تعادل|
خودکفایی در تولید لوازم خانگی مورد نیاز بازار مدتی است که در دستور کار دولت قرار گرفته است که آمارهای ارایه شده نشان می‌دهد تا حدودی در این زمینه موفق بوده و تنها در تولید برخی اقلام از جمله تلویزیون بر اساس برنامه پیش بینی شده جلو نرفته‌اند. با این وجود قاچاق لوازم خانگی همچنان راه تنفس تولیدکنندگان داخلی را بسته و اجازه پیمودن ادامه راه را به آنها نمی‌دهد؛ چراکه قاچاقچیان برای ورود محصولاتشان به کشور نه عوارض و نه گمرکی پرداخت می‌کنند و محصولات خود را با قیمت پایین روانه بازار کرده و قدرت رقابت‌پذیری را از تولیدکنندگان داخلی این محصولات می‌گیرند. فعالان این حوزه از روند قاچاق این نوع از محصولات در کشور گلایه‌مند هستند و می‌گویند با توجه به اینکه نرخ ارز تولیدکننده و ارز قاچاقچی یکسان است و حتی گاهی ارز نیمایی تولیدکننده ارزان‌تر از ارز قاچاقچی است این محصولات با استقبال بیشتری در بازار مواجه می‌شوند. همچنین بسیاری معتقدند که وزارت صمت به جای کنترل قیمت‌ها در بازار باید فکری به حال قاچاق این لوازم بکند. از این رو مقرر شده تا به زودی در جلسه‌ای که اتحادیه لوازم خانگی با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برگزار خواهد کرد، وضعیت کالای قاچاق در حوزه لوازم خانگی نیز تعیین تکلیف شود که چطور در مبادی عرضه و سطح فروشگاه‌ها با عرضه‌کنندگان لوازم خانگی قاچاق برخورد شود. در این راستا، به زودی جزییات این جلسه در سطح عرضه به منظور مقابله با فروش کالاهای قاچاق در سطح بازار اعلام خواهد شد.
بومی‌سازی ۶۰ درصد لوازم خانگی برقی
در این راستا، عباس هاشمی، مدیرکل صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگویی با باشگاه خبرنگاران جوان از سطح تکنولوژی متوسط صنعت لوازم خانگی در ایران می‌گوید. اما او معتقد است که همین وضعیت، اشتغال زایی خوبی را ایجاد کرده چراکه میزان اشتغال‌زایی در این صنعت حدود یک میلیون نفر برآورد شده است. به گفته هاشمی اکثر محصولات تکنولوژی ساخت، به خصوص در صنایع لوازم خانگی گازسوز، بومی‌سازی شده و در بخش لوازم خانگی برقی هم بخش ۵۰ تا ۶۰ درصد آن داخلی‌سازی شده است. او به آمار تولید لوازم خانگی اشاره کرده و می‌گوید: در سال ۹۷ حدود ۹۶۰ هزار دستگاه یخچال فریزر تولید شد که در نظر داریم امسال به یک میلیون و ۵۰ هزار دستگاه برسد، طبق آن برنامه تاکنون ۶۷۰ هزار دستگاه تولید شده است که نشان می‌دهد رشد تولید بالای ۱۵ درصد در این صنعت داشته‌ایم. به گفته هاشمی، تولید ماشین لباسشویی در سال ۹۷ نیز ۶۵۰ دستگاه بود که طبق برنامه‌ریزی برای امسال، ۸۰۰ هزار دستگاه بود که اکنون ۵ درصد از آن میزان عقب هستیم اما در بخش کولر آبی طبق برنامه پیش می‌رویم. در تولید رادیاتور‌های پنلی ۱۰ درصد جلوتر از برنامه پیش می‌رویم. او در ادامه ارایه آمار خود می‌گوید: در تولید تلویزیون خانگی کاهش ۱۵ درصد داشته‌ایم که دفتر صنایع برق و الکترونیک متولی آن است. بحث تامین مواد اولیه و اجزای قطعات واحد‌های تولیدی با توجه به محدودیت‌های بین‌المللی می‌تواند یکی از دلایل این کاهش به خصوص برای شرکت‌هایی که تحت لیسانس کار می‌کردند، باشد. مدیرکل صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره علت کاهش تولید تلویزیون در کشور نیز توضیح داد: تحریم‌ها در کاهش تولید تلویزیون نقش بسزایی داشتند. ۴۵ درصد ارزش یک تلویزیون به پنل آن است که اکنون پنل وارداتی بوده و در کشور ساخته نمی‌شود. او معتقد است که تولیدکنندگان تحت لیسانس قبل از تحریم‌ها بازار تلویزیون ایران را در دست داشتند و با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده و عدم امکان تامین قطعات از طریق تولیدکنندگان تحت لیسانس کاهش تولید را داشته‌ایم و اکنون در تلاش هستیم این میزان را جایگزین کنیم. این مقام مسوول از نشانه‌های عقب ماندن از برنامه تولید تلویزیون در کشور می‌گوید: در نظر داشتیم در سال ۹۸ یک میلیون و ۲۰۰ دستگاه تلویزیون تولید کنیم، اما با توجه به عدم امکان تامین قطعات این امکان به سختی فراهم شد و از ابتدای سال تاکنون ۵۰۰ هزار دستگاه تولید شده است که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در نظر داریم تا پایان سال میزان تولید تلویزیون را افزایش دهیم.
