سفر محمدجواد ظریف به همراه هیات تجاری به هند در شرایطی صورت می‌گیرد که به دلیل تحریم‌ها توجه زیادی به این مساله شده است. مسوولیت روابط اقتصادی ایران و هند بر اساس مصوبه هیات دولت بر عهده وزارت امور خارجه است و بر همین اساس هیات تجاری ایران متشکل از رییس اتاق ایران، هیات رییسه اتاق ایران و هند و جمعی از فعالان اقتصادی به دهلی سفر کرده‌اند و در همایش تجاری هند و ایران شرکت کردند.
در این همایش غلامحسین شافعی ضمن اشاره به حمایت و اراده سیاسی رهبران ایران و هند برای توسعه روابط تجاری، خطاب به فعالان اقتصادی دو کشور گفت: «اگر ما به عنوان فعالان اقتصادی نتوانیم روابط اقتصادی غیرقابل قبول چند میلیاردی را به چند ده میلیارد دلار برسانیم، باید در مقابل تاریخ و نسل‌های آینده پاسخگو باشیم.»
شافعی همچنین به مشکلات بانکی ایجاد شده از سوی دو بانک هندی یوکو بانک و سنترال بانک در مسیر روابط تجاری میان دو طرف اشاره کرد و خواستار رفع این مشکلات شد. رییس اتاق ایران با اشاره به همکاری 90 شرکت ایرانی با هند در حوزه دارو، خواستار ایجاد یک کانال مالی مشخص برای تقویت این همکاری شد.
شافعی افزود رشد شتابان اقتصادی در تبدیل علم به ثروت، بازار میلیاردی و جایگاه رفیع هند در اقتصاد جهانی از یک طرف و معادن غنی، نیروی کارآمد و متخصص، نفت و گاز، موقعیت ژئو استراتژیک و ترانزیتی خاص ایران از طرف دیگر به تقویت و تحکیم بنیان روابط اقتصادی دو کشور کمک می‌کند. با این توانمندی‌های بالقوه و حمایت و اراده سیاسی رهبران ایران و هند، اگر ما به عنوان فعالان اقتصادی نتوانیم روابط اقتصادی غیر قابل قبول چند میلیاردی را به چند ده میلیارد دلار برسانیم، باید در مقابل تاریخ و نسل‌های آینده پاسخگو باشیم.
مشکلات تجار ایرانی با هند
شافعی در سخنرانی خود موارد زیر را به عنوان مهم‌ترین مشکلات تجاری-اقتصادی میان دو کشور بیان کرد.
- موانع گمرکی از طریق اعمال تعرفه‌های تبعیض‌آمیز برای واردات محصولات ایرانی بالاخص محصولات کشاورزی از قبیل سیب، کیوی و زعفران با تعرفه‌های بالا سد بزرگی را برای حضور تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی در بازار هند به وجود آورده است. این در حالی است که محصول زعفران با تعرفه صفر از دیگر کشورها وارد هند می‌شود. در مقابل، کالاهای تولیدی هند مانند چای و برنج بدون تعرفه تبعیضی به ایران وارد می‌شود. مقامات دو کشور باید برای حل این مساله چاره‌اندیشی کرده و راه را برای تدوین و اجرایی نمودن توافقنامه تجارت ترجیحی بین دو کشور هموار کنند.
- در حوزه بانکی، بانک‌های هندی اعم از دولتی و خصوصی با وجود توافقات به‌عمل آمده با مقامات بانک‌های ایرانی، متاسفانه در عمل پایبند به توافقات خود نبوده و مشکلات بسیاری را برای فعالان اقتصادی ایران ایجاد کرده‌اند.
در حال حاضر مشکل انتقال پول در زمینه دارو بسیار مشهود است. این امر سابقاً از طریق یوکو و سنترال بانک انجام می‌شد که امروز با مشکل مواجه شده است. حدود ۹۰ شرکت ایرانی در حوزه دارو با کشور هند همکاری می‌کنند لذا ایجاد یک کانال مالی مشخص برای شرکت‌های ایرانی می‌تواند ارتباطات تجاری را گسترش بخشد.
