گروه بورس|محمد امین خدابخش|
در طول هفته‌ای که گذشت بازار سهام همچنان در مسیر صعود پیش رفت و رونق آن سبب ثبت رکوردهایی جدید شد. در این دوره زمانی تداوم هجوم نقدینگی به بورس تهران توانست به گذر از سطح با اهمیت 500 هزار واحدی منجر شود و نماگر بازار را آنچنان بالا ببرد که برای دقایقی کانال 530 هزار واحدی شاخص کل نیز در خلال معاملات روز چهارشنبه لمس شود.
آمار هفتگی به ثبت رسیده طی روزهای معاملاتی اخیر حکایت از آن دارد که فقط در نخستین هفته اسفندماه ارزش معاملات در بورس تهران نسبت به هفته آخر بهمن‌ماه به میزان 20 درصد افزایش یافته و از 20 هزار و 493 میلیارد تومان به 24 هزار و 705 میلیارد رسیده است.
از سویی دیگر افت 21 درصدی دفعات معاملات نشانگر ان است که اگرچه تعداد سفارش‌های خرید و فروش از 5 میلیون و 187 هزار و به 4 میلیون رسیده اما میل سرمایه‌گذاران به خرید و فروش‌ها بیشتر و افزایش میل به ریسک‌پذیری بیش از پیش افزایش یافته است. ارزش 2 هزار میلیارد تومانی خالص خرید حقیقی نیز گواهی است بر این مدعا. طی هفته‌ای که گذشت شاخص کل بورس تهران از سطح 478 هزار و 756 واحدی برخاست و ضمن ناکامی از فتح کانال 530 هزار واحدی در پایان معاملات روز چهارشنبه در سطح 524 هزار و 756 واحدی آرام گرفت که رشدی 9.53 درصدی را نشان می‌دهد.
در حالی که بسیاری از تحلیلگران و فعالان بازار طی هفته‌های اخیر از افزایش اقبال سرمایه‌گذاران به نمادهای بنیادی سخن گفته‌اند، با این حال رشد 11.73 درصدی شاخص کل هموزن حکایت از آن دارد که سرمایه‌گذاران به خصوص نوحقیقی‌ها همچنان توجه بیشتری به سمت نمادهای کوچک و سهم‌هایی دارند که به اصطلاح فعالان قدیمی‌تر «پروژه» شده‌اند به راحتی روزی 5 درصد افزایش قیمت را شاهد هستند.
عواملی از این دست به هماره ابهام در مسیر پیش روی بازار سبب شد تا برای بازبینی بهتر وضعیت بازارسهام، «تعادل» ضمن گفت‌وگو با روزبه شریعتی به بررسی عوامل موثر بر حرکت قیمت در روزهای گذشته بپردازد. این کارشناس بازار سرمایه با توجه به افزایش قیمت دلار در صرافی‌های دولتی و تصوراتی که این روزها پیرامون تغییر نرخ ارز در بازار سرمایه به وجود آمده است گفت: به نظر من برخی از این مسائل در واقعیت نسبت به آنچه که سرمایه‌گذاران فکر می‌کنند از همبستگی کمتری برخوردارند. برای مثال نمی‌توان گفت که تنها به دلیل افزایش قیمت دلار در تابلوی صرافی بانک ملی تا سطح 15 هزار و 600 تومان، بانک مرکزی قصد دارد که سیگنال خاصی به بازار بدهد. در واقع دلیل چنین تغییری همراهی با قیمت‌های بازار آزاد و جلوگیری از سفته بازی در بازار ارز است.
وی افزود: هدف بازارساز در این خصوص جلوگیری از فروش ارزان ارز در صرافی‌های دولتی و فروش آن به قیمت بازار آزاد است و نمی‌توان تنها با تغییر قیمتی اینچنینی فرض کرد که قیمت دلار امریکا در سطح 15 هزار و 600 تومان برای بانک مرکزی نرخی قابل قبول است.
روزبه شریعتی در ادامه گفت: باید توجه داشت که تاثیر دلار در شکل دهی به دیدگاه سرمایه‌گذاران بازار سهام زیاد است. همین اثرپذیری بوده که در روزهای گذشته سبب شده تا به رغم قرار گرفتن ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) و همچنین شیوع بیماری «کووید19» بازار سرمایه شاهد افت محسوسی از این بابت نباشد و فعالان بازار تنها با تکیه بر رشد قیمت‌ها در بازار ارز و به تبع آن افزایش ارزش ریالی محصولات در بورس کالا، بر حجم تقاضا در معاملات خود بیفزایند.
