گروه بازار سرمایه|
تقریبا هیچ‌کسی فکر نمی‌کرد که مسوولان سازمان بورس به دنبال تقویت بازارهای رقیب خود باشند و به‌نوعی خروج سرمایه از بازار را بیش‌ازپیش تقویت کنند اما؛ در نخستین روزهای فصل پاییز تعدادی ماینر در شرکت بورس پیدا شد که در وهله نخست اغلب مسوولان مربوطه وجود ماینر را تکذیب کردند و پس از گذشت حدوداً سه هفته شفاف‌سازی صورت نگرفته و بورسی‌ها سکوت کرده‌اند به‌گونه‌ای که اصلاً ماینری در کار نبوده! همان‌گونه که گفته شد در وهله نخست وجود ماینر توسط علی صحرایی، مدیرعامل اسبق بورس تهران تکذیب شد و پس از مصطفی بهشتی سرشت معاون سابق اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار این موضوع را تایید کرد اما همچنان صحرایی این موضوع را تکذیب می‌کرد و حتی معاون سابق اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار نیز گفته بود که شخصا این دستگاه‌ها را رویت نکرده‌ام اما چند روزی است که بحث آن مطرح‌شده؛ همچنین وی در خصوص اینکه گفته می‌شود «این دستگاه‌ها متعلق به شخص خاصی بوده است» گفت: باید بگویم با اطلاعاتی که تاکنون به دست آورده‌ام، این دستگاه‌ها شخصی نبوده‌اند، اما به‌طورکلی چنین فعالیتی خارج از فعالیت‌های شرکت بورس محسوب می‌شود و این مجموعه باید پاسخگو باشد.
تکذیب‌ها اشتباهی بود!؟
تنها چند ساعت پس از انتشار خبر وجود ماینرها، شرکت بورس در بیانه‌ای اعلام کرد که اگرچه شرکت بورس و اوراق بهادار تهران ورود به حوزه رگولاتوری رمز ارزها را به عنوان‌یک دارایی دیجیتال و در قالب پروژه تحقیقاتی دنبال کرده بود اما وجود ماینر شخصی در این شرکت تکذیب می‌شود. مساله مهم اینجاست که حتی شرکت توانیر نیز همان روز وجود دستگاه ماینر را در این شرکت تکذیب کرد. اما یک روز پس از تکذیب‌های مکرر، سازمان بورس و اوراق بهادار یک اطلاعیه وجود دستگاه‌های ماینر را در شرکت بورس تایید کرده و اعلام نمود: در رسیدگی‌های نظارتی سازمان بورس و اوراق بهادار، تعدادی ماینر که از سوی شرکت بورس اوراق بهادار تهران مورد بهره‌برداری قرارگرفته است در ساختمان شرکت مزبور کشف و در ادامه بررسی نیز مشخص شد که فعالیت مزبور در گزارش‌ها و حساب‌های شرکت به‌طور کامل ثبت و افشا نشده است و با توجه به اینکه چنین امری با اساسنامه و رسالت شرکت بورس نیز همخوانی نداشته است، موضوع به معاونت حقوقی سازمان ارسال‌شده است. بر همین اساس تقریباً پنج روز بعد نیز شرکت توزیع برق تهران باوجود تکذیب اولیه خود در خصوص دستگاه‌های استخراج رمزارز اعلام کرد که بر اساس گزارش مامورین بازرسی از محل، تعداد82 دستگاه ماینر که در لحظه بازدید این شرکت در مدار قرار نداشتند کشف و ضبط شده است.
