گروه بازار سرمایه|
سیر نزولی کاهش نرخ سود بین‌بانکی که از ماه‌های قبل آغازشده است در حالی ادامه دارد که طبق تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی وارد کانال ۱۷ درصدی شده است. جدول تغییرات نرخ سود بین‌بانکی نشان می‌دهد که نرخ سود در این بازار از 19.76 درصد در اردیبهشت‌ماه امسال به 17.95 درصد در 17 تیرماه کاهش‌یافته است. هفته گذشته نرخ سود بین‌بانکی در دامنه 18.12 درصدی در نوسان بود ولی گزارش جدید بانک مرکزی از عملکرد بازار بین‌بانکی، نشان می‌دهد که مانند ماه‌های قبل نرخ سود بین‌بانکی روند کاهشی را طی می‌کند و بر همین اساس نیز وارد کانال 17 درصدی شده است. نرخ سود بین‌بانکی از خردادماه به زیر 19 درصد رسیده و در کانال 18 درصدی در نوسان بود ولی درنهایت با ادامه مسیر نزولی این نرخ در 17 تیرماه وارد کانال 17 درصدی شد.
نرخ سود بین‌بانکی براساس عرضه و تقاضاست و ثابت نیست این نرخ نوسان دارد به‌گونه‌ای که با افزایش تقاضا برای دریافت وام بین‌بانکی و از سوی دیگر عدم عرضه متناسب با آن، نرخ سود بالاتر می‌رود و به‌عکس.
برخی از کارشناسان اقتصادی براین عقیده‌اند که کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند نقش مهمی درحرکت نقدینگی از بانک به بازار سرمایه داشته باشد و سبب رونق بازار سرمایه گردد. پیش‌ازاین هم البته رییس‌کل وقت بانک مرکزی یکی از اهداف این بانک را برای کنترل تورم و مهار رشد نقدینگی، کاهش نرخ سود بین‌بانکی اعلام کرده بود، این در حالی است که گروه دیگری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که نرخ بهره بین‌بانکی نباید کاهش یابد زیرا اثرات تورمی شدیدی دارد و اگر نرخ بهره بین‌بانکی خیلی کاهش پیدا کند، موجب کاهش سود سپرده‌های بانکی می‌شود. هر طرح و برنامه‌ای مخالفان و موافقان خاص خود دارد. یکی از کارشناسان بازار سرمایه در خصوص کاهش نرخ سود بین‌بانکی نوشت: برخی از مسوولان دقیقاً برخلاف علم اقتصاد حرکت می‌کنند، درحالی‌که ایالات‌متحده نرخ بهره را افزایش می‌دهد تا اثرات شوک سیاسی پولی انبساطی که به علت شیوع کرونا ایجاد شده جذب شود، در ایران نیز بهره بین‌بانکی 18 درصد اعلام می‌شود و باید انتظار تورم بیش از 50 درصد را داشت. با تیکه به علم اقتصاد می‌توان گفت که نتیجه این سیاست چند برابر شدن اثرات شوک تورمی خواهد بود. حمید سوری، کارشناس بازار سرمایه در خصوص این نرخ بهره نوشت: اگر نرخ بهره در همین حدود باقی بماند و قیمت‌گذاری‌های دستوری برداشته شود و مکانیزم بازار در کشف قیمت شناسایی شود، هم تولید یک رونق تازه‌ای می‌گیرد و هم بازار سرمایه به رونق می‌رسد و هر مثبت و منفی در حال حاضر، یک اتفاق مقطعی است. اسفند سال 1399 گفته شد که بنا بر اعلام بانک مرکزی نرخ سود در دالان ۱۴ تا ۲۲ درصد مدیریت می‌شود. این دالان در بازار بین‌بانکی طراحی‌شده و نرخ ۱۴ درصدی برای سپرده‌گذاری بانک‌ها نزد بانک مرکزی و نرخ ۲۲ درصد برای استقراض بانک‌ها از این نهاد است. هدف از این کریدور تنظیم نرخ سود در سطح ۱۸ درصد است. در اقتصاد ایران بانک مرکزی در خرداد پارسال پس از تهیه زیرساخت به سمت راه‌اندازی کریدور نرخ بهره رفت. این نرخ در ابتدا بین محدوده ۱۰ و ۲۲ درصد در نظر گرفته شد و بر اساس دستورالعمل «عملیات بازار باز و اعطای اعتبار در قبال اخذ وثیقه توسط بانک مرکزی» و مصوبه هیات عامل این بانک، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی می‌توانستند ذخایر مازاد خود را در نرخ سود ۱۰ درصد و به‌صورت یک‌شبه نزد بانک مرکزی سپرده‌گذاری کنند. کف دالان معادل نرخ سود سپرده‌گذاری بانک‌ها در بانک مرکزی است.
