سبقت گرفتن شرکت‌های کوچک از بزرگان

صنعت خودروسازی در بازار سرمایه با ارزش بازار حدود 17هزار میلیارد تومان، معادل 5.5درصد ارزش کل بازار بورس تهران را در اختیار دارد و هفتمین صنعت بزرگ بازار سرمایه به شمار می‌رود. این صنعت یکی از تاثیرگذارترین صنایع در بورس ایران بوده و در سه سال گذشته بر اساس روند شاخص این صنعت بازار تعیین مسیر شده است. علاوه بر این صنعت خودروسازی به همراه صنعت قطعه‌سازی و بخش‌های خدماتی خودرو از اشتغال‌زاترین صنایع کشور بوده به‌طوری که نزدیک به یک میلیون نفر در بیش از یک هزار بنگاه مشغول به کار هستند. بر اساس آمار سال‌های اخیر، ارزش افزوده صنعت خودرو 20درصد بوده است، حال آنکه ارزش افزوده فولاد، لوازم خانگی و نساجی به ترتیب 8، 3 و 2 درصد برآورد شده است. همچنین صنعت خودروسازی سهم 3.6درصدی در تولید ناخالص داخلی کشور را در اختیار دارد. از ویژگی‌های این صنعت می‌توان به دسترسی به انرژی و نیروی کار ارزان، حمایت دولت به دلیل اشتغال بالا و در نتیجه انحصار اشاره کرد. با این وجود در سال‌های 93و 94 این صنعت با بحران شدیدی روبه‌رو شده که در حال حاضر با وجود آغاز روند رو به رشد به‌طور کامل از آن بحران خارج نشده است.

به گزارش «تعادل» بعد از اینکه دولت یازدهم تعامل با خارج را سرلوحه کار خود قرار داد، شرکت‌های خودروساز از نخستین صنایعی بودند که از این فضا بهره برده و با سرمایه‌گذاران خارجی به گفت‌وگو نشستند و قراردادهای خوبی نیز با شرکت‌های معظم خارجی منعقد کردند؛ هرچند این قراردادها بلندمدت بوده و برای به بار نشستن این قراردادها باید منتظر ماند، اما سبب خوش‌بینی‌های زیادی در این صنعت شده است. بنا به گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بعد از برجام فرصتی طلایی برای تعامل بین شرکت‌های ایرانی و شرکای خارجی آنها پیش‌ آمد و این صنعت با تلاش گسترده و قابل ستایش توفیقات خوبی را هم برای خودروسازان و هم برای قطعه‌سازان فراهم آورد. در حال حاضر شرکت‌های رنو، پژو، سیتروئن، فولکس، فیات و بنز قرارداد و تفاهمنامه با شرکت‌های خودروسازی برای تولید خودروهای سبک، سنگین و قطعات منعقد کرده‌اند.

شرکت‌های خودروسازی تا سال 94 با زیان‌های شدیدی روبه‌رو بودند. نکته اصلی در تولید شرکت‌ها نبود، بلکه مشکل بر سر فروش محصولات بود. درواقع شرکت‌های خودروسازی از لحاظ تولید مشکلی نداشتند اما برای فروش محصولات خود دچار مشکلات اساسی شده بودند، زیرا با راه‌اندازی کمپین عدم خرید از محصولات خودروسازی داخلی به دلیل کیفیت پایین محصولات سبب شد تا شرکت‌ها با مشکلات جدی روبه‌رو شوند. اما در سال 95، شرکت‌ها تا حدودی از این وضعیت خارج شده و زیان انباشته برخی شرکت‌ها به سود تبدیل شد.

 رشد میزان فروش در سال 96

بررسی پیش‌بینی‌های انجام شده از سوی پنج شرکت خودروساز حاضر در بورس تهران برای سال 96 نشان می‌دهد که به‌طور میانگین رشد 30درصدی را تجربه خواهند کرد که بالاترین رشد متعلق به شرکت‌های زامیاد و پارس‌خودرو با داشتن 44درصد رشد است. در مقابل، ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین شرکت خودروساز ایرانی با کاهش 9درصدی کمترین میزان رشد فروش را در بین شرکت‌های خودروساز دارد. در این مورد دو فرضیه وجود دارد؛ اول اینکه این شرکت خودروساز به دلایل فنی (مثلا کمبود قطعه) دچار کاهش تولید شده و دوم اینکه شرایط رکودی بازار اجازه بالا رفتن تیراژ را نداده است.

 بهای تمام شده کالا

این گروه از هزینه‌ها، هزینه‌هایی هستند که شرکت برای تولید محصولات خود مصرف می‌کند و به آنها هزینه عملیاتی گفته می‌شود. این هزینه‌ها به‌صورت مستقیم منتج به تولید شده یا زمینه‌های لازم برای تولید را فراهم می‌کند.

بر این اساس عناصر تشکیل‌دهنده بهای تمام شده کالا در سه گروه قرار می‌گیرد. اول از همه مواد اولیه مستقیم هستند که بخش اصلی هزینه‌های تولید محصول را تشکیل می‌دهند. دومین بخش هزینه‌ها به دستمزد مستقیم تولیدی برمی‌گردد که شامل حقوق و دستمزد پرداختی به پرسنل واحد تولید می‌شود که نتیجه عملکردشان مستقیما به تولید محصول می‌انجامد.

