خرید نان با کارت بانکی یا صدور کارت نان؟

با گذشت حدود سه ماه از آغاز اصلاحات اقتصادی جدید دولت، هنوز بخش مهمی از ابعاد این طرح و آینده آن در شرایطی نامعلوم قرار دارد و هرچند مقامات دولتی تلاش دارند اعلام کنند که همه‌چیز تحت کنترل قرار دارد اما هنوز در میان مردم نگرانی‌های فراوانی درباره سرنوشت این برنامه وجود دارد. از بهار سال 1397 و همزمان با از سرگیری تحریم‌های جدید امریکا، دولت وقت تصمیم گرفت سیاست‌های ارزی جدیدی را اجرایی کند تا فشار تحریم‌ها بر زندگی مردم و سفره آنها کمتر شود. یکی از این سیاست‌ها محدود کردن واردات و متوقف شدن واردات کالاهای لوکس، غیر مصرفی یا کالاهایی بود که مشابه داخلی داشتند. در کنار آن اما دولت اعلام کرد که برای واردات تعدادی از کالاهای اساسی، ارز دولتی با نرخ ثابت 4200 تومانی پرداخت خواهد کرد تا قیمت این کالاها در سفره مردم تغییری نکند. با گذشت حدود چهار سال از اجرای این برنامه اما انتقادات نسبت به آن به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرد. به این ترتیب که قیمت کالاهای اساسی که در فهرست ارز ترجیحی قرار داشتند نیز همپای تورم و حتی بیشتر از آن افزایش پیدا کرد، پرونده‌های بزرگی از فساد و رانت اقتصادی تشکیل و از همه مهم‌تر فشار بر بودجه دولتی را به جایی رساند که دولت سیزدهم اعلام کرد عملا امکان اجرای این طرح را ندارد. در واقع زمانی که این سیاست کلید خورد، قیمت دلار در بازار آزاد کمتر از هفت هزار تومان بود و به این ترتیب دولت سطح مشخصی از منابع را برای اجرای این برنامه نیاز داشت اما در سال‌های گذشته قیمت ارز افزایش یافت و از مرز 30 هزار تومان نیز گذشت تا دولت اعلام کند که برای اجرای این برنامه نیاز به حدود 20 میلیارد دلار اعتبار دارد و عملا در شرایط فعلی تداوم اجرای آن ممکن نیست. به دنبال این موضوع سرانجام در اردیبهشت امسال دولت اعلام کرد که ارز تعدادی از کالاهای اساسی را حذف می‌کند و به دنبال آن چهار گروه لبنیات، مرغ، تخم مرغ و روغن اجازه افزایش قیمت خواهند داشت اما همانطور که از قبل نیز قابل پیش‌بینی بود تورم تنها به این کالاها محدود نماند و در خرداد ماه نرخ تورم ماهانه و نقطه به نقطه رکوردهای جدیدی را به ثبت رساندند. هرچند دولت تاکید دارد که این روند تورمی کوتاه‌مدت بوده و مدیریت خواهد شد اما به نظر می‌رسد که لااقل در چند ماه آینده اقتصاد ایران با شوک حاصل از این تغییر دست و پنجه نرم می‌کند.جدای از مسائل اجرایی و کوتاه‌مدتی که وجود دارد، هنوز تکلیف و سرنوشت دو کالای مهم نامشخص باقی مانده است. دولت اعلام کرده که فعلا برنامه‌ای برای حذف ارز گندم و دارو ندارد و به حمایت از مردم در این حوزه ادامه خواهد داد. با این وجود اما در روزهای گذشته تغییراتی مطرح شده که برای مردم منجر به نگرانی شده است. یکی از این تغییرات به نحوه فروش نان مربوط است. هرچند دولت بارها اعلام کرده که در سال جاری برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان ندارد اما طرح‌های جدیدی که برای فروش این محصول مطرح شده اما و اگرهایی را به وجود آورده که البته وزیر اقتصاد بخشی از آن را تکذیب کرده است. خاندوزی گفته: تاکنون هیچ بحثی در شورای اقتصادی دولت درباره صدور کارت نان مطرح نشده و برنامه‌ای در این زمینه وجود ندارد. بلکه چیزی که در دستور کار قرار گرفته بحث فروش نان به خانوارها از طریق کارت‌های بانکی است. در چارچوب برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، خانوارها می‌توانند با استفاده از کارت‌های بانکی که در اختیار دارند نسبت به خرید نان اقدام کنند. همچنین هماهنگی‌هایی با بانک مرکزی انجام شده تا خرید نان صرفا محدود به کارت یارانه‌ای سرپرست خانوار نشود. بدین‌ترتیب تمام افراد خانواده با استفاده از تمام کارت‌های بانکی که در اختیار دارند می‌توانند نسبت به خرید نان اقدام کنند. مقدمات ابتدایی برای این طرح فراهم شده و تقریبا در تمامی شهرهای کشور شرایط برای اجرای آن مهیا شده است. خاندوزی همچنین به تاکید جدی رییس‌جمهوری اشاره کرد و گفت: براساس دستور آیت‌الله رییسی قیمت خرید نان در سال جاری برای مردم به هیچ‌وجه افزایش پیدا نخواهد کرد. وی با اشاره به سیاست اصلاح یارانه‌های دولت بیان کرد: ما در این سیاست صرفا به دنبال اصلاح قیمت‌ها نبوده‌ایم و بیشتر اصلاح ساختار در دستور کار است. عبور از انحصار، بهبود شرایط شرکت‌های تولیدی و واگذاری بخش اعظم تجارت و ذخیره‌سازی اقتصادی به بخش خصوصی و کم