همچنین مرتضی میری، رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی از قول تولیدکنندگان لوازم خانگی ایرانی برای عدم افزایش قیمت حداقل تا پایان امسال خبر داد. او از ثبات نسبی در بازار لوازم خانگی می‌گوید و معتقد است که مذاکرات اتحادیه با بیشتر کارخانجات تولیدکننده نشان می‌دهد که هیچ‌گونه افزایش قیمتی در کالاهای ایرانی مشاهده نمی‌شود و البته در مورد کالاهای خارجی نیز گزارشی نسبت به افزایش قابل توجه قیمت مشاهده نشده است. علیرضا موسوی مجد، رییس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان صوت و تصویر کشور نیز پیش از این گفته بود که پس از خروج لوازم خانگی خارجی از بازار ایران تولیدکنندگان ایرانی تصمیم به جایگزینی محصولاتی جدید با استفاده از خطوط تولید، امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی خود کردند. با توجه به اینکه عرضه و تولید این محصولات با قدرت بیشتری نسبت به قبل خواهد بود از این رو قیمت این محصولات نیز روندی کاهشی خواهد داشت. او می‌گوید: تمام شرکت‌های داخلی کالای مورد نیاز را به بازار عرضه می‌کنند. هر قدر عرضه افزایش یابد قطعا قیمت لوازم خانگی کاهش خواهد داشت و رقابت بین آنها با افزایش کیفیت به وجود خواهد آمد.
قاچاق مانع رشد تولید
در میان برنامه‌ریزی‌ها برای رشد تولید لوازم خانگی و همچنین ورود تولیدکنندگان داخلی به این عرصه برای تامین این لوازم در بازار و تعادل قیمت‌ها با مانعی به نام قاچاق مواجه هستیم. به گفته فعالان این حوزه قاچاق لوازم خانگی نفس تولیدکنندگان را بریده است و اجازه ادامه فعالیت به آنها نمی‌دهد. در این راستا، محمدرضا شهیدی دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری در گفت‌وگویی با باشگاه خبرنگاران جوان در مورد قاچاق لوازم خانگی می‌گوید: با توجه به اینکه نرخ ارز تولیدکننده و ارز قاچاقچی یکسان است و حتی گاهی ارز نیمایی تولیدکننده ارزان‌تر از ارز قاچاقچی است، پیش‌بینی می‌شود با توجه به نیاز بازار در سال ۷۰۰ هزار دستگاه تلویزیون قاچاق شود، یعنی روزانه ۲ هزار دستگاه تلویزیون قاچاق می‌شود. به گفته شهیدی، تا سال ۹۶ واردات تلویزیون و لوازم خانگی آزاد بود که تا آن سال ۷ هزار تلویزیون وارد کشور می‌شد در حالی که در آن سال حدود ۲ میلیون تولید تلویزیون داشته‌ایم. اکنون به حدی شرایط قاچاق سهل شده که میزان آن نسبت به گذشته روندی صعودی گرفته است. دبیر انجمن وارد‌کنندگان لوازم صوت و تصویر معتقد است که ظرفیت تولید تلویزیون در کشور ۴ میلیون دستگاه است که حتی در سال ۹۱ و ۹۲، دو میلیون دستگاه تولید می‌شد که امسال پیش‌بینی می‌شود ۱ میلیون دستگاه تولید کنیم و دلیل آن این است که قاچاق جای نفس کشیدن تولیدکننده را گرفته است.
