گروه بورس| مسعود کریمی |
شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در 3 روز معاملاتی هفته جاری با افزایش 6600 واحدی (معادل 5 درصد رشد) با عبور از 7 کانال بورسی توانست برای نخستین‌بار رقم 137000 واحدی را به خود اختصاص دهد. از همین رو، با توجه به این موضوع که بیشترین تاثیر مثبت را در جهش نماگر بازار سهام تصمیم اخیر شواری عالی بورس در خصوص توقف عرضه محصولات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در بورس کالا داشت مشاهده می‌شود که گروه‌های فلزات اساسی، استخراج کانه‌های فلزی، محصولات پتروشیمی و شرکت‌های چند رشته‌ای تحت تاثیر این رویداد مثبت قرار گرفتند و به نوعی نقش پررنگی را در رشد نماگر اصلی بازار سهام ایفا کردند. بر این اساس، واکنش کارشناسان به تحولات اخیر نشان از دیدگاه‌های متفاوت دارد بطوری که برخی بر این باورند که حذف نرخ دستوری و محاسبه بر حسب قیمت‌های بازار ثانویه در بلندمدت باعث ایجاد تورم خواهد شد اما برخی دیگر معتقدند که معاملات دستوری با مکانسیم بورس در تناقض است. بنابراین می‌بایست هر چه سریع‌تر مبنای محاسبات بر اساس بازار ثانویه ارزی تغییر کند چرا که تورم این موضوع در سایر بخش‌های اقتصادی طی چند وقت اخیر دیده شده است. به هر حال، با توجه به صحبت‌های روز گذشته اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهوری مبنی بر اینکه نیروهای عرضه و تقاضا عامل تعیین کننده قیمت ارز در بازار ثانویه هستند اما این بازار برای شکل‌گیری کامل نیازمند زمان بیشتری است، مشاهده می‌شود که معامله‌گران برداشت‌های مثبتی را از چنین اظهارنظری کردند و چشم‌انداز روشنی را برای تداوم داد و ستد سهام شرکت‌ها در تالار شیشه‌ای متصور هستند. به هر روی، با توجه به تغییرات جدید در سیاست ارزی کشور که عصر روز یک‌شنبه با حذف دلار امریکا و جایگزینی یوآن چین در سامانه سنای بانک مرکزی رخ داد پیش‌بینی می‌شود در صورتی که سیاست‌گذار به دنبال گشایش‌‌های مالی و اقتصادی باشد بازار سرمایه نیز به این مهم واکنش مثبتی را از خود نشان دهد.
در انتظار منافع
سعید اسلامی بیدگلی دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در خصوص چرایی افزایش بیش از 5500 واحدی نماگر بازار سهام طی 2 روز معاملاتی اخیر با توجه به ابهامات موجود در زمینه ارزی در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: موضوع قیمت‌گذاری در بورس کالای ایران عملا به یک توزیع رانت منجر شد. از همین رو، فعالان در این بازار در راستای جلوگیری از تداوم توزیع رانت وارد عمل شدند. وی خاطرنشان کرد: یکی از بیانیه‌های سرمایه‌گذاران این بود که منافع سهامداران عمده شرکت‌‌هایی که محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند در معرض خطر قرار دارد. بر همین اساس، در شرایط فعلی با توقف معاملات بورس کالا با فرض اینکه قیمت‌ها با سازوکار بازار صورت بگیرد سهامداران امیدوارند که منافع از دست رفته، بازگردد. به گفته این کارشناس بازار سرمایه تاکنون سازوکار این موضوع که برای چند مدت گذشته سودها چگونه شناسایی خواهد شد و اساسا منافع به کدام دسته از ذی‌نفعان خواهد رسید تعیین تکلیف نشده است. از طرفی، بخشی از رشد
2 روز اخیر شاخص بورس تحت تاثیر این مهم قرار داشت. سعید اسلامی بیدگلی با اشاره به رایزنی‌‌های کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در این زمینه اظهار امیدواری کرد که کلیه فرآیند قیمت‌گذاری محصولات در بورس کالا از طریق سازوکار بازار و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شود. وی تاکید کرد: در صورتی که چنین موضوعی در اقتصاد کشور پیاده‌سازی نشود دیگر دلیلی برای ادامه حیات بورس کالا وجود ندارد. این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به وضعیت معاملات در بازار سهام نیز بیان کرد: در حال حاضر سهامداران بر اساس اظهارنظر‌های معاون اول ریاست‌جمهوری، اعضای شواری عالی بورس و برداشت خود از توقف معاملات در حال پیش بینی اتفاقات آینده بازار هستند که در چنین شرایطی فلزات، پتروشیمی و پالایشی‌ها با سود‌های زیادی می‌توانند همراه شوند.
