گروه بورس|محمد امین خدابخش|
در پایان معاملات دومین روز از هفته جاری شاخص‌های بورس و فرابورسی باز هم رشد کردند. روز گذشته رشد ارزش داد و ستدها و هجوم نقدینگی به چرخه معاملات سهام یک روز پر رونق دیگر را در بازار سرمایه رقم زد. به موجب این رشد شاخص بورس تهران 2 هزار و 92 واحد دیگر رشد کرد و به سطح 369 هزار و 725 واحد رسید. بر این اساس افزایش 1.81 درصدی ارزش بازار در بورس تهران سبب شده تا هزار و 347 هزار میلیاردی حالا در یک قدمی فتح کانال 370 هزار واحدی قرار گیرد. این رشد در حالی اتفاق می‌افتد که رکورد شاخص بورس تهران تا همین چندی قبل در سطح 330 هزار واحدی به ثبت رسیده بود و رکود یک ماه و نیمه معاملات، بسیاری از تحلیلگران را به این نتیجه رسانده بود که بازار دیگر رمق بیشتری برای تقویت تقاضا در صنایع مختلف ندارد.
کند شدن آهنگ رشد به رغم رکورد شکنی ارزش معاملات
در روزهای پایانی آبان ماه اما ورق انتظارات برگشت و رشد قیمت ارز به واسطه تغییر در عوامل مختلفی مانند دگرگونی انتظارات تورمی و نزدیک شدن به پایان سال، جریان عرضه را مغلوب تقاضا کرد. همین امر سبب شد تا افزایش قیمت‌ها در بازار ارز بدبینی حاکم بر معاملات سهام را به حداقل برساند و از آن زمان تا به امروز شاهد افزایش سنگین دستور خرید در بخش های مختلفی از نمادهای بورس و فرابورس باشیم. این روزها بازار سهام در دو بخش بورس و فرابورس مجموعا معاملاتی به ارزش بیش از 4 هزار میلیارد تومان دارد؛ رقمی که در بسیاری از روزها نیز به این حد محدود نمانده و بعضا با در نظر گرفتن ارزش معاملات بلوکی به بیش از 5 هزار میلیارد تومان می‌رسد. این در حالی است که ارزش معاملات در روزهای نزولی آبان ماه بسیار کمتر از 2 هزار میلیارد و در زمان رونق 6 ماه نخست سال به ندرت از 3 هزار 600 میلیارد تومان فراتر می‌رفت.
با اندکی بررسی در روند ارزش معاملات سال جاری می‌توان به راحتی دریافت که در حال حاضر نه تنها سمت و سوی معاملات بلکه مقیاس کل بازار نیز نسبت به ابتدای آن تغییر کرده است. در حالی که طی 6 ماهه نخست سرمایه گذاران می‌توانستند با مقادیر ما بین 2 تا 3 هزار میلیارد تومان به راحتی رشدهایی دور از انتظار را برای نماگرهای بورس و فرابورس رقم بزنند. در حال حاضر حجم بالای معاملات که تا پیش از این در بازار مشاهده نیز نشده بود، نمی تواند شاخص‌ها را با رشد قابل توجه مواجه کند. از طرف دیگر به گفته بسیاری از سرمایه گذاران هم اکنون تعداد زیادی از نمادها نیز از ارزش بنیادی خود فراتر رفته‌اند و نمی‌توان دیگر به رشد منطقی آنها دل خوش کرد. در روز گذشته جمع ارزش معاملات بورس و فرابورس به 4 هزار و 906 میلیارد تومان رسید. در بورس تهران ارزش معاملات خرد که از تفریق ارزش کل معاملات و ارزش معاملات بلوکی به دست می‌آید به 2 هزار و 754 هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به سابقه تاریخی این بازار رقم بسیار بزرگی است.
همه این‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که رشد شاخص کل در کمتر روزی به کیفیت ماه‌های اخیر است و حتی شاخص هموزن هم که به نوعی نمایشگر رونق معاملات در نمادهای کوچک است رشد خارق العاده‌ای را به ثبت نمی‌رساند. چنین رویدادی در کنار ابهام در مورد ارزش بنیادی بسیاری از نمادها سبب شده اما و اگرها در خصوص مسیر آتی بازار افزایش یابد و میزان قابل توجهی از سرمایه گذاران با تجربه تر به رغم حضور در بازار بسیار دست به عصا تر از گذشته معامله کنند.
