دلار مسیر شاخص را تغییر می‌دهد؟

گروه بازارسرمایه|

دلار بازار آزاد وارد کانال 26 هزار تومانی شده است، نرخ دلار در سامانه نیما نیز روند صعودی به خود گرفته تا شکاف قیمتی میان دو نرخ تا حدودی کاهش پیدا کند. این کاهش را تحلیلگران بورسی مثبت می‌دانند و عقیده دارند که دلار با یک نرخ به نفع بازارسرمایه است و می‌تواند موجبات افزایش سودآوری برای صنایع را پدید آورد. از روز شنبه هفته جاری قیمت دلار شروع به عقب‌نشینی کرده است. قیمت دلار از روز یکشنبه وارد کانال 26 الی 27 هزار تومانی شد. این موضوع یک سینگال منفی برای بازار سرمایه به حساب آمد. افزایش تعداد اخبار مثبت انتشار یافته در خصوص مذاکرات هسته‌‌‌ای، احتمال آزاد‌‌‌سازی منابع دلاری بلوکه شده ایران توسط کشور‌‌‌های کره و عراق و در کنار آن سخنان رییس کل بانک مرکزی در راستای سیاست‌های تقویتی بازار برای ماه‌های آتی و همزمان با آن کاهش انتظارات تورمی میان فعالان اقتصادی از مهم‌ترین دلایل تداوم روند کاهشی قیمت‌ها در بازار ارز بود. در خصوص میزان وابستگی بازار سهام به دلار و واکنش بورسی‌‌‌ها به تغییرات نرخ اسکناس امریکایی همین بس که بیش از ۶۰‌درصد از ارزش کل بازار سهام در اختیار شرکت‌های صادرات‌‌‌محوری است که درآمد دلاری دارند و از این منظر سودآوری آنها با دلار نوسان می‌کند. هر چند که مبنای نرخ این شرکت‌ها، دلار نیمایی است اما سهامداران بر اساس تجربیات تاریخی خود همواره از همگرایی بورس و دلار پس از یک دوره زمانی سخن می‌گویند و معتقدند روند نرخ نیمایی دلار نیز در بلندمدت تحت‌تاثیر دلار آزاد قرار خواهد گرفت و می‌توان آینده آن را بر این مبنا پیش‌بینی کرد. به هر روی روز گذشته تنها دلار آزاد نبود که توجه سهامداران را به خود جلب و حقیقی‌‌‌ها را فروشنده کرد بلکه در بازار نیمایی نیز شاهد عقب‌‌‌نشینی نرخ اسکناس امریکایی بودیم.