مقایسه‌ای غلط تنها با تکیه بر یک نرخ
این کارشناس بازار سرمایه همچنین به مقایسه‌هایی که تنها با اتکا به دلار مطرح می‌شوند اشاره کرد و افزود: با این حال من فکر نمی‌کنم که این تاثیرپذیری توجیهی باشد برای مقایسه همه‌چیز با قیمت دلار. برای مثال سنجش ارزش دلاری بازار و مقایسه آن با اوج قیمت‌ها در سال 92 چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. دلیل این ادعا وجود شرکت‌های تازه وارد نظیر «پارس» و «نوری» است و مضاف بر اینکه در حال حاضر شرکت‌های قدیمی بازار نیز نسبت به سال 92 تغییر قابل توجهی داشته‌اند و به لطف طرح‌های توسعه‌ای انجام شده دیگر آن شرکت‌های سابق نیستند. برای مثال نمی‌توان «کگل» و «کچاد» 6 سال پیش را با آنچه که این دو شرکت در حال حاضر هستند مقایسه کرد.
گزارش‌های خوب ماهانه
این کارشناس بازار سهام در خصوص گزارش‌های ماهانه منتشر شده در بهمن ماه و کیفیت این گزارش‌ها از حیث سودسازی گفت: گزارش‌های منتشر شده در بسیاری از صنایع مهم بازار حاکی از عملکرد نسبتا خوب شرکت‌ها بود. برای مثال در صنایعی نظیر فلزی معدنی، پتروشیمی در مجموع خوب بوده است. البته بهتر است برای آنکه مقایسه‌ای دقیق‌تر در عملکرد شرکت‌ها داشته باشیم، وضعیت تولید و فروش آنها را به جای بررسی ماهانه، به صورت فصلی ارزیابی کنیم. وی افزود: نگاهی به عملکرد زمستانی برخی صنایع نسبت به سه ماهه سوم نشان می‌دهد که شرکت‌های فعال توانسته‌اند تا به اینجای کار کارنامه خوبی را به ثبت برسانند. از این جمله می‌توان به فلزی- معدنی‌ها اشاره کرد که نسبت به میانگین فصل پاییز از لحاظ مقداری 20 درصد و از حیث ارزش 25 درصد رشد را تجربه کرده‌اند. دیگر نکته قابل توجه در این قبیل صنایع این است که فروش این شرکت‌ها در پاییز با میانگین نرخ دلار 10 هزار تومان انجام شده، این در حالی است که فروش زمستانه آنها با دلار 13 هزار تومانی انجام می‌شود. بنا براین انتظار می‌رود که تولید و فروش‌های زمستان نقش مهمی در صورت‌های مالی سال 98 شرکت‌هایی از این دست بازی کند.
از انتظارات تورمی تا یک باور غلط
این تحلیلگر بازار سهام ضمن اشاره به آنچه که شرکت‌ها تاکنون محقق کرده‌اند، با فرض ثبات شرایط بیرونی بازار گفت: در حال حاضر انتظار می‌رود که عملکرد سه‌ماهه چهارم شرکت‌ها رکورد تولید و فروش سایر فصول سال را بزند. ضمن آنکه باید در نظر داشت، شرکت‌هایی صادراتی نیز در حال حاضر تاثیر منفی چندانی از افت تقاضا در بازارهای جهانی نپذیرفته‌اند، چراکه تمامی افت احتمالی فروش آنها نه تنها با افزایش قیمت ارز در بازار مربوطه جبران شده، بلکه رشد ارزش دلار به حدی بوده که به سود ریالی آنها افزوده است.