عواملی از این دست سبب شد تا ضمن گفت و گو با احسان طیبی، کارشناس بازار سرمایه به بررسی رفتار سرمایه گذاران و حرکت احتمالی شاخص‌ها تا پایان دی ماه بپردازیم. این کارشناس بازار سهام با مورد‌توجه قرار دادن حجم بالای معاملات و دو دستگی حاکم بر ارزش بنیادی سهام در مقطع فعلی گفت: در حال حاضر به دلیل رشد بالای نقدینگی در بازار سهام شاهد افزایش شاخص‌ها هستیم. در این میان برخی از نمادها با رشد قابل توجه قیمت رو به رو شده اند که همین امر موجب رشد بیش از حد بهای سهام و حبابی شدن قیمت در آنها شده است. از طرفی بسیاری از نمادهای بازار که در گروه‌های سنگین تر قرار دارند، همچنان در قیمت‌های خوبی معامله می‌شوند و نمی‌توان گفت که بدبینی در خصوص آنها امری موجه و درست است.
وی ادامه داد: از جمله گروه‌هایی که در حال حاضر از پتانسیل رشد برخوردارند می‌توان به صنایعی همچون فلزی، معدنی و شیمیایی اشاره کرد. این در حالی است که به رغم وجود نمادهای ارزنده در سایر گروه‌ها اغلب سهم‌های کوچک بازار در محدوده حبابی قیمت معامله می‌شوند.
طیبی افزود: بدون شک حبابی شدن بسیاری از این نمادها به دلیل حجم اندک سهام شناور در بازار یا کوچک بودن اندازه خود شرکت اتفاق افتاده است.
احسان طیبی در پاسخ به این سوال که چرا میزان رشد شاخص نسبت به 6 ماهه نخست سال اندک تر شده است گفت: به راحتی نمی‌توان گفت که دلیل کاهش مقداری رشد نماگر اصلی بازار سهام نسبت به ماه‌های قبل هجوم نقدینگی به نمادهای کمتر تاثیر گذار بر نوسان‌های شاخص کل است، چراکه اگر اینطور بود شاخص کل هموزن باید رشد قابل توجهی را به ثبت می‌رساند. این در حالی است که نماگر یاد شده نیز در حال حاضر نوسان‌های معمولی و تقریبا متعادل را به نمایش می‌گذارد.
به گفته طیبی به نظر می‌آید که مهم‌ترین دلیل رشد متعادل شاخص کل بورس در روزهای گذشته محتاط‌تر شدن سرمایه گذاران است که خود از صعود قابل توجه نماگر اصلی بورس در ماه‌های اخیر ناشی می‌شود. از طرفی به نظر می‌آید که ارزش معاملات سهام به این دلیل بالا رفته که سرمایه گذاران نسبت به گذشته کوتاه‌مدت‌تر سرمایه گذاری می‌کنند و همین امر دفعات نقد شدن آنها و ارزش معاملات را افزایش داده است. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: آنچه باید در تبیین رشد شاخص‌ها توجه داشت، تفاوت در ماهیت معاملات نسبت به ماه‌های گذشته است. در حالی که در نیمه نخست سال جاری تقریبا شاهد صعود هماهنگ در نمادهای بازار سهام بودیم، در حال حاضر رشد قیمت در روزهای مختلف به نحوی شده است که همزمان با صعود در بعضی گروه‌ها شاهد افت قیمت در گروه‌های دیگر هستیم. می‌توان اینطور نتیجه گیری کرد که ضعف در رشد شاخص ناشی از برآیند حرکت متفاوت قیمت در گروه‌های مختلف است که به رشد پایدار اما کم رمق منتهی شده است.
بازار غافل از سرمایه گذاری‌ها
وی در پاسخ به این سوال که آیا تمامی نمادهای کوچک‌تر بازار فراتر از ارزش معامله می‌شوند یا در این میان استثنا نیز وجود دارد، گفت: در حال حاضر تمامی نمادهای بازار یک دست نیستند و نمی‌توان گفت اگر سهمی نسبت به بزرگان بازار از اندازه اندکی برخوردار است، حتما از ارزش بنیادی خود فراتر رفته است. برای مثال در حال حاضر بسیاری از نمادهای متعلق به سرمایه گذاری‌ها در سطوح قیمتی معامله می‌شوند که در حدود 50 درصد ارزش بنیادی آنها است. به گفته این کارشناس بازار سرمایه خوش‌بینی به افزایش «شستا» اگرچه نمی‌تواند دلیلی برای افزایش قیمت در بسیاری از نمادهای بازار باشد اما به دلیل تاثیر روانی که دارد ممکن است تا حدودی بر معاملات زیر مجموعه‌های این شرکت اثر بگذارد.
احسان طیبی در پایان گفت: گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها در یک ماه اخیر اغلب خوب بوده است. از آن جهت که در ادامه ماه جاری نیز شاهد انتشار گزارش‌های نه ماهه خواهیم بود، می‌توان گفت که به فرض ثبات سایر شرایط، زمینه رشد بازار حداقل تا آخر دی ماه فراهم است چرا که انتظار می‌رود عملکرد 9 ماهه بسیاری از شرکت‌ها در سطح قابل قبولی باشد.
