گروه بورس سمیرا ابراهیمی
نقدشوندگی سهام در بورس، یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های تاثیرگذار در تصمیم‌گیری سهامداران و سرمایه‌گذاران بازار است. در واقع شاکله بازار سرمایه، مبنی بر جاری بودن و روان بودن معاملات است و دلیل آن هم این است که سهامداران حرفه‌ای نیاز دارند به محض آنکه از یک سهم احساس ترس کردند یا زمان خروج آنها بر اساس مستندات تحلیل یا استراتژی معاملاتی خودشان رسید، از یک سهم خارج شوند. مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای کسب بازدهی بیشتر برای صندوق خود، نیاز دارند که بتوانند عملیات سبدگردانی را با سهولت بیشتری انجام دهند و اگر نگاه جزئی‌تری به وضعیت نهادهای مالی بازار داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که در زمان سیال بودن سهام قابل معامله در بازار، تعداد معاملات هم افزایش پیدا می‌کند و همین افزایش تعداد معاملات با توجه به اینکه کارگزاری‌های بورسی، درآمد اصلی خود را از کارمزدها به دست می‌آورند، به افزایش درآمد آنها نیز منجر می‌شود. بنابراین همواره و در تمام ادوار، فعالان بازار سرمایه اولین خواسته خود از سیاست‌گذار بازار و نهاد ناظر را افزایش نقد شوندگی و کاهش زمان توقف نمادهای معاملاتی عنوان می‌کردند. همین موضوع باعث شد که در سال گذشته، دستورالعمل کاهش زمان توقف نمادهای معاملاتی تعبیه شود و اکنون چند ماهی است که از اجرای آن می‌گذرد. در دستورالعمل جدید، توقف و بازگشایی نمادها حاصل عبور از یک فرآیند چند مرحله‌ای است و به گفته معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس، در رویه جدید، هرگونه تاخیر یا عدم ارایه اطلاعات از سوی ناشر مشمول برخوردهای انضباطی شدیدتر خواهد بود. همچنین طول دوره توقف‌ها کوتاه و تعداد آن افزایش پیدا کرده و از سوی دیگر تاخیر یا عدم ارایه اطلاعات از سوی ناشر مستلزم برخوردهای انضباطی شدیدتر از گذشته شده و مراتب به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رسد.
اکبر حامدی، مدیر عملیات بازار کارگزاری ملل در گفت‌وگو با تعادل در خصوص روند اجرایی دستورالعمل جدید افشای اطلاعات گفت: از وقتی که دستورالعمل جدید اجرایی شده، بیراه نیست اگر بگوییم که اجرای آن به نقدشوندگی بازار کمک کرده است. اما هنوز مشکلاتی در این حوزه وجود دارد که اگر بخواهیم به مهم‌ترین ایراد آن اشاره کنیم، ایراد توقف نماد پس از رشد 20 درصدی در یک دوره 5 روزه کاری است.
کپی پیست شفاف ساز
طبق دستورالعمل جدید، اگر نمادی در 5 روز کاری، رشد 20 درصدی داشته باشد، نماد متوقف می‌شود و ناشر باید طی اطلاعیه‌ای شفاف‌سازی انجام دهد که این حجم از نوسان مثبت به چه دلیل بوده است.
حامدی در انتقاد به این موضوع گفت: آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد، این است که تمام ناشران اطلاعیه می‌دهند بر اثر عرضه و تقاضا این رویداد اتفاق افتاده است و به قول فعالان بازار، کپی پیست می‌شود. در این مدت تنها یک ناشر گزارش مبسوط‌تر و متفاوتی در این خصوص ارایه کرد. بنابراین دیگر کسی به شفاف‌سازی در این حوزه توجهی نمی‌کند و عادت بازار به این سمت و سو سوق پیدا کرده که پس از 20 درصد سود، 1 روز نماد متوقف می‌شود و دوباره باز می‌شود. فقط همین!
