گروه بورس سمیرا ابراهیمی
انفجار نقدینگی و سرگردانی آن، بازارها را به آتش کشیده است. هر روز صبح که از خواب بیدار می‌شویم، می‌شنویم و میبینیم که دلار شد 13 هزار تومان، دلار شد 14 هزار تومان، دلار شد 15 هزار تومان. قیمت سکه مرزهای 4 میلیون تومان و 4 و نیم میلیون تومان و حتی 4 میلیون و 600 هزار تومان شده و دیگر رسیدن به قیمت 5 میلیون تومان و حتی بالاتر هم متعجبمان نمی‌کند. تنها ناراحت می‌شویم از ثروتمان که ساعتی و دقیقه‌ای آب می‌شود. از حقوق و درآمدی ناراحتیم که فاصله‌اش با 100 دلار روزانه کمتر می‌شود و اگر کارگر باشیم، حتی کمتر از 100 دلار شده است.
این اتفاقات دلایل زیادی دارد که در طیفی از تحریم‌های امریکا تا سرگردانی نقدینگی افسار گسیخته را در بر می‌گیرد. در ماه‌های اخیر، نقدینگی که اکنون به رقم 1600 هزار میلیارد تومان رسیده، با ورود به بازارهای سفته بازی طلا و دلار و حتی آهن و میلگرد و فولاد و ... نظم نرخگذاری و تعادل عرضه و تقاضا را به هم ریخته است. به گفته کارشناسان، عده زیادی از این افراد، به دنبال حفظ ارزش پول خود هستند و عده‌ای نیز قصد سرمایه‌گذاری دارند. اما در این میان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی که در بازار کاملا متشکل، دارای ناظر و رگلاتوری هستند، مغفول سرمایه‌گذاران مانده‌اند.
بطور کلی مسیر توسعه اقتصادی کشورها از مسیر بازار سرمایه می‌گذرد، به دلیل آنکه گسترش بازار سرمایه باعث می‌شود شرکت‌های موجود در این بازار بتوانند نقدینگی مورد نیاز خود برای انواع طرح‌های توسعه‌ای و افزایش سرمایه را از طریق این بازار جذب کنند. توسعه حجم این بازار، باعث تشویق شرکت‌های خارج از بازار برای ورود به بورس می‌شود و در نهایت نیز چرخه مولد اقتصاد کشور را به حرکت در می‌آورد.
برای سهولت ورود افراد عادی به بازار سرمایه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی با 3 نوع ساز و کار در سهام، در آمد ثابت و مختلط مشغول به فعالیت هستند.
صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
این نوع صندوق‌ها حداقل بین ۷۰ درصد تا ۹۰ درصد از دارایی‌های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند. باقیمانده دارایی‌های صندوق
نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف ۱۰ درصد) در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. این نوع از صندوق‌ها برای افرادی مناسب است که ریسک پذیری پایینی دارند. چراکه اکثرسرمایه آنها در دارایی‌های با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شده است. همچنین معمولا صندو ق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت حداقل سود تضمین شده دارند که در حدود سود بانکی است و قابلیت نقدشوندگی هم دارند. این نوع صندوق‌ها به فراخور نوع مدیریت، سود یونیت‌ها را به صورت ماهانه یا 3 ماهه پرداخت می‌کنند. در نهایت اینکه این صندوق‌ها معمولا بازدهی بیشتری نسبت به بانک دارند.
صندوق سرمایه‌گذاری در سهام
این نوع از صندو ق‌ها حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند. ۳۰ درصد باقیمانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی و یا سایر اوراق بهادار با درآمد
ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. این کار باعث می‌شود که ریسک این نوع صندو ق‌ها نسبت به صندوق‌های با درآمد ثابت بیشتر شود. به دلیل اینکه بخش زیادی از دارایی‌های این نوع صندوق در بورس سرمایه‌گذاری می شود، در نتیجه این نوع از صندوق‌ها حداقل سود تضمین شده ندارند.
این صندوق‌ها عمدتا مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه‌گذاری در بورس را دارند، اما فرصت و یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایه‌گذاری در این نوع صندو ق‌ها، سرمایه افراد توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرف‌های و آشنا به مسائل مالی و سرمایه‌گذاری در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود. به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند. اما از طرف دیگر این قابلیت را دارند که نسبت به صندو ق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، بازدهی بیشتری را نصیب سرمایه‌گذاران کنند. بطور مثال در مواقعی که وضعیت بورس مناسب است، میزان بازدهی و سودآوری این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های با درآمد ثابت قابل مقایسه نیست. بسیاری از این صندوق‌های نیز ضامن نقد شوندگی دارند. در واقع سرمایه‌گذاران هرگاه که بخواهند از این صندوق‌ها خارج شوند، ضامن صندوق، واحدهای خریداری شده آنها را به قیمت روز خریداری می‌کند. در حال حاضر طیف سوددهی این صندوق‌ها در یک سال اخیر در بازه 9 درصد منفی تا 124 درصد مثبت است.
