تعادل|
نمایندگان بخش خصوصی خواستار احیای سه‌جانبه‌گرایی در مدیریت سازمان تامین اجتماعی و نقش‌آفرینی فعال کارفرمایان و کارگران در کنار دولت در اداره این سازمان شدند. بحران صندوق‌های بازنشستگی و عوامل موثر بر وضعیت فعلی صندوق‌ها که اقتصاددانان از آن به عنوان یکی از 6 ابرچالش اقتصاد ایران یاد می‌کنند، توسط کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران بررسی شد. احیای شورای عالی تامین اجتماعی و آنچه به عنوان سه‌جانبه‌گرایی در مدیریت این سازمان مطرح می‌شود، موضوعی بود که در نشست این کمیسیون مورد تاکید قرار گرفت.
عضو سندیکای شرکت‌های ساختمانی در ابتدای این جلسه، گزارشی تحت عنوان «چالش صندوق‌های بازنشستگی» ارایه کرد. محمد تکلی با اشاره به تعداد صندوق‌های بازنشستگی در کشور گفت: در حال حاضر 18 صندوق بیمه‌ای در ایران وجود دارد که خدمات مختلف بیمه‌ای شامل بازنشستگی، ازکارافتادگی و مزایای بازماندگان را ارایه می‌دهند. از این میان، سازمان تامین اجتماعی به عنوان بزرگ‌ترین صندوق بیمه‌ای کشور، حدود 36 میلیون و 302 هزار و 275 نفر را تحت پوشش قرار داده بیش از
13 میلیون بیمه شده اصلی و حدود 22 میلیون نفر بیمه شده تبعی هستند. او با بیان اینکه نسبت پشتیبانی در صندوق تامین اجتماعی به کمتر از 5 تنزل کرده است توضیح داد: به شاخص جهانی میزان خودکفایی صندوق‌ها به لحاظ منابع و مصارف، ضریب پشتیبانی اطلاق می‌شود. این شاخص اگر به سمت 6 میل کند، بدان معناست که 6 نفر پرداخت‌کننده و یک نفر دریافت‌کنننده وجود دارد و این صندوق به مرز خطر نزدیک شده است. اما وقتی این نسبت به زیر پنج برسد، به آن معناست که این صندوق بدون کمک دولت نمی‌تواند ادامه حیات بدهد.
چالش صندوق‌های بازنشستگی
تکلی در ادامه به چالش‌های صندوق‌های بازنشستگی در کشور اشاره کرد و عدم ثبات مالی، عدم توجه به اصلاحات مورد نیاز، عدم آشنایی با کارکردها و اصول عملکردی صندوق‌های بیمه‌ای و نگاه حمایتی به آنها، عدم تناسب بین دریافتی‌ها و پرداختی‌های افراد به صندوق‌های بازنشستگی، عدم به‌روزرسانی مولفه‌های سیستم متناسب با تحولات جمعیتی، عدم کارایی مناسب سرمایه‌گذاری‌ها، عدم استقلال مالی، وابستگی به دولت و دستگاه‌های مربوطه و بازنشستگی‌های پیش از موعد را از جمله این مشکلات برشمرد. او گفت: با وجود وضعیت مالی بد صندوق‌های بازنشستگی درکشور، اصلاحاتی در صندوق‌های بازنشستگی صورت نگرفته است. آن هم در شرایطی که قوانین بالادستی مشابه آنچه در ماده 26 برنامه پنجم توسعه و مواد مرتبط در قانون برنامه ششم آمده، نسبت به انجام این اصلاحات تاکید کرده است. اقدامات صورت گرفته نیز نه در جهت تقویت ثبات صندوق‌ها، بلکه در جهت کمک به فروپاشی زودرس صندوق‌ها بوده است. این کارشناس اقتصادی در ادامه به راهکارهایی برای مواجهه با چالش‌های صندوق تامین اجتماعی اشاره کرد و گفت: اصلاح نگرش‌ها درباره ماهیت و کارکردهای صندوق‌های بازنشستگی در ابعاد ملی، رعایت قوانین و مقررات بالادستی و داخلی صندوق‌ها، عدم تصویب قوانین حمایتی و افزایش بار مالی بر صندوق‌ها، اصلاح سیستم مورد استفاده در صندوق‌ها، اصلاح ساختار با کاهش مداخلات بیش از حد دولت و وعده‌های صاحب منصبان برای کسب آرا و حفظ جایگاه با کاهش سن بازنشستگی و افزایش حقوق، افزایش دانش فنی بیمه‌ای در سطح صندوق‌ها، ایجاد تناسب بین دریافتی‌ها و پرداختی‌های افراد به صندوق‌های بازنشستگی و کاهش نگاه حمایتی به آنها، بهبود مدیریت صندوق‌های بازنشستگی و امکان مدیریت صاحبان و مالکان صندوق‌ها با نظارت دولت از جمله این راهکارهاست.