    دلار تک‌نرخی می‌شود؟

مهدی فرازمند، کارشناسان بازار سرمایه در گفت‌وگوی اخیر خود اعلام کرده که دولت به دنبال تک نرخی کردن دلار است.  وی ادامه می‌دهد: موضوعی که اکنون از استراتژی دولت برداشت می‌شود این است که می‌خواهد مسیر را به سمتی پیش ببرد که سال آینده در حوزه دلار بحث چند نرخی را نداشته باشیم و به سمت تک‌نرخی شدن پیش برویم. قاعدتا با توجه به اتفاقاتی که در حوزه بین‌الملل و حوزه برجام اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد و احتمال احیای برجام بیش از گذشته شده است بهترین زمان برای از بین رفتن نظام چند نرخی هم رقم خورده است. برای همین عملا در بازار آزاد نرخ دلار نزولی است و از آن طرف هم دلار نیمایی از ابتدای سال تا الان افزایشی بوده است. به‌نظر می‌رسد که دولت حد وسطی را برای نرخ دلار تعیین می‌کند تا بتواند نرخ دلار را روی آن عدد تثبیت کند اما اینکه آن عدد چقدر خواهد بود الان نمی‌توان دقیقا مشخص کرد و بیشتر ظن و ‌‌‌‌‌‌‌‌‌گمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها مطرح است.  فرازمند ادامه می‌دهد: اگر با این وضعیت مواجه باشیم با توجه به اینکه نرخ دلار نیمایی صعودی دیده می‌شود؛ اولا از همه بیشتر دولت سود می‌برد چراکه دولت همیشه با نرخ دلار نیمایی درگیر بوده است تا نرخ دلار آزاد؛ پس به نفع دولت است. از سوی دیگر شرکت‌‌هایی که درآمد دلاری داشتند با توجه به اینکه از این به بعد باید نرخ دلار نیمایی را با نرخ جدید شناسایی کنند پس برای این دسته از شرکت‌ها هم مطلوبیت ایجاد می‌شود.  این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که چرا پس اکنون بازار در حال ریزش است و اثر این کاهش فاصله در بازار دیده نمی‌شود، می‌گوید: اکنون بازار با هیجان کوتاه‌مدت مواجه شده است. قبلا هم این اتفاق افتاده و بازار با نرخ دلار در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدت دچار نوسان شده است ولی به‌نظر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌رسد در میان‌مدت با توجه به افزیش نرخ دلار نیمایی شرکت‌‌هایی مثل پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و معدنی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و شرکت‌‌هایی که نرخ محصولاتشان با به‌صورت جهانی مشخص می‌شود با رشد قیمت سهام مواجه خواهند شد. 

فرازمند در ادامه تاکید می‌کند: با صحبت‌هایی که تیم اقتصادی دولت دارد به‌نظر می‌رسد که قصد دارند به سمتی حرکت کنند که سال آینده یک نرخ برای دلار داشته باشیم و اصلا دلار نیمایی وجود نداشته باشد، یعنی نرخ دلار نیمایی و آزاد دو نرخ نباشد، بنابراین به احتمال زیاد این فاصله تا آخر سال به همین صورت کاهشی خواهد بود تا نهایتا از بین برود و ما یک نرخ در بازار داشته باشیم.

    رشد بازارسرمایه با کاهش فاصله قیمتی

محمد گرجی‌‌‌‌‌‌‌‌‌آرا، کارشناس بازارسرمایه در خصوص وضعیت بازار می‌گوید: در بسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که دولت برای حمایت از بازار سهام در ستاد اقتصادی به تصویب رساند یکی از موضوعات مهمی که بر روی آن دست گذاشته بودند، در نظر گرفتن نرخ نیمایی برای تسعیر ارز گروه بانکی بود. در سال‌های گذشته این نرخ معمولا زیر نرخ تسعیر ارز نیما در نظر گرفته می‌شد. هرچه نرخ دلار آزاد به نرخ دلار نیمایی نزدیک شود، این پتانسیل وجود دارد که این دو نرخ به یکدیگر لینک شوند و از این به بعد هم‌جهت با هم حرکت کنند. گرجی‌‌‌‌‌‌‌‌‌آرا به فاصله بین نرخ دلار آزاد و نیمایی در چند‌ماه گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: در گذشته و حتی یکی دو‌ماه قبل اختلاف بین این دو نرخ یعنی نرخ دلار آزاد و دلار نیمایی حتی تا ۸ هزار تومان هم رسیده بود، اما اکنون این فاصله در حال کم‌شدن است و با این اتفاق یکی از گروه‌هایی که اثر مثبت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیرد گروه‌های بانکی است.

