گروه بورس|سمیرا ابراهیمی|
پول های سرگردان و نقدینگی که اکنون به رقمی بیش از 1700 هزار میلیارد تومان رسیده است، همواره به دنبال جایی است که بتواند با امنیت، سود جذب کند. این امنیت لزوما به معنای ریسک گریزی نیست، در واقع میزان ریسک گریزی به سلیقه سرمایه گذار مرتبط است، اما این موضوع که محل سرمایه گذاری چقدر امن باشد، ناظر داشته باشد و بازاری متشکل همچون بازار سرمایه باشد و یا بازاری بدون ناظر و سیاست گذار همچچون بازار طلا و ارز باشد بستگی به نوع سیاست گذاری کلان اقتصادی دارد که بتواند با استفاده از ظرفیت های موجود، بیشترین جذب سرمایه را داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین مقاصدی که می تواند به عنوان مقصدی برای پول های سرگردان به شمار برود، صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت است که عمده منابع خود را به خرید اوراق مشارکت و سپرده گذاری در بانک ها می گذارند. اما اکنون صندوق های درآمد ثابت با موضوعی تحت عنوان عدم موافقت سازمان بورس با افزایش سقف مجاز برخورد دارند که این موضوع از دو دیدگاه قابل بررسی است.
دیدگاه اول که موافقت ضمنی با این محدودیت دارد، بحث کنترل ریسک را مطرح می کند و می گوید که به هر حال اگر تعداد صندوق ها به جای حجم چند صندوق محدود زیاد شود، امکان ضرر و زیان نیز کم می شود. از طرف دیگر این موضوع نیز مطرح می شود که اگر همه سرمایه ها بخواهند در نهاد مالی زیر نظر ناظر باشند، مسوولیت ناظر بالا می رود و همین امر می تواند احتمال ریسک های بزرگ اقتصادی مانند نکول در پرداخت سود اوراق یا ورشکستگی صندوق ها را افزایش داده و شدت تاثیر گذاری آن در جامعه را نیز بیشتر کند.
از سوی دیگر مخالفان این محدودیت، معتقدند که هر کسی با میزان ریسکی که می تواند متحمل شود باید گزینه درست و قانونی برای سرمایه گذاری داشته باشد. اکنون که بانک ها با ماه شمار کردن سود، میزان پرداخت سود به سپرده ها را کم کرده اند، صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت می‌توانستند به عنوان مامن پول های خروجی از بانک قرار بگیرند. البته این اتفاق رخ داد، اما به طور کلی سقف بسیاری از صندوق‌های مطرح و بزرگ به حد نهایی رسیده و با درخواست افزایش سقف آنها در سازمان بورس موافقت نمی شود.
تنها سازمان بورس مخالف نیست
در همین رابطه سعید اسلامی بیدگلی، عضو شورای عالی بورس در گفت و گو با «تعادل» اظهار کرد: به دلیل فشارهای اقتصادی که بر کشور وارد آمده است، در مورد جمع آوری نقدینگی کشور دستوراتی از سوی سیاست گذار کلان کشور وجود دارد. در واقع سیاست گذاران مانند بسیاری از فعالان بازار معتقدند که صندوق ها، ابزارهای مناسی برای جذب منابع مالی هستند و ترجیح می دهیم که محدودیت ها کمتر باشد. اما دغدغه هایی نیز وجود دارد. هم اکنون بسیاری از صندوق ها، خیلی بزرگ شدند و ساز و کارهای درونی آنها به صورتی نیست که بتواند مدیریت ریسک منابع مالی بزرگ را داشته باشد و این موضوع به عنوان اولین دلیل سیاست گذار برای جلوگیری از افزایش سقف صندوق ها بیان می شود.
