یکی از معدود روزنه‌های خارج از تحریم ایران بندر چابهار است که با وجود پتانسیل بالای آن کمتر به آن توجه شده است. محمد شریف رخشانی‌اصیل، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی زاهدان گفت: «چابهار یک گزینه مستثنی در تحریم است. از طریق چابهار می‌توان دست به صادرات و واردات کالا زد؛ هر چند که روال صادرات و واردات در این بندر جریان دارد؛ اما پتانسیل چابهار بیش از اینها است. باید توجه بیشتری صورت بگیرد. توجه بیشتر در دوران تحریم، سود بیشتری را برای کشور به ارمغان می‌آورد.»
رخشانی‌اصیل گفت: استان سیستان و بلوچستان مرز دریایی و زمینی دارد. از طرفی با دو کشور افغانستان و پاکستان همسایه است. همین همسایگی باعث شده که با چین و هند در ارتباط باشیم. این موضوع ما را با جمعیتی بالغ بر 3 میلیارد نفر مواجه می‌کند تا بتوانیم مراودات تجاری داشته باشیم. چنین وضعیتی، موقعیت صادراتی خوبی را برای کشور فراهم آورده است.
او ادامه داد: همین موقعیت مرزی در امر واردات نیز به کمک ما می‌آید. کالاهایی که از مرز میرجاوه وارد کشور می‌شوند در نهایت به عراق، ترکیه و روسیه نیز صادرات خواهند شد. باید گفت مرز سیستان و بلوچستان واسطه خوبی بین کشورهای اطراف جهت ترانزیت کالا شده است. کشورهای دیگر از این طریق می‌توانند کالاهای خود را صادر نمایند که این موضوع برای ما منافع اقتصادی می‌تواند به همراه داشته باشد.
وی تصریح کرد: در این استان شاهد بازارچه‌های مرزی از جمله میرجاوه، کوهک و... هستیم که صادراتی چشمگیری را می‌توان از طریق این بازارچه‌ها انجام داد. البته موانعی هنوز در کار است که باید این موانع برداشته شود. این موانع عموما دولتی هستند. در حال حاضر پاکستان جهت واردات کالاهای ما، ارزی ندارد که به بازرگانان ایرانی پرداخت کند. برای افغانستان نیز همین مشکل را داشتیم که این مشکل در نهایت حل شد. درمورد عراق همچنین است؛ یعنی در مقابل کالای صادراتی از ایران، کالا یا خدماتی دیگر را دریافت می‌کنیم.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی زاهدان ابراز داشت: تحریم‌ها اکنون در راه صادرات ما مشکلاتی را ایجاد کرده است که با تدابیر انجام شده هنوز به کشورهایی مثل عراق و افغانستان، صادرات داریم. صادرات ما به پاکستان پتانسیل بیشتری دارد و کالای بیشتری را می‌توان نسبت به افغانستان و عراق به پاکستان صادر کرد. باید تدابیری اندیشیده شود تا مشکلات جاری حل شوند و جریان صادرات به این کشور را پررونق‌تر نمود؛ همان تدابیری که در مورد عراق و افغانستان اندیشیده شد، باید در خصوص پاکستان هم اجرایی گردد. این فعال اقتصادی افزود: منطقه آزاد چابهار اکنون از تحریم مستثنی است. ازطرفی راه‌اندازی نهایی منطقه ویژه اقتصادی میرجاوه هم در حال صورت گرفتن است. امیدواریم بعد از این رخداد، مشکلات اقتصادی این استان کنار رود تا با شدت بیشتری بتوانیم با تحریم‌ها مقابله کنیم. استان سیستان و بلوچستان می‌تواند تحریم‌های اعمالی را دور بزند. این استان به جهت موقعیت همسایگی که با کشورهای همجوار دارد، از ویژگی منحصربفردی در مواجهه با تحریم‌ها سود می‌برد. امید است که تلاش‌ها بیشتر شود تا به نتایج ملموس‌تری برسیم.
