گروه تعادل | مجتبی عبدی|
هرسال با نزدیک شدن به مهرماه و بازگشایی مدارس کشور (آغاز سال تحصیلی جدید)، تکاپوی مردم برای خرید لوازم‌التحریر بیشتر می‌شود، اما در سال جاری شرایط به گونه‌ای دیگر است؛ گرانی ناشی از شرایط نابسامان اقتصادی کشور هم‌اکنون، گریبان گیر بازار لوازم‌التحریر شده است. در این شرایط که قیمت لوازم‌التحریر بیش از ٦٠درصد افزایش داشته، فروشندگان می‌گویند که مردم برخلاف سال‌های گذشته دور لوازم‌التحریر فانتزی را خط کشیده‌اند و فقط لوازم ضروری را می‌خرند؛ چون قدرت خرید مردم کاهش یافته است. با این وجود فعالان صنف نوشت افزار، افزایش قیمتها را پله‌ای دانسته و بیم آن می‌دهند که امکان هست که این رشد قیمت ادامه یابد. در عین حال گردش مالی 6 هزار میلیارد تومانی که در بازار نوشت افزار کشور وجود دارد، عاملی شده تا سوداگران بعد از افزایش نرخ ارز به این بازار ورود کرده و ایجاد اخلال کنند. در این شرایط مردم ضمن گلایه از وضعیت موجود، خرید خود را انجام می‌دهند؛ زیرا معتقدند چاره‌ای جز این ندارند.
هر سال با فرا رسیدن شهریورماه و در آستانه آغاز سال تحصیلی، بازار خرید و فروش لوازم التحریر داغ است. تولیدکنندگان نوشت افزار نیز به تبع آن، از ماه‌ها قبل در تلاشند تا کالاهای خود را به بازار عرضه کنند. اما با توجه به شرایط بین‌المللی، مشکلات پیش آمده در بازار ارز کشور و عدم ترخیص کالا از گمرک، نظم هر ساله صنف نوشت افزار را بر هم زده؛ بطوری که برخی از مشکلات تامین مواد اولیه برای تولیدکنندگان می‌گویند و برخی دیگر از افزایش قیمت لوازم التحریر به دلیل وابستگی شدید این حوزه به واردات. با این حال در صورت عدم تدبیر مسوولان، این امکان وجود دارد که در ماه‌های آینده شاهد کاهش کالا در بازار باشیم.
در همین رابطه رییس اتحادیه فروشندگان نوشت افزار و لوازم مهندسی درباره وضعیت این بازار به «تعادل» گفت: کارخانه‌های تولیدی در گذشته مشکلی در تامین مواد اولیه نداشتند اما پس از آزادسازی نرخ ارز، تولیدکنندگان از افزایش قیمت مواد پتروشیمی که در تولید لوله خودکار و نوارچسب استفاده می‌شوند گله دارند. توقف کالا در گمرکات کشور نیز از دیگر دغدغه‌های این صنف است. به گفته موسی فرزانیان، یکسری کالاها در گمرک مانده و ترخیص نمی‌شود و با وجود اینکه بخشنامه‌هایی در این زمینه ابلاغ می‌شود اما در عمل اقدامی در این زمینه انجام نشده است. او گفت: لوازم التحریر جزو دسته سوم گروه‌های کالایی است و 90 درصد کالاهای این حوزه ناچار به تامین ارز آزاد هستند و از افزایش قیمت ارز تاثیر می‌پذیرند. فرزانیان درباره افزایش قیمت هم گفت: افزایش قیمتها پله‌ای بوده و از 40 درصد شروع شده و امروز به 60 درصد نیز رسیده است و اگر پشتوانه‌ای نباشد این رشد ادامه خواهد داشت. او یادآور شد: امروز این جنس‌هایی که در بازار وجود دارد با ارز 4200 تومانی تهیه شده و هنوز بار جدید با ارز 9 هزار تومانی وارد کشور نشده که بطور حتم در سری جدید کالاها بیش از دو برابر قیمتها، افزایش خواهیم داشت. از سویی دیگر، اما برخی کارشناسان از وابستگی شدید تولید نوشت‌افزار کشور به واردات می‌گویند. درحال حاضر ٦٠درصد نیاز بازار از محل واردات و ٤٠درصد دیگر از محل تولیدات داخلی تأمین می‌شود. این در حالی است که هیچ نوشت افزاری نیست که تولید صفر تا صد آن در داخل انجام شود. به عنوان مثال نوک خودکار یا چوب مداد و کاغذ دفتر وارداتی است و هرگونه تغییر نرخ ارز قیمت آنها را متاثر می‌کند. واردات این محصولات نیز عمدتا از کشورهای«چین، هند، اندونزی، کره‌جنوبی و مالزی» صورت می‌گیرد. به گفته رییس اتحادیه نوشت افزار استان البرز، ما در ایران توانایی تولید حتی یک مداد بطور کامل را نداریم و تمامی اقلام موجود به جز دفتر همگی وارداتی است. بهرام آجرلو در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: عملا ایران در نوشت افزار هیچگونه تولید داخلی ندارد و محصولات نوشت افزار و لوازم التحریر عمدتا وارداتی است.