همچنین بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی می‌توانند کسری ذخایر خود را از طریق اعتبار‌گیری از بانک مرکزی به‌صورت یک‌شبه و مشروط به ارایه وثایق کافی، در نرخ سود ۲۲ درصد تأمین کنند. این همان سقف دالان یا نرخ تنزیل مجدد نهایی است. از دل این دو، نرخی استخراج می‌شود که به آن نرخ بهره سیاست‌گذاری یا هدف گفته می‌شود. در ابتدا راه‌اندازی کریدور، میانگین کف و سقف دالان در محدوده ۱۶ درصد قرار داشت. بانک مرکزی در فاصله دهم خرداد تا ۲۳ مرداد سه بار دیگر کف کریدور در بازار بین‌بانکی را بالا برد و به ۱۴ درصد رساند. با این حساب نرخ بهره سیاستی نیز از حدود ۱۶ درصد تا ۱۸ درصد بالا رفت. کاهش سود بین‌بانکی را میان از دو جهت بررسی کرد، نخست از سمت‌وسوی بازار سرمایه که این کاهش سود یک سیگنال بسیار قوی برای آن محسوب می‌شود و از سویی دیگر متغیرهای اقتصادی که می‌گویند که کاهش نرخ سود بین‌بانکی می‌تواند اثرات شوک تورمی را افزایش دهد و شاهد تورم افسارگسیخته در کشور باشیم.
بازار از دریچه روز شنبه
شاخص کل در بازار بورس در اولین روز کاری هفته یعنی شنبه، ۱۹ تیرماه ۱۱ هزار و ۳۰۸ واحد افت داشت که درنهایت این شاخص به رقم یک‌میلیون و ۲۷۰ هزار واحد رسید. بر پایه معاملات این روز بیش از پنج میلیارد و ۸۷۰ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۴۳ هزار و ۹۸۵ میلیارد رالب دادوستد شد. همچنین شاخص کل (هم‌وزن) با ۹۶ واحد کاهش به ۳۹۲ هزار و ۴۸۹ واحد و شاخص قیمت (هم‌وزن) با ۶۱ واحد افت به ۲۵۰ هزار و ۲۷۱ واحد رسید. شاخص بازار اول هشت هزار و ۱۰۴ واحد و شاخص بازار دوم ۲۳ هزار و ۴۳۳ واحد کاهش داشتند.
حقوقی‌ها در این روز حدود ۱۵۵ میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد پنج هزار و ۳۳۰ میلیارد تومان بود، اشخاص حقوقی ۱۵ درصد یعنی ۸۲۰ میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان سه درصد از کل معاملات شد. بیشترین تزریق پول حقوقی به بورس و فرابورس در سه گروه «فلزات اساسی»، «فرآورده‌های نفتی» و «بانک‌ها و موسسات اعتباری» رقم خورد درحالی‌که برآیند معاملات گروه‌های «خدمات فنی و مهندسی» و «استخراج کانه‌های فلزی» به نفع حقیقی‌ها تمام شد. سه نماد «شپنا»، «فولاد» و «افق» لقب بیشترین افزایش سهام حقوقی را به خود اختصاص دادند، توجه حقیقی‌ها نیز بیشتر به «رمپنا»، «کاما» و «کنور» معطوف بود. علاوه بر این در بین همه نمادها، شرکت گروه مپنا با نماد «رمپنا» با ۷۶۷ واحد، پتروشیمی پارس با نماد «پارس» با ۲۷۶ واحد، مبین انرژی خلیج‌فارس با نماد «مبین» با ۲۳۸ واحد، مخابرات ایران با نماد «اخبار» با ۱۹۹ واحد، توسعه معدنی و صنعتی صبانور با نماد «کنور» با ۱۹۹ واحد، بورس اوراق بهادار تهران با نماد «بورس» با ۱۷۸ واحد، نفت پارس با نماد «شنفت» با ۱۵۸ واحد، پتروشیمی بوعلی سینا با نماد «بوعلی» با ۱۴۸ واحد، گروه دارویی برکت با نماد «برکت» با ۱۴۵ واحد، باما با نماد «کاما» با ۱۱۵ واحد و توسعه صنایع بهشهر با نماد «وبشهر» با ۱۰۷ واحد تأثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند.