این کارشناس بازار سرمایه دومین گروهی را که از کاهش فاصله نرخ دلار آزاد و نیمایی اثر مثبت می‌گیرند، صنایع پتروشیمی معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد: دومین گروهی که شاید بتوان گفت از نزدیک‌شدن نرخ دلار آزاد و نیما تاثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیرند گروه پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها هستند. در گذشته این گروه باید ارز ناشی از صادرات محصولاتشان را با نرخ نیما عرضه می‌کردند‌ و این مساله به نوعی یک ارزان‌‌‌‌‌‌‌‌‌فروشی برای آنها در بازار به وجود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌آورد. از سوی دیگر هزینه‌های آنها، به‌ویژه در حوزه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری مجدد برای خرید تجهیزات با نرخ ارز آزاد صورت می‌گرفت که این مساله نیز برای آنان چالش‌‌‌‌‌‌‌‌‌زا بود، اما با کم‌شدن فاصله بین نرخ ارز آزاد و نیمایی این چالش برای این گروه کمتر می‌شود، یعنی درآمد و هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌کرد این شرکت‌ها به‌هم نزدیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر می‌شود. گرجی‌‌‌‌‌‌‌‌‌آرا گروه سوم را که از نزدیک‌شدن نرخ دلار نیمایی و آزاد برخوردار می‌شوند، گروه خودرویی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌داند و توضیح می‌دهد: گروه سوم که کاهش فاصله بین نرخ دلار آزاد با نرخ دلار نیمایی برایشان اتفاق مبارکی محسوب می‌شود، گروه خودروسازی است. محاسبات و نرخ رشدی که برای محصولات خودروسازان در نظر گرفته می‌شد، بیشتر تابع نوسانات بازار آزاد بود.  او با بیان اینکه «اگر این دو نرخ به یکدیگر نزدیک باشند برای خودروسازان مزیت محسوب می‌شود» می‌گوید: خودروسازان از یک‌سو با معضل قیمت‌گذاری دستوری مواجه هستند و از سوی دیگر دولت سعی می‌کند افزایش قیمت پله‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای در قیمت‌های خودرو لحاظ کند، بنابراین اینکه قیمت دلار بازار آزاد با نرخ دلار نیمایی هماهنگ شود می‌توان گفت که در بهای تامین قطعات آنها اثرگذار خواهد بود و به خودروسازان کمک می‌کند که بتوانند با هزینه بهتری تولید کنند. از آن طرف هم اگر بتوانند با حاشیه بازار قیمت‌گذاری کنند و تابع بازار باشند بخشی از چالش‌های آنها کمتر می‌شود. این کارشناس بازار سهام با یادآوری اینکه کشورهای زیادی نیستند که از نظام‌‌‌‌‌‌‌‌‌های چندنرخی استفاده می‌کنند، می‌گوید: حدود ۱۰ تا ۱۱ کشور هستند که نظام چند نرخی دارند و متاسفانه ما جزو این کشورها هستیم. در کشور ما این نظام چند‌نرخی از گذشته وجود داشته و کماکان هم وجود دارد، بنابراین اینکه بگوییم با کاهش نرخ دلار آزاد و نزدیک‌شدن این دو نرخ مشکلات برای بلندمدت برطرف می‌شود، قدری خوشبینانه است. کم‌شدن فاصله نرخ دلار آزاد و نیمایی به کمتر‌شدن چالش‌های شرکت‌ها کمک می‌کند.  او تصریح می‌کند: کم‌شدن این فاصله کمک می‌کند که دولت نرخ دلار نیما را به نرخ دلار بازار آزاد لینک کند و برای مدتی اختلاف این دو از بین برود. البته من به همین اتفاق هم چندان خوشبین نیستم که نرخ دلار نیما دیگر مورد دستکاری قرار نگیرد و متناسب با بازار آزاد باشد. این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: اینکه دولت چقدر در این بازار مداخله کند، به سرنوشت مذاکرات برمی‌گردد. اگر به توافقات خوشبین باشیم این امکان وجود دارد که اختلاف بین دلار آزاد و نیما به حداقل برسد ولی اگر خوشبین نباشیم و در مذاکرات چالشی ایجاد شود و در سیاست خارجی با مشکل مواجه شویم، در بلندمدت نظام چندنرخی ارز را شاهد خواهیم بود و بنابراین اثر نزدیک‌شدن نرخ نیما به نرخ بازار آزاد که الان شاهد هستیم، موقت خواهد بود.