بورس طی ۶ ماهه گذشته یک روز خوش به خود ندید و روی مدار منفی حرکت کرده است.بررسی معاملات نشان می‌دهد که سهامداران به دنبال فرصت برای خروج از بازار هستند این بدان معناست که هر روز مثبتی را غنیمتی برای خروج می‌دانند البته این سهامداران اغلب با زیان بیش از ۵۰درصدی از بازار خارج شده‌اند.این سهامداران عقیده دارند که خروج با زیان بهتر از ماندن در بازار بی‌ثبات است. اغلب سرمایه‌گذاران نقدینگی خود را وارد بازارهای موازی می‌کنند و در این مدت بازارهایی همچون مسکن، دلار و بانک رونق بیشتری از بورس داشتند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ۶ ماهه نزول بورس درآمد کارگزاری‌ها افت کرده است. البته در سه ماه تابستان نیز درآمد کارگزاری‌ها نسبت به مدت مشابه سال اخیر کاهش یافته و اما نسبت به فصل بهار چند درصدی افزایش داشته است. ولی به‌طور کلی باید گفت که حال بورس بد است و عوامل مختلف دست به دست یکدیگر داده تا این حال بد تقویت شود.
حمایت بورس ادامه دارد؟
کارشناسان یکی از دلایل اصلی صعود بورس تهران در دو روز کاری گذشته را برخورد نمودار قیمتی شاخص کل به حمایت مهمی می‌دانند. پس از شکست حمایت‌های۱.۴ و ۱.۳۶ میلیون واحدی در هفته گذشته، حمایت محدوده ۱.۳۲ میلیون واحدی برای بازار سهام از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود و شکست آن می‌توانست روند ریزشی بازار را ادامه‌دار کند. همانطور که در تصویر زیر پیداست، کندل‌های شاخص کل پس از رسیدن به خط حمایتی داینامیک معاملات را با افزایش تقاضا همراه کرد و نماگر اصلی بازار نزدیک به ۲۰هزار واحد صعود کرد.با این حال ادامه این مسیر صعودی برای شاخص کل با چالش‌هایی همراه است. همانطور که مشخص شده است، محدوده ۱.۳۴ تا ۱.۳۵ میلیون واحدییک مقاومت استاتیک را تشکیل داده که این موضوع با رسیدن اندیکاتورRSI به مرز ۳۰ واحد تشدید خواهد شد و می‌تواند بورس روز شنبه را با افزایش عرضه‌ها همراه کند. از سمت دیگر کندل‌ها خط تنکنسن را نیز پیش روی خود دارند که می‌تواند کمی بر فشار فروش‌ها بیافزاید. در صورتی که شاخص کل بورس بتواند محدوده ذکر شده را به سمت بالا بشکند، می‌توان انتظار تداوم روند صعودی ایجاد شده را تا مرز ۱.۴ میلیون واحدی داشت و در غیر این‌صورت با مدتی در انتظار روند خنثی و کم‌رمق باشیم.
در وضعیت این روزهای بورس به‌نظر می‌رسد عوامل محرک رونق بازار دچار رکود و کم‌واکنشی یا بی‌واکنشی شده‌اند. در این شرایط علی‌رغم ارزندگی سهام موجود در بازار، سوال اکثر سهامداران این است که چه عاملی در و چه زمانی می‌تواند معادله رکود کنونی را بر‌هم بزند؟ این است که به‌طور سنتی، دوره‌های رونق بورس انفجاری و دارای عمر کوتاه و رکودها به‌صورت فرسایشی و طولانی‌مدت بوده‌اند.
در نخستین مرحله دوره‌های رکود هم معمولا چند نمونه رونق‌های موقت به‌صورت ادواری هستند که قدرت تبدیل شدن به رونق پایدار را ندارد، با این حال هرچه به پایان‌دوره رکود نزدیک می‌شویم، امید فعالان بازارها ناپدید می‌شود و حتی همان بارقه‌های رونق موقت نیز از میان میرود. آخرین نمونه این وضعیت در پاییز سال۹۴بود که با تداوم رکود فرسایشی بعد از دوسال، بازار هیچ‌گونه واکنش مثبتی به وقایع پیرامونی از جمله کاهش نرخ سود بانکی نشان نداد. بنابراین ویژگی آخرین فاز رکود در بورس از کم‌واکنشی سرمایه‌گذاران به متغیرهای محیطی توام با تداوم افت قیمت‌ها به‌رغم ارزندگی سهام است. بر اساس همین تجربه در ماه‌های پایانی رکود، در حالی که طاقت تمامی سهامداران تمام شده و یک نوع ناامیدی مطلق بر فضا حاکم شده، افت قیمت‌ها ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. تداوم خلق نقدینگی با شتاب بیش35 درصد در سال و نیز رشد مستمر ارزش تولید ناخالص داخلی در ایران به دلیل تورم، در نهایت دوره‌های فرسایشی بورس تهران به شرایطی ایجاد می‌کند که ارزش کل بازار در مقایسه با سایر متغیرهای کلان شامل ابعاد نقدینگی و اقتصاد به‌طور نامتناسبی کوچک می‌شود. در این فضا، آنچه تغییر نهایی معادله رکود را کلید می‌زند، یکی از همان بهانه‌هایی است که تا پیش‌تر نسبت به آن بی‌تفاوت مانده بود. در شرایط کنونی بورس تهران به لحاظ نسبت‌های ارزش بازار به نقدینگی و تولید‌ناخالص‌داخلی در محدوده کمی بالاتر از میانگین‌های تاریخی قرار دارد؛ از این‌منظر با عنایت به تداوم فعالیت موتور نقدینگی و تورم، با فرض امتداد رکود بورس، ارزش بازار در اوایل سال‌آینده به‌جایی می‌رسد که به لحاظ تاریخی در نقاط جذاب خود قرار می‌گیرد.
