گروه بانک و بیمه | در حالی که پیش از ظهر شنبه بانک مرکزی اعلام کرده بود که مرحله نوزدهم حراج اوراق مالی اسلامی دولتی مقرر است ۱۸ آبان ۱۴۰۰ اجرا شود، اما در ساعات عصر شنبه وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد که انتشار اوراق دولتی فعلا متوقف شده است. بانک مرکزی نیز خبر برگزاری مرحله نوزدهم انتشار اوراق مالی اسلامی دولتی را از خروجی وبسایت خود حذف کرد و به جای آن اعلام کرد که انتشار اوراق مالی در مرحله نوزدهم متعاقبا اعلام خواهد شد. ناظران معتقدند که اگرچه دولت برای تامین منابع خود به انتشار اوراق مالی پس از هفت هفته توقف نیاز دارد، اما انتقاد کارشناسان از افت قیمت سهام موجب شده که دولت بار دیگر برای توقف انتشار اوراق مالی تصمیم‌گیری کند تا شاید به رونق دوباره بورس کمک کند. البته بسیاری از کارشناسان معتقدند که کمبود نقدینگی عامل عمده رکود و افت معاملات بورس نیست بلکه مهم‌ترین عامل رکود بورس، چشم‌انداز اقتصاد، مذاکرات، احتمال کاهش قیمت دلار و... است که روی قیمت‌ها و انتظار سهامداران و شرکت‌ها اثرگذار بوده و لذا فعلا نمی‌توان انتظار افزایش قیمت‌ها را داشت. برخی کارشناسان معتقدند که این اقدام وزارت اقتصاد و دارایی، در واکنش به انتقادهایی صورت گرفته که برخی صاحب‌نظران، نسبت به انتشار اوراق مالی مطرح کرده‌اند و معتقدند که انتشار اوراق باعث شده که نقدینگی کافی به سمت بورس و شرکت‌های بورس و خرید و فروش سهام هدایت نشود و در نتیجه بورس با ریزش‌های مداوم همراه شده است. در نتیجه برخی کارشناسان گفته‌اند که بانک مرکزی و دولت باید از انتشار اوراق و خرید و فروش آن در بورس خودداری کنند تا صاحبان نقدینگی به دنبال خرید و فروش سهام باشند. این کارشناسان معتقدند که افراد ریسک‌گریز با مشاهده سود 18 تا 22 درصدی اوراق مالی حاضر به خرید سهام نیستند و ترجیح می‌دهند که اوراق مالی دولتی که مطمئن و دارای سود تضمین شده است را خریداری کنند و در نتیجه بورس با سقوط معاملات و قیمت سهام و شاخص معاملات مواجه می‌شود. براین اساس، مرحله نوزدهم حراج اوراق مالی اسلامی دولتی که مقرر بود ۱۸ آبان ۱۴۰۰ اجرا شود، ملغی و تاریخ جدید اطلاع‌رسانی خواهد شد. بانک مرکزی اعلام کرد: کارگزاری بانک مرکزی در راستای عرضه تدریجی اوراق مالی اسلامی توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و پیرو اطلاعیه منتشرشده مورخ 30/۰۶/1400، مقرر بود مرحله نوزدهم حراج اوراق مالی اسلامی دولتی را به منظور فروش به بانک‌ها، موسسات اعتباری غیربانکی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های بیمه‌ای و شرکت‌های تأمین سرمایه در روز سه‌شنبه ۱۸ آبان‌ماه ۱۴۰۰ اجرا کند اما بر اساس اعلام وزارت امور اقتصادی و دارایی، حراج مذکور در تاریخ یادشده برگزار نمی‌شود و تاریخ دقیق به اطلاع هموطنان خواهد رسید. خاطرنشان می‌شود متولی اصلی انتشار و عرضه اوراق مالی اسلامی دولتی، وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده و آن وزارتخانه الزامی به پذیرش تمام پیشنهادهای دریافتی یا فروش همه اوراق عرضه‌شده در حراج را ندارد. بانک مرکزی نیز صرفاً سفارشات دریافت‌شده را به منظور تصمیم‌گیری به آن وزارتخانه ارسال و وزارتخانه یادشده نسبت به تعیین سفارش‌های برنده اقدام می‌کند. در نهایت، عرضه اوراق به تمام برندگان انجام می‌شود. بانک مرکزی بر اساس جزء (۴) بند «ک» تبصره (۵) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ مجاز به خرید و فروش اوراق مالی اسلامی دولت در بازار ثانویه اوراق است. کارگزاری این بانک ضمن تامین زیرساخت معاملات و برگزاری حراج، تعهدی نسبت به حجم و قیمت اوراق مالی اسلامی دولتی فروش‌رفته نداشته و اوراق مزبور را در بازار اولیه به منظور تامین مالی دولت خریداری نخواهد کرد.
