رییسی دستور داد: عوامل مداخله‌گر بازار ارز شناسایی شوند

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری |

به دنبال اعلام بخشنامه جدید بانک مرکزی مبنی بر ارایه ارز به نرخ صرافی‌ها براساس ارایه مدارک 24گانه، که موجب رشد تقاضا در بازار ارز آزاد شده و قیمت دلار آزاد را به کانال 30 و 31 هزار تومان افزایش داده و اختلاف قیمت دلار صرافی و دلار آزاد را به 3 هزار تومان افزایش داد، روز سه شنبه صالح آبادی رییس کل بانک مرکزی از صرافی‌های میدان فردوسی بازدید کرد و قول تامین ارز مورد نیاز بازار را داد. روز چهارشنبه نیز بانک مرکزی و رییس کل آن اعلام کرد که صرافی‌ها نیازهای خود را اعلام کنند تا نسبت به تامین ارز اقدام شود. از سوی دیگر، سازمان امور مالیاتی و وزارت اطلاعات در مورد مالیات بر معاملات ارزی و همچنین برخورد با عوامل مداخله ارز در بازار هشدار داده و اقداماتی انجام داده‌اند. رییس‌جمهور نیز با تاکید بر لزوم جلوگیری از مداخلات سودجویانه در بازار ارز، به دستگاه‌های مسوول دستور داد در این زمینه با جدیت به وظیفه خود عمل کنند. براین اساس، باید دید که اولا این نوع برخوردها که در چند دهه اخیر تجربه شده است، می‌تواند موثر باشد و موجب کاهش دلالی، سفته بازی و معاملات کاذب، نوسان‌گیری، معاملات فردایی و... شود و میزان تقاضا را کاهش داده و مانع نوسان بازار شود؟ همچنین آیا بانک مرکزی با اقدامات خود نیاز بازار را به گونه‌ای تامین خواهد کرد که روی قیمت دلار آزاد اثرگذار بوده و بار دیگر شاهد قیمت دلار زیر 30 هزار تومان باشیم؟ و نیاز متقاضیان واقعی بازار را تامین کند یا اینکه بانک مرکزی به تقاضای بازار آزاد دلار بی‌توجه خواهد بود؟ کارشناسان معتقدند که اگر همچنان ارایه مدارک و سیاست سخت‌گیرانه مبنای کار دولت و بانک مرکزی باشد و به بازار آزاد بی‌توجهی کنند، بازهم باید شاهد افزایش قیمت و نرخ‌های بالا در بازار آزاد باشیم و این قیمت مبنای قضاوت فعالان اقتصادی و رسانه‌ها و اخبار کوچه و بازار خواهد بود. در نتیجه بانک مرکزی و دولت برای اعتبار بخشیدن به برنامه کنترل بازار ارز، باید نسبت به آنچه در بازار آزاد می‌گذرد و نیاز متقاضیان واقعی توجه کند تا موجب اعتبار بانک مرکزی و دولت شود. همچنین دولت باید نسبت به اثر عوامل دیگر، از جمله مذاکرات وین، مالیات بر طلا، بازار سهام، مسکن و خودرو و سایر بازارها توجه داشته باشد و موجب هدایت بیشتر نقدینگی و سیل سفته بازان به بازار ارز آزاد نشود.  به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، آیت‌الله سید ابراهیم رییسی سه‌شنبه شب در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت با اشاره به مشخص شدن دخالت‌ها و دسیسه‌های سودجویانه برای برهم زدن ثبات بازار ارز، تصریح کرد: دستگاه‌های مسوول همزمان با نظارت و کنترل بر بازار، با شناسایی دقیق عوامل مداخله‌گر و بی‌ثبات‌کننده بازار ارز، با جدیت به مسوولیت‌های خود در این زمینه عمل کنند. رییس دولت سیزدهم همچنین انسجام و اقدام هماهنگ نهادهای مسوول را در مدیریت و ساماندهی بازار ارز ضروری دانست. در این جلسه با تقسیم کار و وظایف دستگاه‌های مختلف مقرر شد برای مدیریت در بازار ارز، با اخذ مجوزهای لازم از سوی نهادهای مسوول و بر اساس واقعیت‌ها، ثبات و شرایط عادی به بازار ارز برگردد. همچنین گزارش نهادهای مسوول درباره وضعیت بازار ارز ارایه و عوامل موثر در تغییرات غیرعادی نرخ ارز به ویژه در روزهای اخیر مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس گزارش ارایه شده از سوی بانک مرکزی، درآمد ارزی کشور در هشت ماه گذشته هم در بخش فروش نفت و هم صادرات غیرنفتی به اندازه تمام سال گذشته بوده و رکوردهای جدیدی در این زمینه ثبت شده است و نگرانی وجود ندارد. در این گزارش به تامین بودجه یک ماه گذشته کشور بدون استقراض از بانک مرکزی به عنوان یکی از نکات قوت جذب درآمدهای ارزی استناد شده است. در ادامه این گزارش با توجه به ذخایر ارزی قابل اطمینان کشور تاکید شده است که تغییرات نرخ ارز در روزهای اخیر هیچ‌گونه توجیه ندارد بلکه نتیجه عملیات روانی و دخالت عناصر غیراقتصادی و کاذب در بازار است.