حبیب‌الله انصاری، رییس انجمن صنایع لوازم خانگی ایران نیز در تایید سخنان شهیدی می‌گوید: متاسفانه در کشور میزان قاچاق لوازم خانگی بسیار زیاد است که این روند اقتصاد کشور را دچار مشکلاتی عظیم می‌کند و باید از ورود قاچاق به کشور جلوگیری کنیم که این کار نیاز به اطلاعات بالایی دارد و باید تمام ارگان‌ها از جمله ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، سازمان تعزیرات و همچنین سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان دست به یکی شوند تا میزان قاچاق کاهش یابد. رییس انجمن صنایع لوازم خانگی ایران درباره مشکلات کنونی تولیدکنندگان لوازم خانگی می‌گوید: عدم اطمینان مردم به برندهای داخلی یکی از این مشکلات است که باید تلاش کنیم، فرهنگ استفاده از این لوازم در بین مردم جا بیفتد و زمینه فرهنگ استفاده از کالای باکیفیت را جوری فراهم‌سازیم که علاوه بر تامین کیفیت و کمیت بازار داخلی، راهی برای صادرات اقلام فراهم شود. انصاری تاکید دارد که باید از ورود قاچاق به کشور جلوگیری کرده و پس از آن کالاهای قاچاق را شناسایی و آنها را معدوم کنیم و در نهایت شرایط را برای تولیدکنندگان داخلی سهل کنیم.
وزارت صمت چه کرد؟
بر همین اساس بسیاری معتقدند که در راستای جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق در حوزه لوازم خانگی وزارت صمت باید مسوولانه‌تر عمل کند. این در حالی است که در آخرین جلسه فوق‌العاده ستاد تنظیم بازار وزارت صمت، مسوولان این وزارتخانه تنها بر تشدید نظارت و کنترل بازار آن هم به صورت هدفمند تاکید کردند؛ اما بازار لوازم خانگی از خلأ نظارتی رنج برده و همین امر باعث مانور بیشتر قاچاقچیان در این بازار شده است. اجناس قاچاق با قیمت ارزان به راحتی در بازار به فروش می‌رسند، در این شرایط تولیدکننده داخلی به خاطر کمبود نقدینگی به زحمت کالا تولید و راهی بازار می‌کنند اما مصرف‌کننده به دنبال کالای ارزان است و همین مساله فروش را برای تولیدکنندگان داخلی در بازار کم کرده است.
مرتضی میری، رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی در پاسخ به این انتقاد می‌گوید: به زودی در جلسه‌ای که با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برگزار خواهد شد، وضعیت کالای قاچاق در حوزه لوازم خانگی نیز تعیین تکلیف خواهد شد که چطور در مبادی عرضه و سطح فروشگاه‌ها با عرضه‌کنندگان لوازم خانگی قاچاق برخورد کنیم. به گفته میری، به دلیل برنامه‌هایی که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به منظور مقابله با عرضه لوازم خانگی قاچاق در سطح کشور و بورس‌های فروش لوازم خانگی در تهران در دستور کار دارد، ممکن است برخی بنکداران تهرانی از ارایه کالاهای قاچاق خودداری نمایند و جرات ارسال آن را نداشته باشند، چرا که احتمال ضبط کالای آنها در میانه راه وجود دارد. این مقام صنفی تاکید دارد که هر گونه تغییر در قیمت لوازم خانگی هیچ ارتباطی به افزایش قیمت بنزین ندارد و امتناع از فروش کالاها تنها در حوزه کالاهای قاچاق مشهود بوده است که به هر حال باید از سطح بازار جمع‌آوری شوند و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم برای آن برنامه دارد. او توضیح داد که به زودی جزییات برنامه‌های مشترک اتحادیه لوازم خانگی با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز را در سطح عرضه به منظور مقابله با فروش کالاهای قاچاق در سطح بازار را اعلام خواهند کرد.