خریدار سردرگم، فروشنده نگران
علاوه براین، هرچند برخی فعالان معتقدند که مساله‌ای به عنوان عرضه نشدن نوشت‌افزار و کمبود کالا در فروشگاه‌ها وجود ندارد، اما این کالاها از افزایش نرخ ارز نیز بی‌تاثیر نمانده‌‌اند. یکی از فروشندگان لوازم التحریر که از افزایش لحظه‌ای قیمتها گله داشت، به «تعادل» گفت: بازار وابسته به نرخ ارز بوده و قیمتها دایما در حال تغییر است؛ بطوریکه صبح یک دفتر را به یک قیمت میخریم و بعد از ظهر همان روز مجبور هستیم همان دفتر را به قیمت گرانتر خریداری کنیم. این روند باعث نگرانی فروشنده در خرید و فروش شده است. به گفته ابوالفضل قاسمی، در حال حاضر، همه‌چیز را با قیمت دلار می‌سنجند. این شرایط بازار اصلا عادلانه و منطقی نیست و باعث سردرگمی مردم شده و نمی‌دانند با این تفاوت قیمتها در لوازم التحریر چه کار کنند.
هم‌اکنون بازار لوازم التحریر تحت تاثیر نوسان نرخ ارز، نسبت به سال گذشته افزایش قیمت بسیاری را تجربه کرده، به‌طوری که این اختلاف قیمت را تا 100 درصد هم برآورد می‌کنند. این فروشنده لوازم التحریر در مورد مقایسه قیمتها با سال گذشته توضیح داد: ما سال قبل با 20 میلیون تومان مغازه را پر ازجنس می‌کردیم، اما امسال با 20 میلیون فقط چند کارتن جنس می‌توانیم بخریم. این گرانی‌ها به هیچ‌وجه قابل قبول نیست. به گفته او، برای مثال دفتر طرح‌دار که تا اسفند ماه سال گذشته 12 هزار تومان قیمت داشت، هم‌اکنون 25 هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود یا خودکار خارجی‌ای که 900 تومان می‌فروختیم، امروز قیمت آن 2 هزار تومان شده است. اما این افزایش قیمتها از جیب چه کسی پرداخت می‌شود؛ به جز والدینی که برای تحصیل فرزندشان به این بازار می‌آیند؟
قاسمی با اظهار تاسف گفت: در این بازار اگر والدین بخواهند مایحتاج لوازم تحریر و لباس فرم فرزندشان را تهیه کنند باید رقمی حداقل در حدود 400 هزار تومان در نظر بگیرند. حال اگر این خانواده چند فرزند محصل داشته باشد، وضعیت برایش سخت‌تر می‌شود.
قیمتها در بازار
اما افزایش قیمتها، تاثیر خود را گذاشته؛ بطوریکه هم‌اکنون میزان مصرف به حداقل رسیده و کاملا مشخص است که مردم میزان مصرف خود را مدیریت می‌کنند. این کاهش قدرت خرید مردم، باعث کم‌رونقی بازار نوشت‌افزار نسبت به سال‌های گذشته شده است. با این حال، گشت و گذار در مغازه‌های لوازم التحریر ما را متوجه آن می‌کند که قیمت این محصول نیز افزایش یافته است. در حال حاضر قیمتها بطور متوسط برای دفتر 40 برگ 4000تومان، دفتر 50 برگ 4500تومان، برای دفتر 60 برگ 5000تومان، برای دفتر 80 برگ 5500تومان و برای دفتر 100 برگ 6000 تا 8000 تومان است. قیمت هر عدد مداد نیز هزار تومان بود و این درحالی است که قیمت هر مداد سیاه سال گذشته 750 تومان بوده است. از آنسو اما، قیمت لوازم التحریر خارجی کمی فراتر رفته بود. بطور متوسط قیمت هر پاک‌کن خارجی 4هزارتومان، مدادنوکی حدود35هزارتومان و مدادرنگی‌های 36رنگ به 75هزار تومان می‌رسید که البته مدل ایرانی آن 25هزار تومان بود. دو نوع خودکار خارجی نیز در مغازه‌های سطح شهر به ترتیب 2000و1500 تومان فروخته می‌شود. البته سایر برند‌ها قیمت‌هایی بیش از این داشتند.
اما قیمتها در فروشگاه‌های اینترنتی با وجود تخفیف‌های 70 و 80 درصدی که به مشتریان خود می‌دهند، بسیار فراتر از قیمت‌های موجود در بازار است. به عنوان مثال قیمت یک بسته دوتایی یک نوع پاک‌کن خارجی که در حقیقت دانه‌ای 2000تومان است، 15هزارتومان بود که با تخفیف 55درصدی به 6700تومان رسیده بود. هرچند که فروشنده‌ها می‌گویند با نوسانات دلار، قیمت اقلام خارجی 2برابر شده، اما این تفاوت قیمت در بازار‌های داخلی را هیچ نرخ دلاری توجیه نمی‌کند. نوشت‌افزار برای دانش‌آموز یک ابزار مهم انتقال فرهنگ است که به دلیل انس گرفتن دانش‌آموز با آن، تاثیر روانی بسیاری بر او می‌گذارد. با وجود اهمیت تولید نوشت‌افزار در داخل کشور از نظر صرفه اقتصادی و وجه پررنگ‌تر آن، یعنی مقابله با مانور تولیدات خارجی فقط در چند سال گذشته تولیدکنندگان به این عرصه ورود جدی کرده‌‌اند.