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری در ادامه افزود: در راستای همین مدیریت ریسک، سازمان بورس ترجیح می دهد که به جای افزایش سقف صندوق ها، تعداد آنها زیاد شود که مدیریت ریسک راحت تر انجام شود. اما هنوز در این مورد اختلاف نظر وجود دارد. یکی دیگر از محدودیت ها نیز این است که هنوز بخش زیادی از بازار سرمایه به شبکه بانکی کشور وابسته است و بانک مرکزی هم محدودیت برای نهاد های مالی قائل شده است. البته باید از صندوق هایی که خیلی بزرگ شدند، الگو برداری از عملکرد آنها داشته باشیم، همچنین به آنها تکلیف شود که ساز و کارهای مدیریت ریسک داشته باشند.
دوران سود بدون ریسک سر آمد
احسان طیبی، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌و‌گو با «تعادل» گفت: بخش زیادی از پولی که به سوی صندوق های درآمد ثابت می آید، به سیستم بانکی باز می گردد به همین دلیل نمی توان چندان خوشبینانه گفت که افزایش پول این صندوق ها، باعث می شود که پول به بازار بیاید. اما موضوع دیگری که اکنون باعث کندی جذب سرمایه می شود، این است که دیگر مجوز سبدگردانی هم به کارگزاری‌ها نمی دهند و گفته می‌شود که باید شرکت جدید ثبت کنند. به خاطر این موضوع هم سخت گیری مضاعفی می شود که مجوز افزایش سقف به صندوق ها داده نمی شود. همچنین بسیاری از صندوق ها نسبت سپرده و اوراق را رعایت نکردند و به همین دلیل مجوز افزایش سقف صندوق به آنها داده نمی شود.
وی افزود: از سوی دیگر چنین بار ابلاغ شده است که تمام سپرده ها نباید در یک بانک باشد. برخی از صندوق‌ها این موضوع را رعایت نمی کنند و شاید به همین دلیل است که برخی مجوز افرایش سقف نمی گیرند. طیبی در خصوص وضعیتی که پول های سرگردان خارج شده از سیستم بانکی داشتند،گفت: بخشی از پول‌هایی که از بانک ها بیرون آمد به بازار ارز و طلا رفت و در نهایت باعث شد که قیمت این کالاها افزایش پیدا کند. بخشی از پول‌ها هم می می تواند به سمت صندوق‌های درآمد ثابت بیاید که البته در 2 ماه اخیر بسیاری از صندوق ها با افزایش منابع چشمگیری مواجه شدند. بخشی از پول ها نیز به سمت بازار سرمایه آمد، بخشی نیز به سمت کالاهایی نظیر خودرو و یا بازار مسکن رفت.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، راه حل این است که این سرمایه ها به سمت بازار سرمایه بیاید. برای نیل به این هدف،لازم است که شفافیت اطلاعات در بازار سرمایه، افزایش پیدا کند. همچنین زیرساخت ها نیز اصلاح شود تا در روزهایی که حجم معاملات زیاد می‌شود، هسته معاملات به مشکل نخورد. از طرف دیگر هنوز ساختار سجام که برای کد گرفتن، احراز هویت را انجام می دهد،هرچند درست عمل می کند، اما سخت است و رغبت سرمایه گذار را برای ورود به بازار سرمایه را کاهش می دهد. از سوی دیگر مشاهده می شود که ریسک هایی که در این بازار وجود دارد، بیشتر از سایر بازارهاست به طوری که هر اتفاقی که در صحنه سیاسی کشور رخ می دهد، اولین عکس العمل را در این بازار ایجاد می کند. بنابراین بهتر است با مهیا کردن محیط سرمایه گذاری در بازار سرمایه، منابع سرگردان را به این سو جذب کنیم. هرچند باید به سرمایه گذاران آموزش داده شود که دیگر خبری از سود 20 درصدی بدون ریسک نیست، بانک مرکزی هم سپرده ها را تا سقف 100 میلیون تومان بیمه می کند. بنابراین دوران دریافت سود بدون ریسک سرآمده است و بهتر است با پذیرش ریسک، سرمایه ها به سمت بازار سرمایه هدایت شود.