   اعلام بانک مرکزی به صرافی‌ها  برای اعلام نیازهای جدید ارزی 

از سوی دیگر، رییس‌کل بانک مرکزی در مکاتبه‌ای با رییس شورای عالی کانون صرافان ایران خواستار اعلام نیازهای جدید ارزی متقاضیان واقعی به بانک مرکزی شد. پس از بازدید روز سه شنبه رییس کل بانک مرکزی از صرافی‌های میدان فردوسی و تاکید وی بر آمادگی بانک مرکزی برای رفع مشکلات احتمالی مرتبط با فروش ارز و تامین نیازهای ارزی مردم، بانک مرکزی در مکاتبه‌ای مراتب را به رییس شورای عالی کانون صرافان ایران اعلام کرد. «علی صالح‌آبادی» در این نامه نوشت: برای پاسخ به نیاز واقعی متقاضیان ارز، خواهشمند است هر چه سریع‌تر با اخذ نظر شرکت‌های صرافی درباره مسائل و مشکلات احتمالی مرتبط با فرآیند فروش ارز در سرفصل‌های مصارف خدماتی اعلامی، مراتب به همراه نیازهای جدید ارزی به درخواست متقاضیان واقعی مورد تایید آن کانون برای این بانک ارسال شود تا موضوع بررسی و اقدام‌های مقتضی انجام شود.  روز سه شنبه رییس‌کل بانک مرکزی در بازدید از میدان فردوسی ضمن گفت‌وگو با صرافان و مردم، در جریان روند بازار قرار گرفت و اعلام کرد که عرضه ارز در بازار متشکل ارزی بیش از نیاز بازار است و بزودی دسترسی متقاضیان به ارز نیز تسهیل می‌شود. سیاست جدید بانک مرکزی گسترش چتر بازار متشکل ارزی برای پوشش نیازهای ارز و کم کردن تقاضا در بازار آزاد است تا نرخ بازار آزاد کاهش یافته و شاهد تأمین بخش زیادی از نیازهای مردم از طریق بازار متشکل باشیم. علی صالح‌آبادی، رییس کل بانک مرکزی، اخیرا با اشاره به راه‌اندازی سامانه‌ای برای ثبت نیازهای ارزی مردم و عرضه ارز در سرفصل‌های مجاز به صورت سیستماتیک، از ساماندهی صف‌های طولانی مقابل صرافی‌ها خبر داده و قول داده که دیگر شاهد ایجاد صف‌های اینچنینی نخواهیم بود. هرچند تاکنون جزییات بیشتری از این اقدام منتشر نشده است، اما راه‌اندازی این سامانه گام مهمی در راستای ایجاد ثبات در بازار ارز و ساماندهی نیازهای خرد و واقعی جامعه است.بر این اساس پیش بینی می‌شود افراد باید برای ثبت درخواست ارزی خود در سرفصل‌های مجاز، مدارک لازم را در سامانه بارگذاری کنند و پس از تایید مدارک برای دریافت ارز خود به صرافی مراجعه کنند. این سیاست همان‌گونه که صالح آبادی تاکید کرده است در وهله اول دریافت ارزهای خدماتی را نظام مند و آسان کرده و شلوغی و هرج‌و مرج جلوی صرافی‌ها را کاهش خواهد داد.

