تعادل|رقیه ندایی|
چندماهی می‌شود که مسوولان بورسی سعی دارند با تصمیمات مهم وضعیت این بازار را تغییر دهند و وضعیت به گونه‌ای شده که سران سه قوه نیز وارد عمل شدند اما تغییر در بورس رخ نداد وهمچنان شاهد روند اصلاحی و نزول شاخص کل بورس تهران هستیم. حال اگر تصمیمات مسوولان اقتصادی کشور را کنار بزنیم برخی از ابهامات همانند نرخ دلار و مشکلات سیاسی باعث شده سهامداران دست به معاملات بیش از اندازه بزنند.
از میانه‌های مردادماه تاکنون شاهد افت و کاهش مداوم شاخص کل بورس تهران هستیم و از ابتدای سال تاکنون شاخص کل توانسته در محدوده بیش از میلیون و ۲۵۰ هزار واحد بماند و هر روز چند هزاری واحدی نزول را در کنار خود به ثبت می‌رساند.
طی چند هفته گذشته بحث بورس در میان مسوولان کشوری بسیار مورد توجه قرار گرفته و بدین‌ترتیب طی چندهفته گذشته ۲ نشست مهم در ستادهماهنگی اقتصادی دولت و شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا با تاخیر چند روزه برگزار شد. براساس نشست‌های مذکور بسته‌ای ۱۰ گانه برای نجات بورس تصویب و تدوین شد که بسیاری از کارشناسان بازارسرمایه بر این نظربودند اجرای این مصوبه ۱۰گانه نمی‌تواند بازار را نجات بدهد و باید مشکلات دخالت‌های سیاسی، بی‌اعتمادی سهامداران نسبت به بورس و کمبود نقدینگی را حل کرد. بسیاری از کارشناس اعلام کردند که این مصوبات موجبات اعتمادزایی را در بازار فراهم می‌سازد که متاسفانه این وضعیت رخ داد و هر روز شاهد بی‌اعتمادی بیشتر هستیم ولی سوال اصلی اینجاست که چرا مسوولان بورسی و اقتصادی کشور به دنبال راه چاره اساسی نیستند و تنها با میان‌برهای کوتاه‌مدت کار خود را پیش می‌برند؟
طی این مدت نامه‌های زیادی از کارشناس بورسی به سازمان بورس ارسال شده و بسیاری از کارشناسان نیز در مصاحبه و برنامه‌های زنده به این موضوع اشاره کرده‌اند که مصوبات هفتگی و ماهانه درمان بورس نیست بلکه سرمایه‌گذاران نسبت به این بازار بی‌اعتماد می‌کند. بازارسرمایه یک بازارمالی است و نباید با ابهامات سیاسی اداره شود اما؛ به همت برخی از مسوولان اقتصادی کشور بورس سیاسی و ابهامات سیاسی مهم‌ترین رکن و عامل تاثیرگذار بر روی بازار است. زمان کمی تا انتخاب ریاست‌جمهوری مانده و نمی‌توان متصور یک آینده روشن در بورس بودو باید صبر کرد و دید که انتخابات ریاست‌جمهوری چه وضعیتی برای بورس پدید می‌سازد و اولویت‌های رییس دولت آینده درخصوص بازارسهام چیست.
ابهامات سیاسی و بورس
همان‌گونه که گفته شد این روزها ابهام‌های سیاسی تاثیر دوچندانی روی بورس دارد و بررسی‌ها نشان می‌دهد اقتصاد کشور و خصوصا بازارسرمایه با ابهام‌های متعددی مواجه شدند و سهامداران و سرمایه‌گذاران وارد دوره بلاتکلیفی شده‌اند.
