زیرساخت‌ها عامل متوقف نشدن نمادهای بازار

رقیه ندایی| 

با افت بازار سهام و شکسته شدن حباب، بازار سرمایه روی اصلی خود را به سهامداران نشان داده و سهام‌های عمده نیز ریزش خوبی را تجربه کرده‌اند. براساس تحلیل‌های موجود در بازار اغلب کارشناسان بر این باورند که ریزش بازار تنها در پی رشد‌های عجیب بازار بوده و این اصلاح کاملا طبیعی است. بازار توسط دولت به این روز افتاده درمان این حالت بورس کمی زمان بر است و تنها حمایت‌های طولانی می‌تواند بازار را به روندی متعادل بازگرداند البته این حمایت‌ها باید همزمان توسط سازمان بورس و دولت انجام شود و بین این دو هماهنگی‌های لازم وجود داشته باشد تا مردم به بورس اعتماد کرده و در نهایت موجبات تعادل بازار سرمایه را فراهم سازند. حال فعالین بازار با اشاره به این موضوع که چرا مقام ناظر در شرایط رشد بازار نماد شرکت‌هایی که طبق دستورالعمل‌ها در دامنه نوسان قیمتی 5+ درصد هستند در واقع بیش از 20 درصد افزایش می‌یافتند را متوقف می‌کرد اما؛ در شرایط ریزش فعلی توجهی به دستورالعمل‌های موجود در بازار برای توقف نمادهایی که با افت قیمت همراه بوده‌اند مورد تاکید و حمایت قرار نگرفت. در این روزهای نزول بازار برخی از نمادها با کاهش 35 درصدی نیز متوقف نمی‌شوند. درحالی که نهاد ناظر بر توقف نمادها براساس دستورالعمل‌های موجود در بازار اصرار دارند اما؛ فعالین بازار ادعا می‌کنند در شرایط ریزش فعلی شاهد حمایت مقام ناظر از نمادهایی که با افت همراه بود، نبوده‌اند. براساس ماده 17 مکرر دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران، در صورتی که قیمت پایانی نماد شرکتی طی 5 روز معاملاتی متوالی در دامنه عادی نوسان قیمت از 5- درصد تا 5+ درصد بیش از 20 درصد افزایش یا کاهش داشته باشد یا در صورتی که قیمت پایانی سهم طی 15 روز معاملاتی متوالی در دامنه عادی نوسان قیمت 5- درصد تا 5+ بیش از 50 درصد افزایش یا کاهش داشته باشد. سازمان بورس موظف است، در اولین زمان ممکن از لحاظ فنی، نماد معاملاتی را متوقف کرده (توقف 20 درصد و 50 درصد در بورس) و از ناشر درخواست برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی کند. با وجود این دستورالعمل‌ها در ریزش‌های هفته اخیر این قانون روی نمادها اعمال نشد و شرایط حال بازار، زمان آن رسیده که سهم‌های بنیادی خوب و بد مشخص شود و شرکت‌ها می‌توانند از عملکرد فصلی و دوره‌ای خود دفاع کنند و اخبار مهم نیز می‌تواند برای هر سهم و نمادی تاثیرگذار باشد. برخی از کارشناسان عمده بازار گفتند: تمامی فرآیندهای نظارت به شکل سیستمی نیست. همچنین دستور متوقف کردن، بازگشایی و... همگی این فرآیندها به صورت دستی و توسط خود ناظر انجام می‌شود. البته به صورت کلی در تمامی حوزه‌ها هرچه فرآیند به شکل دستی و با واسطه انسانی انجام شود با خطای بیشتری همراه خواهد بود. سازمان بورس و فرابورس نیز قطعا خطا به واسطه سیستمی نبودن تمامی فرآیندهای نظارت را می‌پذیرد. یکی از موضوعات مهم در سامانه‌های معاملاتی این است که تا چه مقدار می‌توان خطای انسانی را به واسطه وجود انسان از بین ببرد و به سمت سیستمی شدن برود. درحال حاضر سیستم موجود چنین ظرفیتی را ندارد و سیستمی نیز برای چنین موضوعاتی تعریف نشده است و زمانی تعریف شده بود که حدود 200 شرکت در بازار سرمایه فعالیت می‌کردند و حجم معاملات بازار در حدود 20 تا 50 میلیارد تومان بودو در آن زمان کنترل کردن بازار روندی ساده و راحت بود. اما؛ در شرایط حال حاضر بازار و وجود بیش از 500 شرکت سیستم نظارتی و هسته معاملاتی توانایی کارایی با اینگونه شرایط را ندارد. در نتیجه نمی‌توان گفت اهمال کاری یا دخالتی از سمت سیستم نظارت به وجود آمده باشد چراکه به نظر می‌رسد مشکلات به وجود آمده به سازمان بورس و نهادهای ناظر بازار سرمایه مربوط نمی‌شود و این موضوعات ابعاد کلان‌تری دارد.  درنهایت می‌توان گفت که مقصر اصلی این مشکل سازمان بورس یا نهادی دیگر نیست بلکه مشکل اصلی زیرساخت‌های ناکافی است. چراکه طی 5 ماه گذشته میزان کدهای بورسی فعال در بازار سرمایه نزدیک به 3 برابر در مدت مشابه سال قبل رشد داشته و مسوولان سازمان نتوانسته‌اند زیرساخت‌های بازار را به اندازه کافی توسعه دهند. همچنین باتوجه به این موضوع که بیش از 65 درصد از افراد جامعه درگیر بازار سهام هستند انتظار می‌رود نسبت به زیرساخت‌های موجود در بازار توجه بیشتری شود تا سهامداران به حق واقعی خود و سهم‌ها به ارزندگی مناسب خود برسند.