   تخلفات احتمالی صرافان کاهش می‌یابد

همچنین با ایجاد شفافیت و نظارت بیشتر دست سفته بازان و نوسان گیران را تا حد زیادی کوتاه کرده و از قدرت جولان‌دهی آنها برای برهم زدن آرامش بازار ارز خواهد کاست، همچنین با راه‌اندازی این سامانه تخلفات احتمالی صرافان برای دور زدن ضوابط اعلامی کاهش یافته و شناسایی متخلفان آسان‌تر خواهد شد. از سوی دیگر تاکید بر روان و فراوان بودن عرضه ارز در بازار متشکل ارزی و رشد 3.7 برابری معاملات این بازار در 8 ماهه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته و بازنگری در ضوابط برای تسهیل دسترسی مردم به این بازار بخش دیگری از اظهارات رییس کل بانک مرکزی در چند روز گذشته بوده است.

   کمرنگ شدن سفته‌بازی در ارز

بر همین اساس نیز بانک مرکزی طی مکاتبه‌ای به صرافی‌ها اعلام کرده است، نیازهای ارزی جدید مردم علاوه بر مصارف 25 گانه خدماتی قبلی را به بانک مرکزی اعلام کنند. این مکاتبه و تاکیدات اخیر رییس کل بانک مرکزی بر تسهیل دسترسی مردم به بازار متشکل ارز از طریق تغییر ضوابط در کنار وعده راه‌اندازی درگاه ثبت درخواست‌های ارزی در واقع نشانگر عزم جدی بانک مرکزی برای تعمیق بازار متشکل ارزی از یک سو و نیز وضعیت مناسب ذخایر ارزی کشور از سوی دیگر است. بنابراین آن طور که از شواهد پیداست سیاست جدید بانک مرکزی گسترش چتر بازار متشکل برای پوشش نیازهای ارزی و کم کردن تقاضا در بازار آزاد است تا از این طریق نرخ بازار آزاد کاهش یافته و به تدریج و با کاهش رسمیت و اعتبار بازار آزاد شاهد تامین بخش زیادی از نیازهای مردم از طریق بازار متشکل خواهیم بود و این بازار نقش اصلی را در حوزه اسکناس ارز در کشور بر عهده خواهد داشت.

    ذخایر اسکناس ارزی کشور فراوان است

اجرای این سیاست بر دو پیش فرض اصلی استوار است: اول آنکه بانک مرکزی نرخ‌های کنونی بازار آزاد را به رسمیت نمی‌شناسد و نرخ تعادلی و واقعی ارز را پایین‌تر از نرخ آزاد می‌داند و دوم آنکه ذخایر اسکناس ارزی کشور فراوان و در شرایط مطلوب است. در همین زمینه رییس کل بانک مرکزی چندی پیش میزان وصول درآمدهای ارزی را 3 برابر سال گذشته و رییس کل سابق بانک مرکزی نیز ذخایر ارزی کشور را بی‌سابقه اعلام کرده بود و در مقاطع مختلف نیز اخباری مبنی بر آزادسازی بخشی از منابع ارزی بلوکه شده ایران به ویژه در عراق و کره جنوبی منتشر شده است. بر این اساس اقدامات اخیر بانک مرکزی در صورت اجرایی شدن حاکی از دست پر بازارساز برای ورود به بازار ارز و اثرگذاری بر نرخ و نیز حاوی هشداری مبنی بر احتمال ریزش نرخ ارز است. در مجموع پیش‌بینی می‌شود چنانچه بانک مرکزی بتواند سیاست جدید خود را به‌طور دقیق، هوشمندانه و همزمان در ابعاد مختلف اجرا کند شاهد تعادل بیشتر در بازار، کاهش نرخ به سمت نرخ تعادلی و افزایش اثرگذاری بازار متشکل در مقابل بازار آزاد خواهیم بود. ‌در حال حاضر عمق معاملات در بازارهای رسمی ارز کشور شامل سامانه نیما و بازار متشکل بسیار بیشتر از بازار آزاد و غیررسمی است و سیاست جدید بانک مرکزی در راستای کاهش اثرگذاری بازار آزاد طراحی شده است.