کارشناسان بازارسرمایه براین نظرند نتایج مذاکرات هسته و احیای برجام همچنین انتخابات ریاست‌جمهوری دو ابهام بسیار بزرگ‌سیاسی هستند که بر باتوجه به حساس بودن این بازار می‌توانند بر روی معاملات بازارسهام تاثیر منفی بگذارد. درست است که با احیای برجام می‌توان کمرنگ شدن و رفع تحریم‌ها در انتظار داشت و رفع تحریم‌ها می‌تواند روابط تجاری شرکت‌های ایرانی با سایر دنیا را گسترش دهد و درنهایت اثر مثبتی بر روی عملکرد شرکت‌ها در بورس داشته باشد اما ابهامات زیادی در خصوص چگونگی رفع این تحریم‌ها و تصویب لوایح FATF وجود دارد که می‌تواند نتایج برجام را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
همچنین نباید فراموش کرد که احیای برجام می‌تواند افت نرخ دلار را در پیش داشته باشد که این روزها نیز شاهد آن هستیم و نرخ دلار در بازار آزاد تا ۲۰ هزارتومان نیز رسیده است و این موضوع می‌تواند بر روی شرکت‌های کامودیتی محور نیز اثرگذار باشد. خبرهای مطلوب و خوشی از مذاکرات مخابره می‌شود و اگر تمامی اتفاقات به درستی رخ دهد می‌توان شاهد یک رشد اقتصادی در کشور بود که این رشد تاثیر مستقیمی بر روی بازارسهام دارد.
ابهامات اقتصادی
بازارسرمایه به غیر از اینکه تحت تاثیر مشکلات اقتصادی و سیاسی قرار گرفته، عوامل اقتصادی نیزیکی دیگر از مشکلات بازار سرمایه محسوب می‌شود و برحجم ابهامات این بازار اضافه کرده است. براساس بررسی‌های موجود عواملی همانند کسری بودجه بالای دولت؛ کاهش نقدینگی بورسی، میزان درآمدهای نفتی، شیوع ویروس کرونا و حتی خشکسالی نیزیکی از ابهامات و چالش‌های اقتصادی است که بر بازارهای مالی می‌تواند در کوتاه‌مدت اثر و در برخی از موارد در بلندمدت نیز اثرگذار باشد.
کارشناسان اقتصادی و بورسی بر این باورند که کسری بودجه شدید دولت و رشد بی‌رویه نقدینگی دو عامل مهم اقتصادی هستند که می‌توانند فضای بازارها ازجمله بازار سهام را در سال جاری تحت‌تأثیر قرار دهد. به‌زعم اقتصاد‌دانان، کسری بودجه و رشد نقدینگی می‌تواند به رشد تورم و به‌دنبال آن افزایش دوباره قیمت ارز منجر شود و همین عامل می‌تواند بازار سهام را تحت‌تأثیر قرار دهد. در واقع صرف‌نظر از اثری که برجام می‌تواند در کاهش قیمت دلار داشته باشد، افزایش کسری بودجه می‌تواند در میان‌مدت همه این تأثیرات را خنثی کند. به بیان دیگر، اگرچه می‌توان انتظار داشت افزایش احیای برجام به افت قیمت دلار درکوتاه‌مدت منجر شود، اما در بلندمدت کسری بودجه و رشد نقدینگی می‌تواند به افزایش تورم و بعد از آن رشد قیمت ارز منجر شود و این افزایش قیمت دلار به‌طور مستقیم معاملات بازار سهام را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
با بررسی‌های انجام شده پول یا نقدینگی پرقدرت ۵۰ درصد رشد داشته است و این موضوع ناشی از فعالیت‌های بانک مرکزی است و حتی اگر توافقی نیز صورت گیرد تنها به میزان کمی می‌توان جلوی ایجاد نقدینگی جدید را گرفت. براساس گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی، بانک مرکزی قادر است با کاهش سرعت گردش پول اثر مخرب نقدینگی را کاهش دهد اما نمی‌تواند در جلوگیری از گروه‌هایی که در جابه‌جایی نقدینگی نقش دارند، موفق باشد بنابر‌این با تداوم رویه فعلی، قیمت ارز رشد خواهد کرد.