نوزدهمین مرحله حراج اوراق مالی
بانک مرکزی قبل از ملغی کردن انتشار خبر، اعلام کرد که مرحله نوزدهم حراج اوراق مالی اسلامی دولتی برای فروش به بانک‌ها، موسسات اعتباری غیربانکی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های بیمه‌ای و شرکت‌های تأمین سرمایه را در روز سه‌شنبه (۱۸ آبان‌ماه ۱۴۰۰) برگزار می‌کند. اوراق عرضه شده در این حراج، مرابحه عام، کوپن‌دار و با تواتر پرداخت سود ۶ ماهه (پرداخت کوپن دوبار در سال) است.در این مرحله نماد آراد ۹۱ و آراد ۹۲ عرضه می‌شود. سررسید آراد ۹۱ و آراد ۹۲ به ترتیب مردادماه ۱۴۰۴ و آبان ماه ۱۴۰۲ است. همان‌طور که گفته شد تاریخ انتشار این اوراق هجدهم آبان ماه امسال و قیمت اسمی هر ورقه یکصد هزار تومان و مبلغ عرضه پنج هزار میلیارد تومان است. نرخ سود اسمی سالانه آراد ۹۱ برابر ۱۵ درصد و آراد ۹۲ نیز ۱۶ درصد است. بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی متقاضی شرکت در این حراج می‌توانند نسبت به ارسال سفارش‌های خود تا ساعت ۱۲ روز یکشنبه (۱۶ آبان‌ماه ۱۴۰۰) تنها از طریق سامانه بازار بین بانکی اقدام کنند. نهادهای مالی همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تأمین سرمایه متقاضی شرکت در این حراج نیز می‌توانند سفارش‌های خود را تا ساعت ۱۲ روز یکشنبه (۱۶ آبان ماه ۱۴۰۰) از طریق سامانه مظنه‌یابی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ثبت کنند. تمام نهادهای مالی متقاضی شرکت در این حراج می‌توانند سفارش‌های خود را در هر نماد به‌طور جداگانه ارسال کنند. حداقل حجم سفارش در هر یک از نمادهای مزبور ۵۰۰ هزار ورقه است. براساس اعلام بانک مرکزی، متولی اصلی انتشار و عرضه اوراق مالی اسلامی دولتی، وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده و آن وزارتخانه، الزامی به پذیرش همه پیشنهادات دریافتی یا فروش کلیه اوراق عرضه‌شده در حراج را ندارد. بانک مرکزی نیز تنها سفارشات دریافت‌شده را برای تصمیم‌گیری به آن وزارتخانه ارسال و وزارتخانه مزبور نسبت به تعیین سفارش‌های برنده اقدام می‌کند. بانک مرکزی مجاز به خرید و فروش اوراق مالی اسلامی دولت در بازار ثانویه اوراق است. کارگزاری این بانک ضمن تامین زیرساخت معاملات و برگزاری حراج، تعهدی نسبت به حجم و قیمت اوراق مالی اسلامی دولتی فروش‌رفته نداشته و اوراق مزبور را در بازار اولیه به منظور تامین مالی دولت خریداری نخواهد کرد. در هجدهمین مرحله حراج اوراق مالی و اسلامی تمامی اوراق عرضه شده توسط بانک‌ها و سایر خریداران حقیقی و حقوقی خریداری شد. ارزش فروش اوراق مالی و اسلامی دولتی ۱۰۸ هزار میلیارد ریال بود.