او در پاسخ به این سوال که آیا استان سیستان و بلوچستان کالایی برای صادرات دارد یا خیر، گفت: اگر تولیدی در استان صورت بگیرد، مشخصا برای صادرات آن برنامه‌ریزی می‌شود. در حال حاضر کالاهای صادراتی از این استان، بیشتر کالاهای تولیدی سایر استان‌ها است. اگر به این استان مقداری بیشتر توجه شود، ان‌شاءالله موفقیت بیشتری کسب خواهد شد.
وی ادامه داد: چابهار یک گزینه مستثنی است. از طریق چابهار می‌توان دست به صادارت و واردات کالا زد. هر چند که روال صادرات و واردات در این بندر جریان دارد؛ اما پتانسیل چابهار بیش از اینها است. باید توجه بیشتری صورت بگیرد. توجه بیشتر در دوران تحریم، سود بیشتری را برای کشور به ارمغان می‌آورد.
نیاز به یک بندر بین‌المللی
در همین رابطه رییس خانه معدن ایران می‌گوید: نباید از ظرفیت‌های بندر چابهار غافل شد و با تدابیر لازم جهت استفاده از ابزارهای تشویقی برای به‌کارگیری بخش خصوصی در این بخش، بندر چابهار را به بندر بین‌المللی تبدیل کرد چراکه در آینده‌ای نزدیک بندر چابهار به قطب تجاری بزرگ ایران تبدیل خواهد شد و با تکمیل زیرساخت‌های در دست اجرا به قطب تجارت، ترانزیت و گردشگری کشور خواهد رسید. به گفته محمدرضا بهرامن، باید زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در منطقه آزاد چابهار مهیا و مشوق‌های خوبی برای حضور فعالان اقتصادی و تجاری در این منطقه در نظر گرفته شود و سرمایه‌گذاری بیشتری از سوی بخش خصوصی کشور در بندر چابهار صورت گیرد.
نایب‌رییس کمیسیون معادن اتاق ایران با تاکید بر اهمیت دستورالعمل جدید دولت مبنی بر حمل دوطرف رفت و برگشت کامیون‌ها از بندر چابهار گفت: اکنون کشتی به بندر چابهار می‌آید و خالی برمی‌گردد و این هزینه‌ای برای کشور و شرکت‌های تجاری دارد، از این‌رو باید شرایط طوری ایجاد شود که کامیون‌ها حمل بار دو طرفه داشته باشند.
وی در ادامه تصریح داشت: شرکتی که می‌خواهد کالا صادر کند طبق برنامه‌ریزی‌هایی که با کشور هدف انجام شده است اقدام می‌کند، از این رو به هر دلیلی بار در بندر بماند قاعدتا بازرگان بهترین راه را برای خودش درنظر می‌گیرد و بهترین گزینه را انتخاب می‌کند.
ابزار تشویقی مکمل اجرای دستورالعمل در بندر چابهار
بهرامن با تاکید بر اینکه امروز در تمام دنیا از ابزارهای تشویقی برای توسعه تولید و صادرات استفاده می‌شود گفت: برای صادرکننده و وارد‌کننده بسیار حائز اهمیت است که در خصوص کاهش هزینه‌های حمل و نقل برنامه‌هایی اجرا شود اما باز هم تاکید می‌شود که در راستای تحقق این نوع دستورالعمل‌ها ابتدا باید برنامه‌ریزی دقیق پیش رود چرا که باید به وارد‌کننده و صادرکننده اطمینان داده شود که با توجه به زمان تعیین تحویل کالا به مقاصد مورد نظر داخلی و خارجی هیچ اختلالی پیش نخواهد آمد.
به گفته این فعال بخش خصوصی، باید لجستیک بندر چابهار به حرکت در بیاید از این‌رو آینده روشنی برای این بخش دیده می‌شود به شرط اینکه ظرفیت‌های لازم پیاده‌سازی شود. رییس خانه معدن ایران با بیان اینکه بندر چابهار به دلیل موقعیت راهبردی که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه، افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان به آب‌های آزاد است از اهمیت فراوانی برخوردار است، گفت: باید با ابزارهای تشویقی جهت سرمایه‌گذاری بیشتر سرمایه‌گذاران در این منطقه بستر را جهت توسعه این بندر فراهم‌سازیم.