درآمدهای نفتی یکی دیگر از ابهامات بود که این موضوع می‌تواند روی بازارسرمایه تاثیر بگذارد. برخی بر این باورند که با رفع تحریم‌ها و افزایش درآمدهای نفتی قیمت ارز پتانسیل بیشتری برای نزول پیدا خواهد کرد. ولی یکی از کارشناسان اقتصادی در صفحه مجازی خود نوشت: حتی با فرض رفع کامل تحریم‌ها باز هم جمع کل درآمدهای نفتی کشور در سال جاری با احتساب قیمت هر بشکه نفت در محدوده ۵۰ دلار به بیش از ۳۰ تا ۳۵ میلیارد دلار نخواهد رسید و این کفاف مصارف ارزی کشور را نمی‌دهد.همچنین باید درنظر گرفت حتی در بلندمدت پتانسیل رشد قیمت نفت وجود ندارد و میانگین قیمت نفت در حدود ۵۰ دلار خواهد بود بنابر‌این با توجه به میزان کسری بودجه دولت و رشد نقدینگی نمی‌توان در میان‌مدت منتظر کاهش قیمت دلار بود و اثر احیای برجام کوتاه‌مدت خواهد بود.
یکی از مهم‌ترین ابهامات تاثیرگذار بر روی بازارسرمایه را می‌توان خشکسالی دانست چراکه این موضوع می‌تواند بر روی اقتصاد کشور تاثیرکشور در نهایت بورس تاثیر داشته باشد. بررسی آمارهای منتشرشده نشان می‌دهد که شرکت‌های فولاد‌سازی برای تولید محصولات خود به منابع آبی زیادی نیاز دارند و گروه‌های زراعت و موادغذایی نیز وابسته به آب هستند و بارندگی سال جاری کاهش یافته و اگرخشکسالی ادامه یابد روند تولید این شرکت‌ها با چالش مواجه می‌شود و درنهایت درآمد شرکت‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در اصل می‌توان گفت خشکسالی می‌تواند تمامی حوزه از جمله کشاورزی، دامپروری، برق و... را با خطر مواجه کند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات حال حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصاد را در تمامی جهان خصوصا ایران می‌توان مساله ویروس کرونا دانست. این ویروس تمامی اقتصادهای حهان خصوصا ایران را با خطر مواجه کرده است.هنوز برنامه درستی برای واکسیناسیون وجود ندارد از زمان شروع واکسیناسیون تنها مسوولان وعده دادند و هنوز گروه‌های معمول جامعه به مرحله اعلام تزریق واکسن نرسیده‌اند. کرونا خسارت‌های زیادی به اقتصاد ایران وارد کرده است و بررسی و سنجش دقیق خسارت کووید-۱۹ در اقتصاد ایران کار ساده‌ای نیست و نخواهد بود. با این وجود مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه زمستان سال گذشته در گزارشی آثار اقتصادی شیوع کرونا را در دو سناریو بررسی کرد که در یک سناریو فعالیت‌های اقتصادی ایران تا ۴.۹ درصد و در سناریوی دیگر تا ۵.۵ درصد کاهش می‌یابد.
حتی در این میان هوشیار فقیهی، معاون اقتصادی و برنامه‌ریزی اتاق اصناف ایران نیز چندی پیش گفته بود که واحدهای صنفی ایران در ۲ماه نخست شیوع کرونا ماهانه بیش از ۲۶ هزار میلیارد تومان متضرر شده‌اند. بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نیز حاکی از آن است که در نتیجه توقف یا محدود‌شدن فعالیت واحدهای تولیدی و خدماتی بر اثر بحران کرونا بین ۲میلیون و ۸۰۰هزار تا ۶میلیون و ۴۰۰هزار نفر در ایران شغل خود را از دست داده یا می‌دهند. این آمار‌ها خود نشان می‌دهد که ابهام در برنامه‌‌ریزی‌های اقتصادی پس از شیوع کرونا با توجه به تأخیر در اجرای واکسیناسیون خود به یک چالش اقتصادی تبدیل شده که وضعیت صنایع و شرکت‌ها و عملکرد آنها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
درنهایت مسوولان اقتصادی و بورسی کشور نباید تنها به سراغ مشکلات اساسی بازار بروند و با مصوبات هفتگی و ماهانه نمی‌توان وضعیت بورس را تغییر داد و باید فکر اساسی به حال این بازار کرد. «تعادل» در گزارش روز گذشته خود بررسی که نقدینگی حاصل از فروش سهام در کدام بازارها سرمایه‌گذاری می‌شود که بیشترین افراد ممکن به سمت و سوی ارزهای دیجیتال روانه شدند و این موضوع می‌تواند به اقتصاد کشور آسیب بزند و مسوولان اقتصادی به بورسی باید دنبال چاره اساسی و افزایش اعتمادها در بورس باشند.