اخبار خوشایندی که این روزها در محافل اقتصادی کشور مطرح است، حذف تدریجی دلار از مراودات تجاری و تبادلات مالی هند و ایران است. علاوه بر آن، اعطای معافیت مالیاتی بر پرداخت‌های روپیه‌ای خرید نفت از ایران توسط مشتریان هندی، به وصول بدهی‌های ایران خواهد انجامید. به بیان دیگر، وزارت دارایی هند طی دستورالعملی هزینه‌های پرداختی با روپیه توسط پالایشگاه‌های این کشور برای خرید نفت از ایران را از مالیات معاف کرد.
- پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در ایران بالاخص در منطقه آزاد چابهار با دو هدف مهم تامین روز افزون مواد اولیه هند و همچنین صادرات مجدد به بازار 500 میلیونی پیرامون ایران، مزیت و توجیه سرمایه‌گذاری مشترک را به‌شدت افزایش می‌دهد. بنابراین ایجاد شهرک صنعتی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در چابهار می‌تواند این منطقه را به قطب اقتصادی قدرتمند هند تبدیل کند با امکانات ترانزیتی بسیار خوب ایران، هند به‌سادگی می‌تواند به کریدورهای شمال و جنوب و همچنین بازار 500 میلیونی منطقه‌ای ایران شامل کشورهای CIS، آسیای مرکزی، عراق و افغانستان دست پیدا کند.
- در اهمیت راهبردی همکاری‌های ترانزیتی دو کشور همین نکته بس که ارزش مبادلات تجاری هند با کشورهای حوزه CIS و روسیه طی سال‌های اخیر رقم قابل توجهی بوده است که در صورت بهره‌برداری مطلوب از خطوط راه آهن جنوب به شمال، هزینه‌های حمل و نقل هند با این حوزه مهم کاهش قابل توجهی خواهد یافت.
منتظر اروپا نمی‌مانیم
همچنین در نخستین روز از سفر هیات اقتصادی و وزیر امور خارجه ایران به هند، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان نیز با نیتین گادکاری، وزیر حمل‌ونقل هند دیدار و گفت‌وگو کرد.
ظریف در حاشیه این دیدار، در پاسخ به سوالی درباره سازوکار ویژه مالی اروپا با ایران گفت: اروپایی‌ها تلاش کرده‌اند اما در حد انتظار ما نتوانستند پیشرفت کنند. ما نیز به همکاری با اروپا درباره سازوکار ویژه مالی (SPV) ادامه می‌دهیم اما منتظر اروپا نمی‌مانیم و با شرکای سنتی خود برای تأمین منافع مردم ایران رایزنی می‌کنیم.
او در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره درخواست هند برای خرید گاز ارزان‌تر جهت راه‌اندازی صنایع در چابهار نیز اظهار کرد: ما برای گفت‌وگو با هند آمادگی داریم تا آنها بتوانند سرمایه‌گذاری در این منطقه را از جمله در حوزه پتروشیمی آغاز کنند.
به گفته ظریف در همکاری با هند طیفی از موضوعات مطرح هستند و در حوزه بانکی نیز یوکو بانک هند و بانک پاسارگاد ایران همکاری خود را در زمینه تجارت آغاز کردند.
تایید مجوز تأسیس شعبه بانک ایرانی در بمبئی
همچنین نیتین گادکاری، وزیر حمل‌ونقل هند نیز در حاشیه این دیدار گفت: دولت هند به یک بانک ایرانی مجوز داده که شعبه‌ای طی سه ماه در بمبئی تأسیس کند تا تبادل مالی راحت‌تری صورت گیرد
او با تأکید بر اهمیت بندر چابهار در همکاری دو کشور، گفت: طرف ایرانی برخی از مشکلاتی که وجود دارد را حل خواهد کرد و از طرف ما هم فرآیند در حال اجرا است، من مطمئن هستم که ما در جایگاهی هستیم که چابهار کارکرد کامل خود را هر چه زودتر آغاز کند.
