین باره و در چند حوزه، هنوز نتوانسته سهمی از بازار بزرگ واردات گاز هند را به خود اختصاص دهد. سال 2005، ایران و هند توافقی به ارزش 22 میلیارد دلار برای صادرات پنج میلیون ال‌ان‌جی در سال به هند را امضا کردند اما نهایتا پس از مدتی مذاکره، این توافق به دلیل مقاومت طرفین بر سر قیمت پیشنهادی، بی‌نتیجه ماند. میدان گازی فرزاد بی‌نیز گزینه دیگری بود. این میدان مشترک بین ایران و عربستان است. میزان ذخایر این میدان بیش از ۲۱ تریلیون فوت مکعب برآورد شده بود که ۱۲.۵ تریلیون آن قابل استخراج است. این میدان مورد توجه شرکت‌های نفتی هند واقع شده بود و بر آن مبنا، پیشنهادی شامل یک طرح توسعه سه میلیارد دلاری در آن زمینه به ایران ارایه داده است. در آن پیشنهاد، هند همچنین خواستار حق بهره‌برداری سی ساله از درآمد فروش آن میدان شده بود، اما با وجود گذشت ده سال از آغاز مذاکرات بین دو کشور، تاکنون پیشرفت محسوسی در روند مذاکرات حاصل نشده است.خط لوله صلح نیز به سرنوشت نسبتا مشابهی دچار شد. این پروژه قرار بود روزانه 150 میلیون مترمکعب گاز ایران را به هند و پاکستان صادر کند اما در سال 2011 هندی‌ها به مرور از این پروژه کنار کشیدند.
همه اینها در حالی است که طبق آنچه عنوان شد؛ دولت هند به دنبال افزایش بیش از 15 درصدی سهم گاز در سبد انرژی خود طی سالهای آتی است و در این میان سهم ایران از این بازار نزدیک به هیچ است. البته این موضوع تنها به بازار هند محدود نمی‌شود و ایران باوجود برخورداری از ذخایر عظیم گاز، سهمش در این بازار جهانی کمتر از نیم درصد است.
طبق سند چشم‌انداز 20 ساله، ایران باید تا پایان این سند 10 درصد از تجارت جهانی گاز طبیعی را در اختیار داشته باشد؛ سهمی که امروز با آن فاصله چشمگیری داریم. این در حالی است که توانایی برداشت بالایی از ذخایر گازی در کشور فراهم است. در سال گذشته میزان تولید گاز کشور به حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسید که این میزان از ارزش اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است.
ال‌ان‌جی بازار مستعدی در هند دارد و سایر کشورها به دنبال استفاده از این بازار به نفع خود هستند. امریکا و هند طی سالهای اخیر قرارداد بیست سالهای برای صادرات ال‌ان‌جی از امریکا به هند امضا کردند. کمااینکه میزان واردات ال‌ان‌جی هند به مراتب در سالهای آینده رشد بیشتری خواهد یافت. در شرایط فعلی حرکت به سمت سیاست خارجی تنش‌زدا و دیپلماسی فعال انرژی، تنها روشی است که ایران می‌تواند برمبنای آن، سهمی از بازار بزرگ و مستعد هند را به خود اختصاص دهد، بازاری که تا مدتی قبل جزو سه کشور اصلی واردکننده نفت از ایران بود.