در مقابل صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس با نماد «فارس» با دو هزار و ۱۲۹ واحد، شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی با نماد «شستا» با یک هزار و ۶۳۴ واحد، فولاد مبارکه اصفهان با نماد «فولاد» با یک هزار و ۴۹۹ واحد، پالایش نفت اصفهان با نماد «شپنا» با یک هزار و ۸۸ واحد، ملی صنایع مس ایران با نماد «فملی» با یک هزار و ۷۴ واحد، نفت و گاز پتروشیمی تأمین با نماد «تاپیکو» با ۹۳۸ واحد، پالایش نفت تهران با نماد «شتران» با ۵۷۵ واحد و معدنی و صنعتی چادرملو با نماد «کچاد» با ۵۶۷ واحد تأثیر منفی را بر شاخص بورس داشتند. بر پایه این گزارش، در این روز شرکت لیزینگ کارآفرین با نماد «ولکار»، گروه دارویی برکت با نماد «برکت»، پالایش نفت اصفهان با نماد «شپنا»، شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی با نماد «شستا»، صنعتی غذایی کورش با نماد «غکورش»، ملی صنایع مس ایران با نماد «فملی» و فولاد مبارکه اصفهان با نماد «فولاد» در نمادهای پرتراکنش قرار داشتند. گروه خودرو هم در معاملات امروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه یک میلیارد و ۱۶۴ هزار برگه سهم به ارزش سه هزار و ۵۸۸ میلیارد رالر دادوستد شد.
فرابورس نزولی شد
در اولین روز کاری هفته شاخص فرابورس نیز بیش از ۵۸ افزایش داشت و بر روی کانال ۱۸ هزار و ۴۲۶ واحد ثابت ماند. همچنین در این بازار دو میلیارد و ۳۳۵ میلیون برگه سهم به ارزش ۲۰۶ هزار و ۷۹۷ میلیارد رالا دادوستد شد.
در این روز شرکت پتروشیمی مارون با نماد «مارون»، تولید نیروی برق دماوند با نماد «دماوند»، مدیریت انرژی تابان هور با نماد «وهور»، صنعتی مینو با نماد «غصینو»، توسعه مسیر برق گیلان با نماد «بگیلان»، توسعه مولد نیروگاهی جهرم با نماد «بجهرم»، توسعه و عمران استان کرمان با نماد «کرمان» و تولید برق عسلویه مپنا با نماد «بمپنا» تأثیر مثبت بر شاخص فرابورس داشتند. همچنین پتروشیمی زاگرس با نماد «زاگرس»، پلیمر آریا ساسول با نماد «آریا»، فولاد هرمزگان جنوب با نماد «هرمز»، پتروشیمی تندگویان با نماد «شگویا»، گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی با نماد «سمگا»، بیمه کوثر با نماد «کوثر»، شرکت سرمایه‌گذاری صبا تأمین با نماد «صبا»، سرمایه‌گذاری مسکن پردیس با نماد «ثپدیس» و سهامی ذوب‌آهن اصفهان با نماد «ذوب» با تأثیر منفی بر شاخص فرابورس همراه بودند. در پایان معاملات روز شنبه‌بازار سرمایه، ارزش سهام عدالت در مقایسه با چهارشنبه (۱۶ تیرماه)، ۱.۳ درصد کاهش یافت و ارزش سبد ۵۳۲ هزارتومانی و یک‌میلیون تومانی سهام عدالت به ترتیب به ۱۱ میلیون و ۳۸۰ هزار تومان و ۲۱ میلیون و ۴۴۱ هزار تومان رسید. با احتساب این موضوع، ارزش ۶۰ درصد قابل‌فروش سبد ۵۳۲ هزارتومانی سهام عدالت به ۶ میلیون و ۸۲۸ هزار تومان رسیده است.