حذف 3 محدودیت
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان با اشاره به حذف ۳ محدودیت بزرگ بندر چابهار برای پهلودهی به کشتی‌ها بزرگ، گفت: هندی‌ها برای دو بندر خود جهت صادرات و واردات از بندر چابهار تخفیف ۴۰ درصدی اعمال می‌کنند. بهروز آقایی در خصوص استفاده حداکثری از ظرفیت‌های بندر چابهار برای صادرات کالا به کشورهای حوزه خلیج فارس و هند، اظهار کرد: به دلیل جمعیت قابل توجه هند، این کشور در اولویت برنامه‌های ما قرار دارد. نیازمندی‌های این کشور نسبت به سایر کشورهای منطقه خلیج فارس بسیار بیشتری است.
وی با یادآوری توسعه برنامه‌ها برای صادرات کالا به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از جمله عمان، قطر و امارات، افزود: یک اقدام قابل توجه برای صادرات کالا از افغانستان به هند انجام شده است؛ عملا مسیر پاکستان را برای افغانی‌ها با توجه به تخفیف‌های ارایه شده، دشوار کرده‌ایم. انار قندهار به سمت چابهار می‌آید؛ اگر ایران را شبیه افغانستان تصور کنیم مانند این است کالایی که از خوزستان به عراق برود را از چابهار به عراق حمل می‌کنیم.
آقایی گفت: قندهار در قسمت شرقی افغانستان و به پاکستان نزدیک است، اما انار این شهر را از غرب کشور افغانستان صادر می‌کنیم. این کار بسیار بزرگی است و توانسته‌ایم تجار افغانی را به سمت ایران سوق دهیم. وی با یادآوری اینکه افغانستان سالانه بیش از 240 هزار تن انار صادراتی دارند، اظهار کرد: در حوزه سایر کالاها هم هند را مجاب کرده‌ایم که کالای خود را به سمت ایران برای صادرات بیاورد. از سوی دیگر قانونی د ر این کشور تصویب شده که بر اساس آن 40 درصد تخفیف در دو بندر هند برای کالایی که از چابهار به این بنادر می‌آید یا از این دو بندر به سمت چابهار می‌رود، در نظر گرفته می‌شود.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان با بیان «این یک نکته مهمی است که کشوری را مجاب کرده‌ایم چنین تخفیفی را اعمال کند. این یک دستاورد خیلی بزرگی است»، تصریح کرد: در بخش تجهیزات کم و کسری نداریم؛ در بندر چابهار سه محدودست بزرگ برداشته‌ایم. یکی اینکه محدودیتی در‌پذیریش سایز کشتی‌ها در بندر چابهار نداریم.
آقایی ادامه داد: اسکله‌های کانتینری بندر چابهار برای 340 متر طراحی شده و درافت آب هم حدود 18.5 متر است. همچنین دیگر هیچ محدودیتی در بحث تخلیه و بارگیری انواع کالا در بندر چابهار نداریم. هم‌اکنون 8 مکنده با ظرفیت 600 تن در ساعت در بندر چابهار داریم به‌طوری‌که از هاب غلات کشور تجهیزات بیشتری در این زمینه در اختیار داریم.
وی یادآور شد: محدودیت دیگر در بندر چابهار قبل از افتتاح فاز یک این بود که در برخی فصول کشتی‌ها به سختی در بندر پهلو می‌دادیم، الان با ساخت موج شکن 3 کیلومتری دیگر هیچ محدودیتی برای پهلودهی کشتی‌ها در بندر چابهار نداریم.
وی با تاکید بر اینکه بندر چابهار به عنوان پشتیبان کل بنادر ایران عملیات بندری را انجام دهد، گفت: فاز یک و 2 بندر چابهار را قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا اجرایی کرده است. جای تشکر و قدرانی دارد که چنین سیستمی را در ایران داریم که می‌تواند با بهترین کیفیت بندرسازی انجام دهد.