بزرگ‌ترین افت بورس ۱۴۰۰ به ثبت رسید
شاخص کل در بازار بورس روز گذشته یکشنبه، ۱۹ اردیبهشت‌ماه ۱۵ هزار و ۵۹۱ واحد افت داشت که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۱۵۱ هزار واحد رسید. برپایه معاملات این روز بیش از چهار میلیارد و ۷۳۴ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۳۳ هزار و ۵۲۲ میلیارد ریال داد و ستد شد. همچنین شاخص کل (هم‌وزن) با یک هزار و ۲۰۷ واحد کاهش به ۴۲۰ هزار و ۸۱۱ واحد و شاخص قیمت (هم‌وزن) با ۷۸۴ واحد افت به ۲۷۳ هزار و ۴۶۸ واحد رسیدند. شاخص بازار اول ۱۳ هزار و ۲۶۲ واحد و شاخص بازار دوم ۲۵ هزار و ۱۴۱ واحد کاهش داشتند.
حقوقی‌ها در دومین روز کاری هفته حدود ۷۰۰میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد هزار و ۶۶۰میلیارد تومان بود، اشخاص حقوقی ۶۲درصد یعنی هزار و ۳۰میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان ۴۲درصد از کل معاملات شد. بیشترین تزریق پول حقوقی به بازارسهام در سه گروه «بانک‌ها و موسسات اعتباری»، «فلزات اساسی» و «محصولات شیمیایی» رقم خورد در حالی که برآیند معاملات گروه‌های «محصولات کامپیوتری الکترونیکی» و «سایر محصولات کانی غیر فلزی» به نفع حقیقی‌ها تمام شد.
علاوه بر این در بین همه نمادها، نماد «پرداخت الکترونیک سامان کیش» با ۲۲ واحد، «سیمان داراب» با ۱۸ واحد، «فرآوری معدنی اپال کانی پارس» با ۱۴ واحد، «نورد آلومینیوم» با ۶ واحد، «سرمایه‌گذاری اعتبار ایرانیان» با پنج واحد و «بیمه ما» با چهار واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند. در مقابل «فولاد مبارکه اصفهان» با یک هزار و ۸۲۶ واحد، «صنایع پتروشیمی خلیج فارس» با یک هزار و ۷۲۰ واحد، «ملی صنایع مس ایران» با یک هزار و ۶۴۸ واحد، «شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی» با یک هزار و ۹۹ واحد، «معدنی و صنعتی چادرملو» با ۷۰۶ واحد، «نفت و گاز پتروشیمی تامین» با ۶۱۰ واحد، «پالایش نفت اصفهان» با ۵۶۹ واحد، «فولاد خوزستان» با ۵۱۱ واحد و «شرکت سرمایه‌گذاری غدیر» با ۴۶۷ واحد تاثیر منفی را بر شاخص بورس داشتند.
بر پایه این گزارش، روز یکشنبه نماد «فرآوری معدنی اپال کانی پارس»، «بانک پاسارگاد»، «شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی»، «بانک تجارت»، «ملی صنایع مس ایران»، «بانک صادرات ایران» و «فولاد مبارکه اصفهان» در گروه نمادهای پرتراکنش قرار داشتند. گروه بانک‌ها هم در معاملات امروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه یک میلیارد و ۱۸۸ هزار برگه سهم به ارزش پنج هزار و ۸۸ میلیارد ریال دادوستد شد.
