عماد رفیعی، کارشناس انرژی گفت: اکنون تامین مالی پالایشگاه‌ها معطل تشکیل جلسه هیات امنای صندوق توسعه ملی برای تعیین میزان تنفس خوراک سالانه است. این تعلل می‌تواند فرصت طلایی برای تامین مالی این طرح‌ها از بورس را از بین ببرد و حبابی شدن این بازار را تشدید کند.
رفیعی در گفت‌وگو با فارس درباره فراخوان طرح احداث مجتمع‌‌های پتروپالایشگاهی با استفاده از سرمایه مردمی گفت: بعد از اینکه قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه مردمی» در تیر 98 در صحن علنی مجلس به تصویب رسید، کار تدوین آیین‌نامه اجرایی این قانون توسط وزارت نفت و کمیسیون اقتصادی هیات دولت آغاز و پس از تصویب آن در هیات وزیران، در 29 دی از سوی رییس‌جمهوری ابلاغ شد.
وی افزود: بعد از ابلاغ، وزارت نفت برای جذب سرمایه‌گذاران و متقاضیان استفاده از این قانون فراخوان عمومی داد که مهلت مقرر به دلیل شیوع ویروس کرونا تا پایان خرداد تمدید شد، 74 شرکت درخواست اولیه خود را همراه با مطالعات امکان‌سنجی فنی و اقتصادی و تاییدیه‌های بانکی مبنی بر تمکن مالی برای سرمایه‌گذاری به وزارت نفت ارسال کردند. بر این اساس طبق ماده 7 آیین‌نامه اجرایی، از ابتدای تیر تا پایان مرداد وزارت نفت فرصت داشت تا به مدت 60 روز کاری مطالعات امکان سنجی شرکت‌ها را بررسی و بهترین‌ها را گزینش کند. رفیعی تصریح کرد: از طرفی مطابق ماده 16 آیین‌نامه، باید تا پیش از پایان سال 1398 هیات امنای صندوق ملی تشکیل می‌شد و جلسه‌ای برای بررسی جدول طرح‌ها و تعیین سقف تنفس خوراک سالانه برگزار می کرد. اما تشکیل این جلسه تا امروز به تعویق افتاده است و لذا انتظار می‌رود هر چه سریع‌تر با توجه به وضعیت خوبی که بازار سرمایه دارد این مهم صورت بگیرد. بنابراین در حال حاضر اجرایی شدن قانون مذکور در گرو تشکیل جلسه هیات امنای صندوق توسعه ملی و تصویب جدول پیشنهادی وزارت نفت است.
اعطای تنفس خوراک به پالایشگاه‌ها
این کارشناس انرژی درباره روش قانونی تامین مالی طرح‌های پتروپالایشی اظهار داشت: قانون حمایت از صنایع پایین‌دستی صرفا یک روش مشخص تامین مالی پیشنهاد نداده است. ضمن اینکه قانونگذار نباید دست سرمایه‌گذاران را ببندد. این قانون بستر بهتری برای فعال شدن انواع ابزارهای تامین مالی سرمایه گذار ایجاد می کند. از جمله نقاط قوت قانون مذکور این است که به اندازه کل هزینه سرمایه‌گذاری احداث طرح‌ها، تنفس هزینه خوراک داده می‌شود که مدت آن بین یک تا دو سال برآورد می‌شود.
وی در ادامه اظهار داشت: همچنین در قانون فعلی اجازه صادرات فرآورده‌های پتروپالایشگاهی و فرآورده‌های سوختی مثل بنزین و گازوئیل به شرکت‌هایی که طبق این قانون تاسیس می‌شوند را داده شده است. افزون بر این، مشکل مالیاتی که در تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری پروژه وجود داشت، در متن قانون برطرف شده است.
رفیعی خاطرنشان کرد: در این راستا شرکت‌های نوپا و تازه تاسیس می‌توانند در بازار سوم فرابورس اول پذیره‌نویسی کرده و خودشان را به شرکت سهامی عام تبدیل کنند. بعد از آن موظف هستند گشایش نماد در بازار پایه انجام دهند و از انواع ابزارهای تامین مالی مثل عرضه اولیه و افزایش سرمایه استفاده کنند. پیشنهاد ما به شرکت‌های سرمایه‌گذاری این است که شرایط پیش آمده در بازار سرمایه را قدر بدانند و هر چه سریع‌تر برای تامین مالی طرح‌های خود اقدام کنند.