شریعتی ادامه داد: با توجه به تمامی نکات بررسی شده می‌توان نتیجه گرفت که رشد قیمت‌ها در بورس و فرابورس بی‌دلیل نبوده است و بهای سهام بدون توجیه بنیادی در حال بالا رفتن نیست. مضاف بر آنکه افت قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی نیز لزوما به معنای افت درآمد ارزی این شرکت‌ها نیست و بیشتر این شرکت‌ها به خصوص فلزی معدنی‌ها این توانایی را دارند که محصولات خود را تا اتمام هیجانات در بازارهای بین‌المللی به فروش نرسانند. بسیاری از شرکت‌های مورد بحث می‌توانند آنچه که تولید کرده‌اند را پس از بازگشت قیمت‌ها به مدار صعود به بفروشند. از این رو می‌توان گفت که از بعد شیوع بیماری کرونا و تاثیرات آن بر نرخ‌های جهانی بازار ما اثر منفی چندانی نگرفته است، مضاف بر آنکه فکر می‌کنم با توجه به آنکه تاکنون در خصوص رفتار و ماهیت این ویروس منتشر شده، گرم‌تر شدن هوا می‌تواند به کنترل بهتر آن منجر شود که همین نیز عاملی خواهد بود برای منطقی شدن قیمت‌ها در بازارهای جهانی. این کارشناس بازار سرمایه در خصوص تبعات احتمالی پیوستن ایران به لیست سیاه FATF نیز گفت: باید منتظر ماند و دید که آیا فروش شرکت‌ها از این اقدام اثری می‌پذیرد یا خیر. در حال حاضر نیز محدودیت‌های ناشی از اعمال تحریم‌های یکجانبه در امریکا سبب شده تا در عمل شرکت‌های ایرانی خارج از چارچوب معمول مراودات مالی در جهان به فروش محصولات خود بپردازند. از این رو نمی‌توان انتظار داشت که فروش مقداری شرکت‌ها از این بابت آسیب خاصی ببیند.
2 هزار میلیارد تومان پول تازه نفس
تنها در یک هفته
شریعتی با اشاره به وضعیت فعلی بازار گفت: طی هفته گذشته چند آمار مهم در بازار سهام به ثبت رسید. در طول هفته خالص خرید حقیقی در بازار سرمایه به 2 هزار میلیارد تومان بالغ شد. در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته یعنی چهارشنبه، ارزش معاملات خرد در بورس و فرابورس به حدود 8 هزار میلیارد تومان رسید. این در حالی است که در این روز نسبت عرضه به تقاضا از روزهای قبل بیشتر بود. وی افزود: بر این اساس من فکر می‌کنم که در حال حاضر آن بخش از نقدینگی موجود در بازار تمایل چندانی به خروج از معاملات سهام ندارند. دلیل چنین رویکردی در وضعیت سایر بازارها نهفته است. چراکه تمامی بازارها از جمله ارز و طلا سهولت و نقد شوندگی بازار سرمایه را ندارند و حتی ممکن است در آینده تراکنش‌های آنها مشمول مالیات بر درآمد نیز بشود. از طرفی دیگر همین عوامل موجب شده تا فعالان سایر بازارها نیز بخواهند بخت خود را در بورس و فرابورس بیازمایند. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به توجه بیش از حد اهالی بازار به شاخص کل بورس، گفت: رشد شاخص بورس برای سنجش کارآمد میزان ریسک در بازار آنچنان مناسب نیست. در حال حاضر مهم‌ترین عاملی که می‌توان با آن ریسک افت قیمت‌ها را سنجید، ارزش معاملات و میزان پولی است که به بازار وارد یا از آن خارج می‌شود. شاید تنها ریسکی که بتوان در روزهای پیش رو متوجه نمادهای بورسی دانست، تشدید شیوع کرونا به حدی است که برخی شرکت‌ها از مدار تولید خارج شوند. باید صبر کرد و دید که در ادامه چه روی خواهد داد. روزبه شریعتی در پایان به حجم معاملات و اثر آن بر روی توانایی حقوقی‌های بازار به منظور دفع ریزش احتمالی اشاره کرد و افزود: من فکر نمی‌کنم که در شرایط فعلی شاهد عرضه‌های سنگین و به تبع ان افت دست جمعی قیمت‌ها در بازار باشیم، چراکه تعداد فعالان حقیقی بازار نسبت به دو سال قبل بسیار بالاست. و همین پیش‌بینی رفتار فعالان بازار را پیچیده می‌کند. از طرفی دیگر طی هفته‌های اخیر شاهد آن بودیم که بسیاری از حقوقی‌ها در پاسخ به حجم بالای تقاضا اقدام به فروش سهام کرده‌اند و در حال حاضر در بسیاری از آنها آنقدری سهم ندارند که بتوانند در صورت احساس خطر و نیاز به فروش، صف فروشی سنگین در بورس یا فرابورس ایجاد کنند. از طرفی دیگر در بسیاری از صندوق‌های فعال در معاملات سهام دیگر میزان دارایی نقد به شکلی نیست که بتوانند در صورت واژگونی قیمت‌ها به کمک بازار بیایند و با حمایت از قیمت سهام در نمادهای مختلف جلوی سقوط قیمت‌ها را بگیرند. چراکه در حال حاضر ارزش معاملات و نقدینگی وارد شده بسیار زیاد است و در صورت نیاز به خروج این پول نمی‌توان چندان روی دارایی نقد صندوق‌ها حساب باز کرد.