آخرین وضعیت شاخص فرابورس
در دومین روزکاری هفت شاخص فرابورس نیز بیش از ۱۳۸ واحد کاهش داشت و بر روی کانال ۱۷ هزار و ۲۲۷ واحد ثابت ماند. همچنین در این بازار ۶۵۰ میلیون و ۸۹۰ هزار برگه سهم به ارزش ۳۶ هزار و ۲۱ میلیارد ریال دادوستد شد. در روز مذکور تنها نماد «تولید نیروی برق دماوند» تاثیر مثبت بر شاخص این بازار داشت و در مقابل «بیمه پاسارگاد»، «پتروشیمی مارون»، «پلیمر آریا ساسول»، «هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه»، «فولاد هرمزگان جنوب»، «سنگ آهن گهرزمین»، «پتروشیمی تندگویان»، «سهامی ذوب‌آهن اصفهان»، «شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین» و «پتروشیمی زاگرس» تاثیر منفی بر شاخص فرابورس داشتند. همچنین طی روز گذشته افزایش سهام حقیقی‌ها در سه نماد و افزایش سهام حقوقی‌ها در ۸۳نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع تغییر مالکیت دسته اول ۱۰میلیارد تومان و تغییر مالکیت دسته دوم ۶۸۰میلیارد تومان بود. آخرین قیمت ۱۵نماد حداقل یک درصد نسبت به قیمت روز قبل آنها افزایش یافته و ۴۴۵نماد با کاهش بیش از یک درصدی قیمت همراه بوده‌اند.
ارزش سهام عدالت کاهش یافت
در پایان معاملات روزیکشنبه بازار سهام، ارزش سهام عدالت درمقایسه با روز گذشته، ۲.۱درصد کاهش یافت و ارزش سبد ۵۳۲هزار تومانی و یک میلیون تومانی سهام عدالت به ترتیب به ۱۰ میلیون و ۵۱۳هزار تومان و ۱۹ میلیون و ۸۰۵هزار تومان رسید. با احتساب این موضوع، ارزش ۶۰درصد قابل فروش سبد ۵۳۲هزار تومانی سهام عدالت به ۶ میلیون و ۳۰۷هزار تومان رسیده است.
چه خبر از بورس کالا
مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران با صدور اطلاعیه‌ای از راه‌اندازی قرارداد اختیار معامله سکه طلا با سررسید شهریورماه ۱۴۰۰ خبر داد.
براساس اطلاعیه صادره از سوی بورس کالا خطاب به کلیه فعالان معاملات قراردادهای مشتقه، قراردادهای اختیار معامله سکه طلا با سررسید شهریور ماه ۱۴۰۰ از روز دوشنبه ۲۷ اردیبهشت ماه جاری راه‌اندازی و قابل معامله خواهد بود. قراردادهای اختیار معامله بدون حد نوسان قیمتی، با دوره گشایش به مدت ۳۰ دقیقه در ابتدای جلسه معاملاتی آغاز و با دوره عادی معاملاتی ادامه می‌یابد.
اطلاعات فرآیندهای تسویه معاملات کالایی به روز شد
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در خصوص به روزرسانی اطلاعات فرآیندهای تسویه معاملات کالایی اطلاعیه‌ای صادر کرد.بر اساس این اطلاعیه با توجه به رشد معاملات در بورس‌های کالایی و توسعه ابزارهای جدید در این بورس‌ها شامل اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق گواهی سپرده کالایی و گواهی ظرفیت، دسترسی سریع به آخرین اطلاعات مربوط به عملیات هر یک از بازارها و ابزارهای مذکور یکی از نیازمندی‌های مهم فعالین این بازار بوده است.در همین زمینه مدیریت تسویه معاملات کالایی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به منظور تسهیل دسترسی فعالان این بازارها به اطلاعات مربوط به فرآیندهای این مدیریت شامل تودیع تضامین و تسویه معاملات، فرم‌ها و مدارک مربوطه، معرفی شماره حساب‌های شرکت سپرده‌گذاری مرکزی جهت واریز وجوه، مواعد تسویه ابزارهای مختلف، دستورالعمل‌های مربوطه، محتوای آموزشی و اطلاعات تماس با کارشناسان بخش‌های مختلف اقدام به بروزرسانی صفحه مربوط به خود در وب‌سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه کرد.