نجات صندوق تامین اجتماعی
یک ضرورت است
در ادامه این جلسه، رییس هیات‌مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی ایران با اشاره به اینکه سازمان تامین اجتماعی از دولت‌های نهم و دهم از سه‌جانبه‌گرایی در مدیریت دور شد، ادامه داد: پس از تاسیس وزارت رفاه در اواخر دولت هشتم، سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از نهادهای زیرمجموعه این وزارتخانه درآمد و از آن پس از زیر سلطه دولت خارج نشد. اکنون وقت آن فرا رسیده است که سازمان تامین اجتماعی به یک سازمان عمومی تبدیل شود که تحت سلطه هیچ وزارتخانه‌ای نباشد. محمد عطاردیان با انتقاد از تکالیفی که در قالب عناوینی چون بازنشستگی پیش از موعد و کارهای سخت و زیان‌آور بر سازمان تحمیل شده است گفت: به وزیر جدید کار، تعاون و رفاه اجتماعی گفته‌ام اگر می‌خواهید سازمان تامین اجتماعی را نجات دهید باید سه‌جانبه‌گرایی را بر آن حاکم کنید. نجات سازمان تامین اجتماعی یک ضرورت است و عدم توجه به آن یک بحران اجتماعی ایجاد می‌کند.
محمدرضا نجفی‌منش، رییس کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران نیز وضعیت صندوق تامین اجتماعی را به یک بمب ساعتی تشبیه کرد و گفت: وضعیت این صندوق به‌گونه‌ای است که اگر به آن توجه نشود، همچون بمب ساعتی منفجر خواهد شد. از دیگر سو، مشاور مالیاتی اتاق اصناف با اشاره به اینکه کارگران و کارفرمایان نگران سرنوشت صندوق تامین اجتماعی هستند و منابع آن سرمایه‌های هر دو گروه است، ادامه داد: سازمان تامین اجتماعی باید توسط صاحبان اصلی خود اداره شود. محمدرضا جعفریان تاکید کرد: اگر عملکرد این سازمان درست و شایسته بود بازنشستگان مجبور نبودند برای تامین معاش خود به شغل‌های سخت بعد از بازنشستگی روی بیاورند.
دبیر کنفدراسیون صنعت، چالش صندوق‌های بیمه و تامین اجتماعی را در سایر کشورها نیز شایع دانست و گفت: تامین اجتماعی در ایران با مشکلات مدیریتی دست و پنجه نرم کرده است؛ چنانکه سازمانی ثروتمند اکنون به این وضعیت دچار شده است. داریوش مهاجر یکی از دلایل ناکارآمدی این صندوق در ایران را مداخلات دولت عنوان کرد و گفت: این سازمان گویی با تحولات اجتماعی ایران بیگانه است. بطوری که پس از رشد جمعیت در دهه 1360 یا افزایش امید به زندگی در کشور، کسی در این سازمان در مورد این مسائل و آثار آن بر صندوق تامین اجتماعی مطالعه‌ای به انجام نرساند. در واقع تدبیری در مقابل این تغییرات اندیشیده نشد. از نظر من باید کارگروهی تخصصی برای بررسی دقیق این موضوع و ارایه پیشنهاداتی برای اصلاح وضعیت صندوق تامین اجتماعی به مراجع ذیربط تشکیل شود.
شاهرخ ظهیری، مشاور رییس اتاق تهران نیز با اشاره به اینکه بیش از 90 درصد بودجه سازمان تامین اجتماعی را بنگاه‌ها می‌پردازند، این پرسش را مطرح کرد که به چه دلیل مدیریت این سازمان را به صاحبان اصلی آن یعنی بخش خصوصی نمی‌سپارند. او گفت: باید دولت را وادار کنیم که ساختار مدیریتی سازمان تامین اجتماعی را تغییر دهد. کوروش پرویزیان، عضو کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران بر این عقیده بود که باید به ناکارآمدی سازمان تامین اجتماعی فارغ از کارکردهای آن نگریسته شود. او گفت: منابع صرف ساختار بوروکرات این نهاد می‌شود و دولتی‌تر شدن سازمان تامین اجتماعی، منجر به جابه‌جایی افراد ناکارآمد در این سازمان شده است. در عین حال، ورودی‌های سازمان، نسبت به خروجی آن تضعیف شده و این صندوق در معرض خطری بزرگ قرار گرفته است. از آن‌سو، حجت‌الله حسینی که به نمایندگی از وزارت صنعت، معدن و تجارت در این نشست حضور یافته بود، با بیان اینکه ترکیب جمعیتی ایران به سوی سالمند شدن پیش می‌رود، ادامه داد: در آینده نردیک، سازمان تامین اجتماعی با چالشی جدی در زمینه منابع ورودی مواجه خواهد شد و تعداد مستمری‌بگیران رو به افزایش خواهد گذاشت. او پیشنهاد کرد که طرحی برای اصلاح نظام تامین اجتماعی تهیه شود که ایجاد شفافیت در منابع و مصارف، مدیریت صحیح هزینه‌ها، استفاده از نرم‌افزارهای به‌روز و تعیین سن بازنشستگی متناسب با سن امید به زندگی از جمله محور‌های آن باشد. فرشته دستپاک، دیگر عضو کمیسیون تسهیل کسب‌وکار از ضرورت توجه به مسائل بیمه‌ای قالیبافان سخن گفت. او در بخشی از سخنانش به این نکته اشاره کرد که تعداد افراد تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی در این حوزه از 600 هزار نفر در سال 1392 به 290 هزار نفر کاهش یافته است.