داستان استعفای صحرایی چه بود؟
پس‌ازاین ماجرا علی صحرایی استعفای خود را اعلام کرد و تایید نمود که اعضای هیات‌مدیره بورس تهران نیز از ماجرا خبر داشتند. در وهله نخست بسیاری گفتند که صحرایی با توجه به اشتباهی که انجام داد خود استعفا داده اما پس از انتشار صورت‌جلسه هفتمین روز مهرماه هیات‌مدیره شرکت بورس مشخص شد که وی استعفا نداده بلکه برکنار شده است! دراین‌بین حسین بوستانی، عضو هیات‌مدیره شرکت بورس اعلام کرد: اعضای هیات‌مدیره شرکت بورس از وجود دستگاه‌های ماینر در این شرکت اطلاعی نداشتند و مصوبه‌ای که مبنی بر استخراج رمز ارز در شرکت بورس باشد، نه در هیات‌مدیره فعلی و نه در هیات‌مدیره قبلی وجود نداشته؛ همچنین تأکید کرد که در کمیته ساختمان هیات‌مدیره قبل، مصوبه‌ای انجام می‌شود مبنی بر اینکه تعدادی دستگاه پردازنده برای مرکز داده یا همان دیتاسنتر شرکت بورس خریداری شود. این مصوبه هیچ اشاره‌ای به اینکه این دستگاه قرار است برای ماینر استفاده شود نداشته و مشخصاً در آن ذکرشده است که دستگاه پردازشگر برای مرکز داده است؛ اما با توجه به اینکه این دستگاه‌ها استفاده دوگانه‌ای دارند بعداً به نحو دیگر مورداستفاده قرارگرفته‌اند و هیات‌مدیره به‌هیچ‌وجه در جریان اینکه قرار است از دستگاه پردازشگر استفاده دیگری غیر از استفاده مرکز داده شود، نبوده است.
مجلس و قوه قضاییه کاری کردند؟
اغلب نمایندگان مجلس از همان روز از وزیر اقتصاد درخواست کردند تا پرونده کشف ماینرها را در شرکت بورس به‌صورت فوری به قوه قضاییه ارسال کند. بر همین اساس ذبیح‌الله خداییان، سخنگوی قوه قضاییه در آخرین نشست خبری خود که روز چهارشنبه برگزار شد، درباره تخلفات بورس تصریح کرد: دادسرای تهران کارهای زیادی روی این پرونده جهت شناسایی افرادی که ممکن است در این پرونده دخالت داشته باشند انجام داده است. افرادی احضار یا دعوت شدند اما هنوز کسی به عنوان متهم احضار نشده و به‌احتمال‌قوی در آینده نزدیک این کار صورت خواهد گرفت. مراحل کارشناسی پرونده رو به اتمام است و در خصوص نصب ماینر در سازمان بورس پرونده جداگانه‌ای تشکیل‌شده که در جریان رسیدگی است. محمدعلی دهقان دهنوی، رییس اسبق سازمان بورس نیز در خصوص پرونده ماینرها گفت: این موضوع در حال رسیدگی است و ممکن است ابعاد آن به‌درستی و شفاف، روشن نشده باشد؛ بنابراین مرسوم نیست لحظه‌به‌لحظه گزارش داده شود. آن چیزی که می‌خواهم درباره ماینرها در شرکت بورس بگویم، مجموعه اطلاعاتی است که تا این لحظه بر اساس مستندات موجود به دست‌آمده است. اینکه موارد به دست‌آمده قطعی و نهایی شود و منجر به برخورد باکسی بشود یا ابعاد دیگری وجود داشته باشد، در روزهای آینده روشن‌تر می‌شود اما در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد قضیه روشن‌شده است.
به گفته وی این موضوع به ماه‌های پایانی سال 1398 برمی‌گردد که در آن‌یک کمیته شامل دو نفر از اعضای هیات‌مدیره شرکت بورس تهران به همراه مدیرعامل و چند تن از مدیران شرکت بورس تصمیم می‌گیرند که تعدادی دستگاه ماینر خریداری و بهره‌برداری کنند. آنان ادعا می‌کنند که در آن زمان به دنبال کار تحقیقاتی در این زمینه، استفاده از امکانات موجود و فعالیت اقتصادی بوده و در همین راستا در دو نوبت یک‌بار به تعداد ۵۰ دستگاه و یک نوبت به تعداد ۳۲ دستگاه ماینر خریداری‌شده است. این دستگاه‌ها در ابتدای سال 1399 خریداری و شروع به بهره‌برداری می‌شود اما به گفته آنان، در آن زمان استفاده از این دستگاه‌ها به شکل امروز، تخلف برشمرده نمی‌شده و راحت‌تر می‌توانستند کار را انجام دهند. بنابراین تا شهریورماه حدود سه و نیم بیت کوین ماین کردند و بعد هم آن را متوقف می‌کنند.