هزینه‌های سربار سومین عنصر تشکیل‌دهنده بهای تمام شده کالا به شمار می‌رود. در واقع سایر هزینه‌های تولیدی غیر از مواد اولیه مستقیم و دستمزد را هزینه‌های سربار می‌گویند. به عنوان مثال هزینه تعمیرات و نگهداری ماشین‌آلات تولیدی.

این گروه از هزینه‌ها برای ادامه تولید مورد نیاز هستند اما نمی‌توان این هزینه‌ها را جزو به جزو به محصول خاصی تخصیص داد. نکته حایز اهمیت در بخش هزینه بهای تمام شده کالا، اطلاع از این موضوع است که بیشترین بخش بهای تمام شده شرکت مورد بررسی در کدام ردیف قرار دارد. دانستن این موضوع در پیش‌بینی عملکرد آینده شرکت تاثیرگذار است. برای مثال بیشترین بخش هزینه شرکت‌های سیمانی مربوط به بخش هزینه‌های انرژی است؛ لذا با علم به این موضوع مثلا تغییر در نرخ بهای انرژی می‌تواند در چشم‌انداز کلی در خصوص صنعت و تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری کمک کند.

 هزینه بهای تمام شده فروش خودروسازان

پنج شرکت‌ خودروساز مورد بررسی برای سال 96 پیش‌بینی کردند که هزینه بهای تمام شده فروش رشد حدود 30درصدی را تجربه می‌کند اما تنها شرکتی که در سال 96 وضعیت منفی دارد شرکت ایران خودروست که هم فروش و هم بهای تمام شده فروش آن روندی منفی دارد. ایران خودرو اعلام کرده است که فروش سال 96 شرکت 9درصد کاهش خواهد داشت و از رقم 2هزار و 576 میلیارد تومان به 2هزار و 338 میلیارد تومان تنزل خواهد یافت که در نتیجه آن بهای تمام شده فروش شرکت افتی 12 درصدی خواهد داشت و از رقم 2 هزار و 358 میلیارد تومان به 2 هزار و 81 میلیارد تومان خواهد رسید.

 هزینه‌های مالی

این گروه از هزینه‌ها شامل هزینه‌های دریافت وام و تامین مالی شرکت است که بر عهده آن خواهد بود. این هزینه‌ها اهمیت خاصی دارند لذا طبقه‌بندی مستقلی نسبت به سایر هزینه‌ها دارند. بخش بزرگی از این هزینه‌ها شامل هزینه بهره و سایر هزینه‌های مرتبط با تحصیل وام است. این حساب شامل هزینه سود وام‌های دریافتی، هزینه کارمزد وام‌ها، هزینه تمبر و سفته، هزینه جریمه دیرکرد وام‌ها و هزینه‌های متفرقه مالی است که در واقع برای تامین وجوه نقد لازم پرداخت می‌شود. شرکت‌های خودروساز در سال 96 اعلام کرده‌اند که هزینه‌های مالی آنها کاهش خواهد داشت که نشان از آن دارد که تامین مالی آنها به سمت بهبود بوده و شرکت‌ها با بهبود شرایط، کمتر به بدهی‌های کلان نیاز دارند.

بر اساس صورت‌های مالی پیش‌بینی سال 1396 شرکت‌های زامیاد، پارس خودرو و سایپا به ترتیب 18، 11 و 11درصد رشد در هزینه مالی خواهند داشت که با توجه به افزایش فروش قابل توجه این شرکت‌ها منطقی به نظر می‌رسد. در مقابل شرکت‌های سایپا آذین و ایران‌خودرو هزینه‌های مالی خود را 20 و 8 درصد کاهش داده‌اند.

 سود خالص

سود خالص پنج شرکت خودرویی مورد بررسی در سال 96 رشد قابل توجهی خواهد داشت. بر این اساس شرکت سایپا آذین اعلام کرده است که با رشد 1606درصدی به سود خالص 9میلیارد و 145 میلیون تومان خواهد رسید. همچنین شرکت زامیاد نیز با رشد 893درصدی سود خالص 4میلیاردی و سایپا با رشد 141درصدی به سود خالص 553 میلیارد تومانی خواهد رسید. اما ایران‌خودرو با کاهش 27درصدی به سود خالص 159میلیارد تومانی خواهد رسید.

 سود هر سهم

یکی از عوامل مهم برای تحلیل شرکت‌های بورسی، پیش‌بینی سود هر سهم یا EPS شرکت است. در سال 96 شرکت‌های خودروسازی اعلام کردند که سود قابل توجهی را برای سهامداران محقق خواهند کرد، تا جایی که شرکت سایپا آذین اعلام کرده است که در سال 96 رشد 1280 درصدی را تجربه خواهد کرد و از سود پنج ریالی در سال 95 به 69 ریال در سال 96 خواهد رسید. همچنین شرکت زامیاد نیز پیش‌بینی کرده است که رشدی 600 درصدی خواهد داشت و از سود یک ریالی به هفت ریال خواهد رسید. شرکت پارس خودرو نیز گفته است که با رشد 400 درصدی از سود هفت ریالی سال 95 به مبلغ 35 ریال در سال 96 خواهد رسید. در نهایت شرکت سایپا نیز سود خود را با 33 درصد رشد پیش‌بینی و اعلام کرده است که از رقم 106ریال به 141ریال می‌رسد. در مقابل غول خودروسازی ایران گفته است که از سود سال 95 عقب مانده و با 27 درصد کاهش سود سال 96 را پیش‌بینی کرده و از رقم 143 ریال به 104 ریال خواهد رسید.