انتشار اوراق دولتی پس از هفت هفته
این در حالی است که چند ساعت قبل از ساعت 3 عصر، خبرگزاری‌ها خبر از انتشار دوباره اوراق دولتی داده و اعلام کردند که انتشار اوراق دولتی و تاثیر آن بر بازار سرمایه که این روزها مورد بحث زیادی از سوی فعالان بازار سرمایه قرار گرفت، دوباره پس از گذشت هفت هفته مجدد آغاز شد. با پر شدن سقف برداشت دولت از تنخواه و تبعات استقراض از بانک مرکزی چون افزایش پایه پولی، رشد تورم و تحت تاثیر قرار گرفتن معیشت مردم، بهترین راه پیش‌روی دولت برای تامین کسری بودجه خود، انتشار اوراق است که به اعتقاد کارشناسان باید بازار اوراق از طریق افزایش سود و کاهش سررسید برای مردم جذاب کرد اما آخرین اعلام رییس کل بانک مرکزی حاکی از آن است که دولت برنامه‌ای برای افزایش نرخ اوراق ندارد. در این بین، آنچه از عملکرد دولت در سال جاری ثبت شده بیانگر این است که تا پایان مرحله هجدهم برگزاری حراج اوراق، ٣٢ هزار و ٣۵۶ میلیارد تومان اوراق بدهی و ۱۰ هزار و ۸۹۰ میلیارد تومان اوراق سلف نفتی فروخته شده است. البته، آماری که وزارت اقتصاد از میزان اوراق فروخته شده اعلام کرده متفاوت است، به گونه‌ای که طبق اعلام این وزارتخانه بیش از ۱۳۲ هزار میلیارد تومان واگذاری دارایی مالی مربوط به اوراق در بودجه سال ۱۴۰۰ دیده شده که عملکرد آن تا شهریورماه بیش از ۱۲۶ هزار میلیارد تومان بوده که ۸۱ هزار میلیارد تومان آن به عنوان اسناد خزانه و ۴۵ هزار میلیارد تومان نیز در بازار باز فروش رفته است. هجدهمین مرحله فروش اوراق بدهی ۳۰ شهریور برگزار شد و از آن زمان هیچ اوراق جدیدی منتشر نشد تا اینکه بازار اولیه حراج اوراق بدهی پس از بیش از یک ماه سکوت خود را شکست و امروز بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: برای ۱۸ آبان ۱۰ هزار میلیارد تومان اوراق عرضه می‌کند و دلیل شکست سکوت مجوز جدید سران به دولت رییسی بوده است. سررسید این اوراق که با نماد آراد عرضه می‌شود مرداد ۱۴۰۱ و آبان ۱۴۰۱ منتشر خواهد شد، آراد ۹۱ با نرخ سود اسمی ۱۵ درصد و سررسید مرداد عرضه می‌شود و نرخ سود اسمی آراد ۹۲ که در آبان سررسید می‌شود ۱۶ درصد خواهد بود. درحالی که به دولت مجوز انتشار اوراق برای شش ماهه دو سال جاری داده شده است، برخی فعالان بازار سهام مخالف انتشار اوراق هستند و تصور می‌کنند دلیل نزول بازار سهام عرضه این اوراق است که حول این موضوع در هفته‌های اخیر بحث‌های زیادی شکل گرفت. فعالان بازار سرمایه در حالی اوراق را مقصر ریزش بورس می‌دانند که در نیمه نخست سال تنها ۴۳ هزار و ۲۴۵ میلیارد تومان اوراق به فروش رسیده که از این میان سهم بازار سرمایه تنها ۲۲ هزار و ۳۵۱ میلیارد تومان بوده است و خریدار بخش دیگر اوراق بانک‌ها بوده‌اند. این در حالی است که سال گذشته با وجود انتقادات فراوان نسبت به عملکرد ضعیف دولت در فروش اوراق بدهی، تا پایان هفته دوم آبان حدود ۷۳ هزار میلیارد از این اوراق فروخته شده بود که برای امسال کاهش بیش از ۴۰ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. بنابراین، تا سه روز دیگر انتشار اوراق برای ماه‌های باقی‌مانده از سال جاری از سر گرفته می‌شود که از انتشار اوراق به عنوان مهره کلیدی دولت برای مهار تورم با تبعات منفی کمتری یاد می‌شود.