ماینرها ازنظر حقوقی
حمید اسدی، حقوقدان بازار سرمایه در خصوص این ماینرها می‌گوید: بعد ماهیت، مساله ماینینگ قطع به یقین در حوزه فعالیت شرکت بورس نیست و این مساله طبق اساسنامه شرکت، خارج از موضوع فعالیت شرکت محسوب می‌شود، همین موضوع یک تخلف است و اگر احراز شود از چند بعد قابل رسیدگی است. نخست آنکه شرکت بورس باید نسبت به آن شفاف‌سازی می‌کرد و در سامانه کدال اطلاعیه‌ای جهت آگاهی و اطلاع سهامداران منتشر می‌کرد. طبق ماده دو مکرر سه دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات، ناشر که در اینجا شرکت بورس است، مسوولیت شفاف‌سازی درمورد شایعات را بر عهده دارد و در صورت انتشار شایعه و اخباری که ممکن است فعالیت شرکت را تحت تأثیر قرار دهد، باید جهت پیشگیری از سوءاستفاده از اطلاعات در سامانه کدال به شفاف‌سازی اقدام کند. این مورد الزام ناشر است و حتماً باید شفاف‌سازی را انجام دهد و عدم شفافیت اطلاعات و عدم افشای اطلاعات صحیح در سامانه کدال یک یا چند مجازات انضباطی برای ناشر در پی دارد. بنابراین اولین مساله این است که خود شرکت بورس باید این موضوع را در سامانه کدال و برای سهامدارانش شفاف‌سازی می‌کرد. یک بعد نظارتی برای تمام شرکت‌های بورسی که در بازار هستند و بعد دیگر، بعد سهامداران و برای سهامداران خودش است. این شرکت حق ندارد به حقوق سهامداران بی‌احترامی‌کند و ملزم است که طبق دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات، هرجایی که شایعه‌ای منتشر می‌شود، طبق ماده دو مکرر سه دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شفاف‌سازی کند. درواقع شرکت بورس موظف بوده فارغ از اینکه ماینینگی بوده باشد یا خیر، این کار را انجام دهد. این کارشناس حقوقی بازار سرمایه در ادامه با تاکید بر اینکه اگر اثبات شود که مساله ماینینگ اتفاق افتاده است، دو تبعات حقوقی برای شرکت بورس در پی دارد، اظهار کرد: یک بعد انضباطی است که فعالیت خارج از موضوع اساسنامه بوده است و دوم بعد کیفری است و این بعد کیفری از باب قانون بازار اوراق بهادار و ارایه اطلاعات خلاف واقع و عدم افشای اطلاعات است. درصورت اثبات، تبعات کیفری برای مدیران مربوطه خواهد داشت.
سود حاصله در جیب چه کسانی است؟
طبق اطلاعات و آمارهای موجود میزان رمز ارز استخراج‌شده در شرکت بورس تهران حدوداً سه و نیم بیت کوین است که بابیت کوین حدوداً 61 دلاری رقمی در بیش از 5 میلیارد و 800 میلیون می‌شود و مشخص نیست این درآمد حاصله در جیب چه فرد یا افرادی است؟ حتی مشخص نیست هیات‌مدیره بورس از وجود ماینرها خبر داشتند یا خیر؟ اگر خبر داشتند چرا سکوت کردند؟ یا اینکه مدیرعامل بدون اجازه هیات‌مدیره و به‌تنهایی می‌تواند کاری انجام بدهد؟ به‌هرحال بر اساس شواهد احتمال دخیل بودن هیات‌مدیره شرکت بورس در موضوع ماینرها بسیار زیاد است و باید دید آیا کسی شفاف‌سازی می‌کند؟ به‌هرحال ما در انتظار شفاف‌سازی شرکت بورس هستیم.