اما و اگر‌‌های گشایش ارزی بین‌المللی
دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در خصوص تغییرات ارزی و جایگزینی یوآن چین به جای دلار امریکا نیز اظهار داشت: می‌بایست مشاهده کرد چنین اتفاقاتی که عمدتا سیاسی هم تلقی می‌شوند آیا فقط اثر کوتاه‌مدت روانی دارند یا اینکه تاثیر مثبتی در اقتصاد واقعی خواهد داشت. بنابراین در صورتی که در اقتصاد واقعی جایگزینی یوآن به جای دلار باعث گشایش‌‌هایی در زمینه بین‌المللی شود بطور قطع تاثیرات مثبتی در کوتاه‌مدت در بازار خواهد داشت. اما اگر گشایش بین‌المللی با جایگزینی ارز رخ ندهد تغییرات فقط اثر روانی چند روزه خواهد داشت.
صادرات بر مبنای یوآن، یورو و درهم
از سویی دیگر، علی پروین مدیر تحلیل کارگزاری پارس ایده بنیان با اشاره به بازار ثانویه ارز و تاثیر تحولات اخیر در روند معاملاتی بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرد: بازار ثانویه صرفا بازاری است که در آن خریدار، فروشنده، صادرکننده و واردکننده با یک دیگر ارتباط می‌گیرند. بر این اساس، مشاهده می‌شود که وجود چنین بازاری کارکرد دیگری نخواهد داشت. وی خاطرنشان کرد: همانطوری که دلار حذف شد و یوآن جای آن را گرفت می‌توان مشاهده کرد که صادرات صورت گرفته بیشتر با سبد ارزی یورو، درهم و یوآن است. بنابراین واردکننده می‌بایست ارز‌ها را در خارج از کشور جمع‌آوری کرده و جایگزین آن اقدام به پرداخت ریال کند. این تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است که بازار ثانویه نمی‌تواند تاثیر چندانی را در قیمت دلار بازار آزاد یا قیمت ارز در بازار آزاد داشته باشد. مدیر تحلیل کارگزاری پارس ایده بنیان تصریح کرد: به دلیل تورم انباشته و تورم موجود فعلی کف بازار بسته شده است در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که دلار با در نظر گرفتن تلاش‌های دولت، به کمتر از رقم 9 هزار تومان بازگردد. بنابراین با چنین مفروضاتی بازار ثانویه به هر شکلی که خود را به تثبیت برساند بازار و شرکت‌های پالایشی، پتروشیمی می‌بایست با قیمت‌هایی بین 8500 تا 9000 تومانی خود را تطبیق دهد. این در حالی است که، بازار با مشاهده دلار 4200 تومانی که تبدیل به رقمی بین 8500 تا 9000 تومانی شده به استقبال افزایش سود این دست از شرکت‌ها می‌روند.