افت دوباره بازارهای جهانی
در بحبوحه بحران انرژی در اروپا و ترس از رکود، ارزش بازارهای سهام اروپا روز چهارشنبه کاهش یافتند.خطوط لوله نورد استریم که گاز اروپا را از روسیه از طریق دریای بالتیک تامین می‌کند، روز سه‌شنبه آسیب دیدند.شاخص استاکس اروپا ۶۰۰ که حدود ۹۰ درصد از ارزش بازار اروپا در ۱۷ کشور را شامل می‌شود، با ۰.۳۴ درصد کاهش به ۳۸۶.۹ واحد رسید.
شاخص FTSE ۱۰۰انگلیس با ۰.۶۸ درصد کاهش به ۶۹۳۷ واحد رسید و دکس ۳۰ آلمان با ۰.۹۹ درصد کاهش در ۱۲۰۱۹ قرار گرفت.شاخص کک ۴۰ فرانسه با ۱.۰۴ درصد کاهش به ۵۶۹۳ در حالی که شاخص IBEX ۳۵اسپانیا با ۰.۷۳ درصد کاهش به ۷۳۹۱ واحد رسید.شاخص فوتسی ام‌ای بی‌ایتالیا در روز چهارشنبه با ۰.۸۳ درصد کاهش به ۲۰۷۸۸ رسید. پس از جلسه معاملاتی دیروز در ایالات متحده، زمانی که اس‌اند پی۵۰۰ در سال ۲۰۲۲ و در بحبوحه وضعیت اقتصادی جهانی و ترس از رکود، تقریبا به پایین‌ترین سطح خود در سال ۲۰۲۲ رسید، سهام در آسیا-اقیانوسیه در روز چهارشنبه به روند کاهشی ادامه داد.در چین، کامپوزیت شانگهای۱.۰۳ درصد کاهش یافت و دو دقیقه بعد، شنژن کامپوزیت۱.۷۸ درصد کاهش یافت.
دلار در ساعت ۷: ۱۰ صبح به وقت اروپای مرکزی با ۰.۱۱ درصد کاهش در برابر ین به ۱۴۴.۶۶۱۰ین رسید، زیرا اس‌اند پی۲۰۰ استرالیایک دقیقه قبل از آن ۰.۷۷ درصد کاهش یافت.در ساعت ۷: ۰۶ صبح به وقت اروپای مرکزی، هانگ سنگ هنگ کنگ ۲.۳۷ درصد کاهش یافت و کوسپی کامپوزیت کره جنوبی۲.۹۵ درصد کاهش یافت.شاخص نیکی۲۲۵ ژاپن در همان زمان ۲.۱۸ درصد کاهش یافت.
نفت صعودی شد
به گفته کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه قیمت نفت جهانی می‌تواند تاثیر بسزایی در روند معاملات ایران داشته باشد. یعنی با کاهش قیمت نفت در جهان سهام مربوط نفتی نیز در بلندمدت کاهشی و با افزایش قیمت روند صعودی به خود می‌گیرند.
بر اساس گزارش رویترز، کاهش تولید نفت امریکا به‌دنبال توفان یان و همچنین بالا رفتن ارزش دلار باعث بی‌ثباتی قیمت نفت در روز چهارشنبه شده است.قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال امروز با ۱ دلار و ۱۴ سنت معادل ۱.۳۲ درصد کاهش به ۸۵ دلار و ۱۳ سنت رسید. نفت وست تگزاس اینترمدیت امریکا هم با ۹۹ سنت معادل ۱.۲۶ درصد کاهش ۷۷ دلار و ۵۱ سنت معامله می‌شود.سکوهای نفتی در خلیج مکزیک امریکا در روز سه‌شنبه به‌خاطر ورود توفان یان بسته شده بودند، اما فعالیت در این سکوها از امروز دوباره از سر گرفته می‌شود.