کردن حضور دولت در این حوزه بخش مهمی از اهداف دولت را تشکیل می‌دهد. در کنار نان، سرنوشت دارو نیز همچنان مبهم است. از حدود دو هفته پیش، دولت اجرای طرح دارویاری را در دستور کار قرار داده که بر اساس آن بخشی از منابع ارز دولتی به بیمه‌ها منتقل خواهد شد تا ضمن حذف این ارز، شرایط برای حمایت از مردم نیز فراهم شود. با این وجود در روزهای گذشته گزارش‌های مختلفی از افزایش قیمت دارو در نقاط مختلف کشور منتشر شده که برای مردم نگرانی‌هایی به وجود آورده است، موضوعی که چه دولت و چه مجلس آن را تکذیب می‌کنند. رییس مجلس در این زمینه گفته: در خصوص دارو و یارانه‌ها به هیچ عنوان ارزی که پرداخت می‌شده، حذف نمی‌شود و در حقیقت اتفاقی که افتاده این است که یارانه‌ها به‌طور مستقیم به خود افراد داده می‌شود. بنابراین الان یارانه دارو از طریق شرکت‌های بیمه گذار در اختیار بیماران قرار می‌گیرد. به هیچ عنوان ارز دارو حدف نمی‌شود و نه قانونگذار و نه دولت چنین سیاستی را ندارند و نخواهند داشت. رییس مجلس با بیان اینکه ضمانت اجرای طرح دارویاری منوط به هوشمند‌سازی است، خاطرنشان کرد: اگر هوشمندسازی در اجرای طرح دارویاری رخ ندهد مطمئناً در آنجا هم مردم اذیت می‌شوند و هم افرادی که فاسد بودند و در ارزهای دارو منفعت می‌بردند، مجدداً در این‌جا به صورت ریالی منفعت خواهند برد. قالیباف با تاکید بر لزوم تکمیل پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان گفت: اهمیت پرونده الکترونیک سلامت ایران به اندازه اجرای طرح دارویاری مهم است و ما در مجلس پیگیر این موضوع خواهیم بود. وی با اشاره به شرایط اجرای طرح دارویاری اظهار کرد: اگر کسی در کشور تحت پوشش بیمه‌ها قرار نگیرد امکان استفاده از طرح دارویاری را ندارد، بنابراین نباید هیچ ایرانی وجود داشته باشد که تحت پوشش بیمه‌های پایه نباشد. در این زمینه از وزارت بهداشت و دولت تشکر می‌کنم که از پنج میلیون و سیصد هزار نفری که تحت پوشش بیمه قرار نداشتند حدود پنج میلیون و نود و دو هزار نفر تا پایان خرداد ماه به صورت غیرحضوری تحت پوشش بیمه قرار گرفتند. بااین وجود پیش بینی می‌شود که به جز این افراد حدود 6 - 5 میلیون نفر دیگر همچنان تحت پوشش بیمه نباشند که باید برای این موضوع نیز واژه اندیشی کنیم چراکه این افراد نیز به هر حال باید تحت پوشش بیمه قرار بگیرند وگرنه با مشکل افرایش قیمت دارو مواجه خواهند شد. رییس مجلس با بیان اینکه تجربه اجرای طرح تحول سلامت تابلویی تمام مقابل چشمان ما است، تاکید کرد: از وزارت بهداشت به دلیل نقاط قوت طرح تحول سلامت تشکر می‌کنیم اما این طرح نقاط ضعف بسیاری نیز داشت که چنانچه آن ضعف‌ها در طرح دارویاری تکرار شود هزینه‌های اضافه از بیت المال می‌شود. قالیباف همچنین با اشاره به مدت زمان انتقال پول از بیمه‌ها به داروخانه‌ها در طرح دارویاری خاطرنشان کرد: امروز حداقل 6 - 5 ماه طول می‌کشد تا پول از بیمه‌ها به داروخانه‌ها منتقل شود؛ سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت توجه کنند که نباید پول مربوط به بیمه دارو صرف هزینه‌های دیگری که در قانون نیز پیش‌بینی شده است شود، به تعبیری باید پول مربوط به دارو پول رنگی باشد یعنی پولی که بصورت ماهانه توسط سازمان برنامه و بودجه داده می‌شود، به صورت برخط به داروخانه‌ها برود تا مشکلی که امروز در تاخیر پرداخت پول داروخانه‌ها وجود دارد، ایجاد نشود. وی با تاکید بر لزوم وجود شفافیت در تخصیص ارز واردات دارو و مواد اولیه مورد نیاز شرکتهای تولید‌کننده دارو در کشور گفت: روزانه داروهایی اصلی و برخی مواد اولیه اصلی مورد نیاز را به صورت ارزی خریداری و وارد می‌کنیم و در اختیار شرکت‌های تولیدی می‌گذاریم؛ در این موضوع نظارت دقیق بر تخصیص ارز و تولید دارو از موضوعات بسیار مهم و جدی است که هم وزارتخانه و هم بانک مرکزی باید به آن توجه کنند تا مردم دیگر در حوزه سلامت در تامین دارو دچار مشکل نباشند. روند طولانی مدت تورم دو رقمی در اقتصاد ایران و فشاری که بر معیشت مردم وارد شده، این نگرانی را در سطح جامعه ایجاد کرده که در صورت تغییر برنامه دولت، دو کالای حیاتی دارو و نان نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. موضوعی که بارها از سوی مسوولان دولتی تکذیب شده اما ارایه نشدن برنامه نهایی دولت در این زمینه، یک سردرگمی را القا می‌کند که خود عاملی برای نگرانی جامعه خواهد بود و احتمالا برای عبور از آن نیاز به ارایه یک برنامه دقیق در کوتاه‌مدت وجود دارد.