گروه بانک و بیمه مجید شاکری کارشناس ارزی با بیان اینکه بسترهای فعلی برای مقابله با تحریم‌ها مناسب‌تر از سال‌های 90 و 91 است، گفت: می‌توانیم با تغییر نقشه ارزی کشور و توسعه روابط با سه کشور چین، روسیه و عمان، از بُعد مالی از تحریم‌های پیش‌رو عبور کنیم. باتوجه به اظهارات ترامپ و دستورالعمل اجرایی که صادر کرده و همچنین توضیحات اوفک به نظر می‌رسد اگرچه به لحاظ سیاسی خروج از برجام رخ داده اما این اتفاق به لحاظ فنی هنوز رخ نداده است.
وی در گفت‌وگو با فارس افزود: حتی تحریم‌هایی که قرار بود تا سه روز دیگر مجددا برای 180 روز دیگر تمدید شود، چند روز زودتر تمدید شده و حتی اگر ترامپ اعلام می‌کرد 180 روز دیگر تعلیق تحریم‌ها را تمدید می‌کنم، وضعیت در آن شرایط با شرایط فعلی هیچ تفاوتی نداشت و به لحاظ نتیجه اجرایی همین اتفاق می‌افتاد.
این کارشناس مسائل ارزی تصریح کرد: پس خروج بیشتر سیاسی است تا فنی. هر چند که پنجره مشخص مذاکراتی و یک مهلت زمانی برجامی را در مقابل ایران قرار داده است. تقریبا تصور این است که یک مهلت زمانی خواهیم داشت و انواع و اقسام فشارهای فرابرجامی از مسیرهای قانونی و غیرقانونی برای واداشتن ایران به پذیرش تحکمات از دولت ترامپ اعمال می‌شود، بدون آنکه در این 180 روز برجام به معنای اعمال تحریم‌های اصلی لغو شده باشد.
ادامه اجرای برجام بدون امریکا ممکن نیست
وی با تاکید بر اینکه اجرای برجام بدون امریکا بی‌معناست، گفت: عملکرد قانون سیسادا و سایر قوانین تحریمی که ممکن است تا 180 روز دیگر بازگردد، اجرای برجام با اروپا و بدون امریکا را غیرممکن می‌کند. امریکا ابزارهای فرامرزی برای تحریم دارد. بانک‌های اروپایی نیازمند استفاده از چرخه دلار هستند و هیچ مقام سیاسی اروپایی حاضر به حذف یک بانک از چرخه مبادلات دلاری نیست. بنابراین اروپا نمی‌تواند بدون امریکا برجام را ادامه دهد. اینکه ایران برای اتمام حجت با کشورهای توافق‌کننده بحث اجرای برجام بدون امریکا را با اروپایی‌ها مطرح کند، بحث دیگری است اما این تصور به لحاظ فنی اشتباه است.
وضعیت فعلی از سال‌های 90 و 91 بهتر است
شاکری با بیان اینکه هم‌اکنون شرایط به لحاظ نسبت به شرایط تحریم‌های قبلی در سال‌های 90 و 91 از جهاتی بهتر است، افزود: در سال 90 یک دوره 6ماهه زمان صرف شد تا لایه ضخیمی از شبکه صرافی، متفاوت از وضعیت پیش از آن ایجاد شود که این اقدام در کنترل نرخ ارز بسیار موثر بود و توانست بهای آن را در یک سطحی حفظ کند. همچنین تجربه راه‌اندازی مرکز مبادلات ارزی وجود دارد و می‌توانیم از آن ساختار هم استفاده کنیم.
وی ادامه داد: از بُعد مالی مولفه‌های خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد وضعیت تا حدی بهتر از سال 90 و 91 است. در سال‌های 90 و 91 حجم واردات بیشتر از صادرات بود و دولت مجبور شد بخشی از واردات را که شامل مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی هم می‌شد، کاهش دهد اما هم‌اکنون نسبت نزدیکی بین صادرات و واردات برقرار است و نیاز جدی به انقباض واردات نداریم.
محدود شدن کانال‌های ارزی در دوبی
این کارشناس مالی اضافه کرد: اما زوایای دیگری هم وجود دارد که نشان‌دهنده نقاط ضعف در شرایط فعلی است.
اول اینکه دیگر آن شبکه صرافی که در دوبی وجود داشت و بخش قابل‌توجهی از نیاز ارزی کشور را در آن سال‌ها تامین می‌کرد، به دلیل اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده محدود شده است و با اجرای این قانون فشار بر شبکه صرافی بیشتر هم می‌شود.
وی مساله دیگر را نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی دانست و گفت: در سال 90 و 91 نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی 60درصد بود اما در پایان سال گذشته این نسبت از حدود 100درصد هم فراتر رفته و این وضعیت، نگرانی را نسبت به سفته‌بازی‌های احتمالی افزایش می‌دهد.
توسعه روابط با چین، روسیه و عمان
شاکری تاکید کرد: اما در مقابل این بیم‌ها، امیدهایی وجود دارد. ما می‌توانیم با تغییر نقشه ارزی کشور از بُعد مالی از تحریم‌های پیش رو عبور کنیم. ایجاد و توسعه روابط اقتصادی و ارزی با کشورهای عمان، روسیه و چین و ایجاد کانال‌های ارزی با این کشورها یکی از راه‌های عبور از جریان ارزی فعلی است.
وی با بیان اینکه این پیشنهاد ارتباطی به تقسیم‌های سیاسی به بلوک غرب و بلوک شرق ندارد، افزود: این پیشنهاد به خاطر نقشی است که این کشورها می‌توانند در نقشه ارزی ایران ایفا کنند و اتفاقا منافع این کشورها با ایران همپوشانی دارد. این فرصتی است که در سال 90 و 91 به این شکل وجود نداشت.
این کارشناس ارزی تصریح کرد: البته مشکلاتی برای توسعه روابط ارزی با روسیه و چین وجود دارد اما این مشکلات غیرقابل حل نیستند و می‌توان با رایزنی‌های سیاسی و اقتصادی و برنامه‌ریزی دقیق این موانع را
به‌تدریج برطرف کرد.