رشد قطعی قیمت
علی پروین افزود: در صورتی که قیمت خوراک پتروشیمی‌ها از 3800 تومان بیشتر شود باز هم افزایش سود این شرکت‌ها قطعی خواهد بود. از همین رو، بازار در حال بررسی سود آتی شرکت‌ها و خریدار سهام آنها است. به گفته این کارشناس بازار سرمایه در صورتی که نرخ‌ها دستخوش تغییر نشوند بازار مجبور به گرفتن P/E شرکت‌ها می‌شود. اگر P/E 4 یا 5 برای شرکت‌ها در نظر گرفته شود این شرکت‌ها سود‌هایی که می‌توانند بسازند بطور قطع با افزایش قیمتی همراه می‌شوند. مدیر تحلیل کارگزاری پارس ایده بنیان درباره تغییرات ارزی اخیر گفت: از سال 1390 که به سیستم Uturn امریکا دسترسی نداشتیم و حتی پس از برجام هم بیشترین صحبت‌ها از لحاظ مالی عدم دسترسی به بازار‌های امریکا مطرح بود، عملا مبادلات دلاری با مشکلات عدیده‌ای مواجه شد. بر این اساس از سال 1390 سبد ارزی دولت تغییر کرد و حجم دلار در سبد با کاهش همراه شد، در نقطه مقابل یورو حجم عظیمی از سبد ارزی دولت را به خود اختصاص داد. از سویی ارز‌های بعدی درهم، روبل، روپیه، یوآن و وون خواهند بود. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: زمانی که بانک مرکزی توانایی مبادلات و تراکنش‌‌های مالی با دلار را ندارد مشخصا قیمت دلار در بازار ثانویه با ابهام همراه می‌شود که در نهایت به حذف آن هم منجر شد. از سویی، با توجه به اینکه در کشور با کمبود اسکناس دلار مواجه خواهیم شد به همین دلیل ارز مسافرتی یورو جایگزین دلار شد. به گفته علی پروین بازار سرمایه از پتانسیل بالایی برخوردار است و تا زمانی که یک ماه از ثبات قیمت دلار نگذرد همچنان بازار جای رشد خواهد داشت. وی تاکید کرد: تورم در بازار سرمایه نقش مستقیمی دارد، بنابراین با توجه به انتقال تورم به بازار شاهد افزایش قیمتی اغلب شرکت‌های دلار محور هستیم. تا زمانی که ترمز تورمی کشیده نشود و ثبات اقتصادی بازنگردد بازار بورس می‌تواند همچنان در روند صعودی حرکت کند. بر این اساس، پس از اینکه بازار‌ها به ثبات رسیدند و تمامی اتفاقات در گزارش‌های شرکت‌ها قابل پیش‌بینی شد بورس می‌تواند بعد از 6 ماه وارد فاز رکودی شود.
شکل‌گیری کامل بازار ثانویه ارز نیازمند زمان است
اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهوری معتقد است نیروهای عرضه و تقاضا عامل تعیین کننده قیمت ارز در بازار ثانویه هستند اما این بازار برای شکل‌گیری کامل نیازمند زمان بیشتری است. به گزارش ایرنا، وی درخصوص بالا بودن نرخ ارز در سامانه نیما و همچنین پایین بودن عرضه پتروشیمی‌ها در این سامانه اظهار داشت: عرضه ارز در بازار ثانویه، فقط منحصر به پتروشیمی‌ها نیست، بلکه بخش‌های دیگری نظیر فرآورده‌های نفتی، میعانات گازی، گاز و سایر صادرات غیرنفتی نیز به عرضه آن می‌پردازند و بر این اساس با حجم بزرگی از بازار مواجهیم. معاون اول رییس‌جمهوری بیان کرد: اکنون از نظر عرضه، تامین ارز هیچ مشکلی وجود ندارد و عرضه زیادی انجام شده، اما تقاضا برای آن کم است. وی برداشت «تعیین نرخ دستوری ارز» از سخنان رییس‌جمهوری در جلسه هفته گذشته هیات دولت با هدف کاهش نرخ‌ها در سامانه نیما را رد کرد و گفت: قیمت گذاری با استفاده از فرمول اقتصادی و تقابل عرضه و تقاضا انجام می‌شود. جهانگیری ابراز امیدواری کرد که بازار ثانویه به خوبی شکل بگیرد، اما حقیقت آن است که کمی در شکل‌گیری این بازار تعجیل وجود دارد. وی گفت: در شرایط کنونی، ارز عرضه کنندگان به راحتی در اختیار قرار نمی‌گیرد، زیرا محدودیت‌های بانکی و محدودیت دسترسی به منابع ارزی وجود دارد. جهانگیری ابراز امیدواری کرد که این بازار در نخستین فرصت از نظر عرضه، تقاضا و قیمت شکل مناسبی به خود بگیرد و به بازاری با ثبات برای اقتصاد کشور تبدیل شود.