تولید حدود ۱۹۰ هزار بشکه در روز نفت، معادل ۱۱ درصد کل تولید خلیج مکزیک متوقف‌شده بود. تولیدکنندگان۱۸۴ میلیون فوت‌مکعب گاز طبیعی را هم از دست دادند که معادل ۹ درصد از تولید روزانه این منطقه بود. کارکنان ۱۴ سکوی تولید نفت و گاز تخلیه‌شده بودند.یان اولین توفانی است که در سال جاری میلادی تولید نفت و گاز در خلیج مکزیک امریکا را مختل می‌کند. این منطقه ۱۵ درصد از نفت خام و ۵ درصد از گاز طبیعی امریکا را تولید می‌کند.دراین‌بین، ارزش دلار هم همچنان در بالاترین سطح نسبت به ۲۰ سال گذشته باقی‌مانده است و باعث پایین آمدن قیمت نفت می‌شود.طبق گزارش موسسه نفت امریکا، در شرایطی که ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر حدود ۴.۲ میلیون بشکه افزایش‌یافته، ذخایر بنزین آن حدود ۱ میلیون بشکه پایین آمده است.
حال خوش دلار
قیمت دلار همواره تاثیر مستقیم و بسزایی در روند معاملات ایران داشته است و بورس نیز به افزایش و کاهش قیمت دلار واکنش نشان می‌دهد. البته دلار مدنظر بازار سرمایه دلار نیمایی است اما با کاهش یا افزایش قیمت دلار بازار آزاد سهامداران به صورت هیجانی عمل می‌کنند و به نوعی این نوسان قیمت دلار رنگ بورس را تغییر می‌دهد. باید تاریخ را حدودا یک هفته به عقب برگرداند دقیقا روز جمعه پس از صحبت‌های صدراعظم بریتانیا مبنی بر کاهش مالیات در بودجه این کشور، بازارها با چالش جدیدی مواجه شدند و از همه مهم‌تر، ارزش پوند انگلستان در یک کاهش کم‌سابقه، به کمترین مقدار خود در طول تاریخ رسید و در حال حاضر پایین‌تر از ۷۱.۰۶ دلار قرار دارد. کاهشی که نگرانی‌ها بابت تکرار اتفاق رخ داده برای یورو در مقابل دلار را تداعی می‌کند.گفته شده است که طی این طرح، دولت بریتانیا قصد دارد مالیات را حتی بیشتر از کاهش ۴۵میلیارد پوندی در بودجه خود کاهش دهد. کاهش مالیات در حالی صورت می‌گیرد که انتظار میرود بریتانیا۱۵۰ میلیارد پوند برای یارانه هزینه‌های انرژی برای مصرف‌کنندگان و مشاغل هزینه کند. بخش بزرگی از این استقراض باید از طریق اوراق قرضه تامین شود. گفته می‌شود بر خلاف کاهش‌های مالیاتی بزرگ در دهه ۱۹۸۰، کواسی کوارتنگ ده‌ها میلیارد پوند برای تامین مالی برنامه‌های خود وام می‌گیرد و به این ترتیب در زمانی که بانک انگلستان نرخ‌ها را افزایش می‌دهد تا تورم را کنترل کند، به تقاضا می‌افزاید. این موضوع باعث شده است که انتظار برای افزایش بیشتر نرخ بهره بریتانیا نیز بالاتر برود و حتی صحبت از اهداف ۶ درصدی برای این نرخ به میان می‌آید.حال باید منتظر ماند و دید که هم‌زمانی سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو امریکا و سیاست‌های جدیدی که قرار است دولت بریتانیا در پیش بگیرد، اتفاقی که چندی پیش برای یورو رقم زده شده را برای پوند نیز تکرار خواهد کرد یا خیر. کارشناسان اقتصاد جهانی این موضوع را مثبت برای کشورهای منطقه می‌دانند. برخی از کارشناسان می‌گویند تفاوت قیمتی دلار و پوند به تاثیرپذیز بودن دلار در بازارهای جهانی کمک می‌کند و می‌تواند بازارهای منطقه را با روندی مثبتی دنبال کند. البته در این بین برخی از کارشناسان می‌گویند این کاهش پوند در برابر دلار به بورس‌های جهانی و قیمت‌های جهانی آسیب می‌زند و در نهایت پس از گذشت چند ماه این آسیب به بورس ایران می‌رسد. نکته اساسی اینجاست که در این وضعیت تورم جهانی کنترل بازارها می‌تواند کمک شایانی به وضعیت بورس‌ها کند و با کنترل بازارها و قیمت‌ها نیز بورس ایران به آرامش نسبی می‌رسد.