گادکاری با اشاره به مذاکراتی که با ظریف داشته، گفت: وزیر امور خارجه ایران پیشنهادهای زیادی برای آینده همکاری‌ها ارایه کرد، ایران فولاد و موتورهای لکوموتیو نیاز دارد و من هم پیشنهادهای خود را به دکتر ظریف مطرح کردم.
تفاهمنامه ایران و هند برای توسعه فعالیت بخش خصوصی
همچنین اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و کنفدراسیون صنایع هند به‌منظور تقویت روابط اقتصادی و توسعه فعالیت‌های بخش خصوصی دو کشور، تفاهمنامه همکاری امضا کردند.
به‌موجب این تفاهمنامه میان محمدرضا کرباسی معاون بین‌الملل اتاق ایران و تارون ساوهنی عضو شورای بین‌المللی کنفدراسیون صنعت هند امضا شد، دو طرف متعهد شدند زمینه‌های همکاری فعالان اقتصادی دو کشور را تسهیل کنند.
مهم‌ترین مفاد این تفاهمنامه به شرح زیر است:
طرفین موافقت می‌کنند تا کلیه اطلاعات مرتبط با بخش‌های اقتصادی و صنعتی ایران و هند، به‌ویژه بخش‌های صنعتی دو کشور را در اختیار فعالان اقتصادی قرار دهند.
طرفین به‌منظور گسترش و تسهیل روابط متقابل تجاری موافقت می‌کنند تا تجارب حرفه‌ای مرتبط با بخش‌های خدماتی را در اختیار یکدیگر قرار دهند.
طرفین موافقت می‌کنند تا سرمایه‌گذاری به‌خصوص سرمایه‌گذاری مشترک و تبادل هیات‌های تجاری را فعالانه در دستور کار خود قرار دهند.
طرفین موافقت می‌کنند تا از برگزاری سمینارها، کنفرانس‌ها و رویدادهای تجاری توسط متخصصان دو کشور و همچنین ترویج این رویدادها حمایت کنند.
طرفین موافقت می‌کنند تا در قالب بنگاه‌های کوچک و متوسط با یکدیگر همکاری کنند.
طرفین موافقت می‌کنند تا زمینه‌های لازم برای برگزاری نمایشگاه‌های تجاری در ایران و هند را فراهم کنند.
شناسایی و رفع موانع تجاری و به‌ویژه مشکلات بانکی، حمل‌ونقل، گمرک، مذاکره درباره توافق ترجیحی ایران و هند و سرمایه‌گذاری مشترک در بندر چابهار مهم‌ترین موضوعاتی است که در سفر وزیر امور خارجه و رییس پارلمان بخش خصوصی ایران به دهلی‌نو و دیدار با مقام‌های اقتصادی این کشور ازجمله رییس کنفدراسیون صنعت هند (CII) و وزیر تجارت هند بررسی خواهد شد.
بیش از 30 تولیدکننده در حوزه دارو و مواد دارویی، تجهیزات پزشکی، سموم دفع آفات نباتی، لوازم و قطعات یدکی خودرو، لوازم الکترونیک، مواد پتروشیمی و شیمیایی، نساجی و صنایع وابسته، گردشگری سلامت و فناوری اطلاعات رییس اتاق ایران را در این سفر همراهی می‌کنند و در حاشیه جلسات رسمی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، فعالان بخش خصوصی به مذاکره با همتایان هندی خود خواهند پرداخت. علاوه بر این، شرکت در نشست سالانه موسوم به «گفت‌وگوی رایسینا» که در بنیاد تحقیقاتی آبزرور هند برگزار می‌شود، یکی دیگر از برنامه‌های سفر وزیر امور خارجه کشور و رییس پارلمان بخش خصوصی به هند است.