به نظر می‌رسد که این موضوع، مغایر با درخواست فعالان بازار در خصوص حذف دامنه نوسان است. روح‌الله میرصانعی، دبیر کل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در این باره معتقد است که اعمال محدودیت‌هایی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا برای کنترل نوسان شاخص، در زمان نزولی و صعودی شدن قیمت سهام حجم معاملات را به‌شدت کاهش می‌دهد و این رویکرد صحیحی نیست. به گفته وی در همه دنیا این رویکرد برعکس است و نهادهای ناظر به دنبال نقدشوندگی بازار هستند. در بورس‌های مطرح جهانی کارآیی و اثر بخشی نهاد ناظر با شاخص سنجیده نمی‌شود، بلکه شفافیت، نقدشوندگی و حجم معاملات کارآیی و اثر بخشی ملاک سنجش هستند.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که این توقف ولو یک روزه پس از 20 درصد رشد، به نوعی سنگ اندازی در مسیر نقدشوندگی سهام بازار سرمایه است.
بسته شدن نمادها باید کاملا محو شود
در ادامه حامدی افزود: این دستور العمل باعث متعادل شدن سهام شرکت‌های بزرگ می‌شود، اما در شرکت‌های کوچک ابهام ایجاد کرده که در نهایت افزایش سفته بازی در نماد شرکت‌های کوچک بازار را فراهم می‌کند.
مدیرعملیات بازار کارگزاری ملل همچنین در خصوص تاثیر اجرای این دستور العمل در بهبود وضعیت نمادهای بانکی گفت: از وقتی که نمادهای بانکی باز شده است، عمده مشکلات بانک‌ها در صورت‌های مالی هنوز مرتفع نشده اما دیگر بسته بودن نماد و قفل شدن سرمایه سهامداران را هم نداریم. بیش از 2 سال نماد این بانک و چند بانک دیگر بسته بود و گفته می‌شد که بانک مرکزی در برابر باز شدن بانک‌ها کارشکنی می‌کند. اما سوال این است که آیا سازمان بورس استقلال لازم برای حل مشکلات سهامداران را ندارد؟ درحالی که سپرده‌گذاران بانکی سود خود را گرفتند و مشکلی برای آنها پیش نیامد، چرا باید سهامداران متضرر می‌شدند؟ اکنون که نماد آنها باز است، آیا مشکلات قبلی حل شده یا به آنها اضافه شده است؟ در واقع هیچ‌کدام!
این کارشناس اقتصادی در ادامه بیان کرد: بنابراین بهتر است شرایط بازار را به بورس‌های حرفه‌ای نزدیک کنیم. این معضل که نمادها بسته می‌شوند، باید بطور کامل از بازار سرمایه محو شود و حتی بتوان نمادها را در زمان برگزاری مجامع نیز باز نگه داشت. در این صورت می‌توان ادعا کرد که مسیر افزایش سرعت نقدشوندگی بازار که در ابتدای مسیر آن هستیم، رو به توسعه می‌رود.
او افزود: طبق بخشنامه جدید، حسابرس‌ها نیز با شفافیت بیشتری گزارش‌های حسابرسی شرکت‌ها را منتشر می‌کنند.
غلامحسین دوانی، عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران نیز در گفت‌وگو با «تعادل» در خصوص فرآیند عملکردی حسابرسان شرکت‌های بورسی گفت: در واقع برای حسابرس تفاوتی ندارد که یک شرکت چه عملکردی دارد، بسته می‌شود یا نمی‌شود، توقف نماد دارد یا ندارد، مهم این است که حسابرس باید اطلاعات شرکت را در یک گزارش پیش نویس به مقام ناظر بدهد. در صورت تایید مقام ناظر که برای ناشران بورسی، سازمان بورس است و برای بانک‌ها تایید بانک مرکزی را نیز نیاز دارد، مجوزبرگزاری مجمع داده می‌شود یا در هر مرحله‌ای که باشند، فرآیند مورد نیاز در آن مرحله صورت می‌گیرد.
او افزود: در واقع آنچه اکنون تحت عنوان دستورالعمل جدید افشای اطلاعات سعی بر روان شدن بازار با الزام به تهیه استانداردهای بیشتر دارد، ربطی به سرعت عمل حسابرس ندارد، بلکه فقط نهاد ناظر و ناشر در این موضوع دخالت دارند.