پیشنهاد استفاده از سهام ضمانت شده
این کارشناس انرژی گفت: همچنین به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌شود از ابزار سهام برای تامین مالی پروژه‌های پالایشی استفاده کنند زیرا استفاده از انواع اوراق باعث می شود سرمایه‌گذار مجبور شود در طول دوره ساخت پروژه که مطمئنا سود‌دهی ندارد، به سرمایه‌گذاران به صورت ماهانه یا حتی سالانه سود بدهد، اما اگر از ابزار سهام استفاده شود، سهامداران انتظار دریافت سود تا قبل از افتتاح پروژه را ندارند.
وی ادامه داد: با این حال اصولا مردم نمی‌توانند خیلی به سهام پروژه‌های تازه تاسیس اعتماد کنند لذا خوب است با رعایت قیود و شرایط اسلامی به سمت ابزاری به نام سهام ضمانت شده حرکت کنیم. ما بررسی کردیم که استفاده چنین ابزاری امکان‌پذیر است. در این روش شرکت مجری طرح، مردم را سهامدار می‌کند اما کف سود ضمانت شده مرکبی را در انتهای دوره ساخت پروژه به سهامداران خرد می‌پردازد.
رفیعی افزود: این روش می‌تواند هم برای مردم و هم برای مجریان ساخت شرکت‌های پتروپالایشی جذاب باشد. افزون بر این به کمک تنفس خوراک بخش زیادی از تامین سرمایه می‌تواند از حالت نقدی خارج شود و با سهامدار کردن تامین‌کنندگان کالا این کار صورت بگیرد. به عنوان مثال شرکت‌های تولیدکننده سیمان، فولاد، لوله و کمپرسور در ازای تامین تجهیزات مورد نظر قسمتی سهام این کارخانه دارای تنفس خوراک را به دست آورند و اطمینان داشته باشند بازگشت سرمایه آنها با سرعت خیلی بالاتری از ستاره خلیج فارس اتفاق می‌افتد. این کارشناس انرژی ادامه داد: نکته دیگر آنکه تنفس خوراک استفاده از ابزار اوراق را در سال قبل از بهره‌برداری پروژه تقویت می‌کند. شرکت‌های مجری مخصوصا در سال قبل از بهره‌برداری پروژه می‌توانند از ابزار اوراق سلف موازی فرآورده در ابعادی خیلی بزرگ‌تر از آنچه تاکنون مرسوم بوده استفاده کنند. زیرا تعهدات اوراق سلف می‌تواند از طریق تسهیلات تنفس خوراک در سال اول و دوم به یک‌باره بازپرداخت شود.
مانع حبابی شدن بازار
وی درباره طرح‌های ارسالی به وزارت نفت عنوان کرد: بسیاری از طرح‌هایی که در زمره طرح‌های برگزیده وزارت نفت به شمار می‌روند، مواردی هستند قبلا هم تعریف شده بودند و مجوز خوراک وزارت نفت را داشتند. خیلی از آنها حتی مذاکرات برای اخذ لایسنس را هم انجام داده بودند و تعدادی حتی خرید نهایی لایسنس را کامل کرده بودند. حتی بعضی از آنها کار سفارش‌گذاری برخی از متریال و طراحی فیت را پیش‌تر انجام داده‌اند.
رفیعی گفت: شروع فرآیند تامین مالی این طرح‌ها در گرو این است که جلسه هیات امنای صندوق توسعه ملی تشکیل شده و نتیجه گزینش‌ها از سوی وزارت نفت اعلام شود. بر این اساس سرمایه‌گذاران می‌توانند ظرف مدت کمتر از 6 ماه از ابزار مالی فرابورس استفاده کنند.
این کارشناس انرژی با اشاره به لزوم عزم ملی برای اجرای این قانون گفت: اگر اهتمام ملی در این زمینه صورت بگیرد و مسوولان توجه ویژه‌ای برای سرعت‌بخشی احداث پتروپالایشگاه‌ها بکنند، این شرکت‌ها می‌توانند از فرصت طلایی که در بازار سرمایه ایجاد شده است، استفاده کنند. از طرفی تامین مالی طرح‌هایی همچون احداث پالایشگاه که با تولید و فضای واقعی اقتصاد کشور ارتباط دارند می‌تواند باعث اطمینان بخشی به بازار سرمایه شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در حال حاضر تقاضای مردم برای حضور در بورس زیاد شده است که به تبع آن باید عرضه شرکت‌ها در بورس و فرابورس افزایش یابد. در غیر این صورت اگر عرضه و تقاضا با هم همخوانی نداشته باشد، حباب ایجاد خواهد شد. لذا در این شرایط حضور شرکت‌های پتروپالایشی می‌تواند فرصت خوبی باشد. تامین مالی پتروپالایشگاه‌ها یعنی گره زدن بخش واقعی اقتصاد به بورس. بدین صورت ریسک ناشی از حبابی شدن بازار بورس نیز تعدیل می‌شود.