صندوق سرمایه‌گذاری مختلط
این نوع از صندوق‌ها حداکثر ۶۰ درصد از دارایی خود را در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند. حداقل ۴۰درصد از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری می‌شود. بطور کلی می‌توان گفت این نوع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری از منظر سطح ریسک بین ۲ نوع صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه‌گذاری در سهام قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذاری در این نوع از صندو ق‌ها به افراد با سطح ریسک متوسط توصیه می‌شود. زیرا بیش از نیمی از دارایی‌های آن در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰ درصد از دارایی‌های صندوق در اوراقی که درآمد ثابتی دارند، سرمایه‌گذاری می‌شود. این صندو ق‌ها نیز پتانسیل بازدهی بیشتر نسبت به صندو ق‌های درآمد ثابت را دارند. اما به‌دلیل سرمایه‌گذاری بخشی از دارایی‌ها در سهام، حداقل سود تضمین شده ندارند. بسیاری از این صندوق‌ها نیز ضامن نقدشوندگی دارند. در حال حاضر طیف سوددهی این صندوق‌ها در یک سال اخیر در بازه 57درصد تا 16 درصد بوده است.
مردم این صندوق‌ها را نمی‌شناسند
با وجود آنکه سود دهی این صندوق‌ها، با وجود داشتن ناظر و ارکان صندوق، بیشتر از بازارهای سفته بازی بوده، اما هنوز خیل فراوانی از مردم آنها را نمی‌شناسند. با ارایه اطلاعات صندوق‌ها به افرادی که کم و بیش درگیر سرمایه‌گذاری پس انداز خود شده بودند، واکنش‌های متفاوتی را دریافت کردیم.
فرهاد 34 ساله که اکنون در یکی از شهرهای حاشیه‌ای رشت ساکن است و مشغول به فعالیت‌های گلخانه‌ای است، پس از آنکه با اطلاعات صندوق‌ها مواجه شد، به خبرنگار تعادل گفت: من قبلا کد بورسی گرفته بودم و مدتی هم خرید و فروش می‌کردم. اما به دلیل آنکه پیگیری اخبار بورس برایم گنگ و سخت بود، رها کردم.با وجود این از این صندوق‌ها و میزان سودآوری آنها خبر نداشتم. البته الان خرید ملک و سرمایه‌گذاری در حوزه ساختمان برایم جذاب‌تر است، زیرا از قدیم می‌گویند که سرمایه‌گذاری در زمین بی‌خطر است. البته خرید یونیت‌های صندوق‌های درسهام هم جذابیت خاصی دارد، زیرا روزانه به دارایی هایم افزوده می‌شود و می‌توانم هروقت نیاز داشتم آن را نقد کرده و استفاده کنم. با این حال نه تنها من، که اکثریت مردم هنوز این صندوق‌ها را نمی‌شناسند و شاید مسیر خطایی که سرمایه‌گذاران عمومی میروند هم به این دلیل باشد.
اما آوا 26 ساله که دانشجوی سال آخر پزشکی است، می‌گوید ترجیح می‌دهد پولش را در بانک بگذارد. زیرا پدرش سال‌ها در بورس سرمایه‌گذاری می‌کرد، اما همواره ضرر کرده و او دیگر نمی‌خواهد راه پدر را برود. با این حال سودی که اکنون صندوق‌های درسهام می‌دهند، سود جذاب و طمع برانگیزی است. اما بازهم نمی‌خواهم وارد این بازار شوم، زیرا به نظام بانکی بیشتر از بورس اعتماد دارد.
زهرا 27 ساله اما از این صندوق‌ها استقبال کرد. وی که هم‌اکنون فارغ‌التحصیل رشته مهندسی مکانیک شده و در یک شرکت استارتاپی، مسوولیت بازاریابی و تحلیل محتوا را دارد، می‌گوید: چند شب پیش در برنامه پایش کسب و کار شبکه ۱ دیدم به معرفی شرکتی پرداخت که عملکرد اصلی آن در حوزه سرمایه‌گذاری بود. یعنی سرمایه مردم را قبول می‌کرد و برایشان راه درست سرمایه‌گذاری را انتخاب می‌کرد. اگر این ساز و کار گسترده شود، مردم رغبت می‌کنند که به جای بازارهای طلا و دلار، پول خود را به بازارهای مولد بیاورند و بدون اینکه قواعد تخصصی را یاد بگیرند، وارد بازی شوند. خودم هم ترجیح می‌دهم که با انتخاب نرخ متوسطی از ریسک، صندوق‌های مختلط را انتخاب کنم.
زهرا می‌گفت که این روزها دیگر حس خوبی به نظام بانکی ندارد. زیرا بانک‌ها دیگر نمی‌توانند ارزش پول را همپای تورم حفظ کنند، سرمایه‌ها را نیز برای پیشرفت چرخه تولید استفاده نمی‌کنند، بلکه خودشان ارز و زمین می‌خرند و همین موضوع به نابسامانی اقتصادی دامن می‌زند.
