شرکت‌های پایین‌دستی، باید اظهارنامه مالیاتی ارائه کنند تا اگر تخلفی صورت گرفته و کالا را برای تجارت و نه تولید خریداری کرده‌اند آشکار شود؛ همچنین باید توجه داشت که کشف این‌گونه تخلف‌ها به‌دلیل عملکرد شفاف در بورس کالاست با این حال تولیدکنندگان و صنایع پایین‌دستی باید کمک کنند و اطلاعات‌شان را دراختیار بورس قرار دهند تا پالایش متقاضیان با سرعت بیشتر انجام شود. به گزارش ایرنا، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران درباره وضعیت معاملات بورس کالا گفت: برخی که فقط نام تولیدکننده پایین‌دستی را یدک می‌کشند، اقدام به خام فروشی مواد اولیه از بورس می‌کنند که این موضوع، باعث تقاضای کاذب در بازار شده است. این افراد محصولات را با قیمت پایین خریداری کرده و به قیمت بالاتر در سایر کشورها می‌فروشند. وی افزود: حتی نوسان نرخ ارز باعث شده برخی مس را با قیمت پایین از بورس کالا خریداری کرده و سپس با تبدیل کردن به قراضه، آن را با قیمت بالاتر به کارخانه بفروشند. سلطانی‌نژاد درخصوص اینکه دسترسی تولیدکنندگان واقعی بخش پایین‌دستی را با موانعی مواجه کرده است، ابراز داشت: بسیاری از این اتفاقاتی که رخ می‌دهد مربوط به خود بورس نیست و ریشه در سایر بخش‌ها دارد. بورس یک بازار و فضایی برای معاملات شفاف است. در شرایط کنونی با توجه به اینکه قیمت‌های پایه بورس براساس ارز تک نرخی بررسی و تایید می‌شود سبب پایین آمدن قیمت پایه شده است و در مواردی قیمت‌ها به سطح دی‌ماه و بهمن ماه سال گذشته برگشته؛ این امر سبب شده است که تقاضای تولیدکنندگان بخش پایین‌دستی افزایش یابد. از سوی دیگر، با توجه به اینکه نظارت لازم بر معاملات محصولات نهایی بعد از بورس کالا توسط دستگاه‌های مسوول صورت نگرفته است عده‌یی اقدام به سوءاستفاده از این موضوع کرده و با استفاده از خلأهای موجود، محصولات را به صورت خام صادر می‌کنند. این افراد که فقط نام تولیدکننده را یدک می‌کشند و اقدام به خام فروشی مواد اولیه می‌کنند، بخشی از تقاضای کاذبی هستند که وارد بازار شده است. ورود این تقاضای کاذب سبب بروز چالش برای برخی مصرف‌کنندگان واقعی شده است. به‌عبارت دیگر در حال حاضر، مشکل عمده‌یی در بخش عرضه وجود ندارد، بلکه بحران تقاضا سبب ایجاد مشکلات در بازار شده است.
مدیرعامل بورس کالا اظهار داشت: در حوزه محصولات پتروشیمی، خریداران از طریق سامانه بهین‌یاب به بورس معرفی می‌شوند. این سامانه با هدف این راه‌اندازی شد که تولیدکنندگان واقعی شناسایی و به بورس معرفی شود. با توجه به وجود تقاضای بیش از تولید در برخی کالاها در این سامانه، برای بهبود بهین‌یاب مذاکراتی با وزارت صنعت داشته‌ایم که امیدواریم به کارآمدتر شدن آن کمک کند. در هفته‌های گذشته پیشنهادهایی نیز داده شده است که در حوزه محصولات مختلف عملکرد سال‌های گذشته شرکت‌ها ملاک فعالیت در سال جاری باشد. این طرح، در «مس کاتد» و «پلی اتیلن ترفتالات» بطری انجام شده است و برای سایر کالاها نیز باید بررسی‌ها صورت گیرد تا ملاکی برای تشخیص تولیدکننده واقعی از غیرواقعی مشخص شود. وی درباره نحوه برخورد با متخلفان و شفاف‌سازی عرضه کالا به بخش پایین‌دستی نیز گفت: شرکت‌های پایین‌دستی، باید اظهارنامه مالیاتی ارائه کنند تا اگر تخلفی صورت گرفته و کالا را برای تجارت و نه تولید خریداری کرده‌اند آشکار شود. البته عموم صنایع پایین‌دستی ما صنایع شریف و تولیدکنندگان واقعی‌اند که طرفدار شفافیت نیز هستند. از جمله تخلف‌هایی که چندی پیش آشکار شد، مربوط به شرکت‌های ثبت شده در مناطق آزاد بود. این شرکت‌ها به نام تولیدکنندگان بخش پایین‌دستی اقدام به خرید محصولات پتروشیمی می‌کردند در حالی که واقعی نبود و آنها دلالی و سوداگری می‌کردند. پس از شناسایی، این شرکت‌ها به مراجع قضایی معرفی شدند که تاکنون حکم علیه شرکت، قطعی شده است. یکی دیگر از اقدامات، بازدید از شرکت‌های مشکوک است که در صورت محرز شدن تخلف، به مراجع قانونی معرفی می‌شوند. باید توجه داشت که کشف این‌گونه تخلف‌ها به دلیل عملکرد شفاف در بورس کالاست؛ با این حال تولیدکنندگان و صنایع پایین‌دستی باید کمک کنند و اطلاعات‌شان را دراختیار بورس قرار دهند در غیر این صورت بورس به تنهایی نمی‌تواند این مساله را مدیریت کند.
