مرکز آمار جدیدترین گزارش خود از وضعیت نرخ تورم کشور در آبان ماه را منتشر کرده که نشان‌دهنده بالا رفتن دوباره قیمت‌ها در دومین ماه پاییز است. نرخ تورم که از آخر تابستان امسال بار دیگر صعودی شده بود، همچنان حرکت خود به سمت نرخ 30 درصد را ادامه داده و تورم سالانه به 29 درصد رسیده است.
منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. نرخ تورم سالانه آبان ماه ١٣٩٩ برای خانوارهای کشور به ٢٩,٠ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ١,٨ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.
نرخ تورم در ابتدای تابستان امسال به حدود 25 درصد رسیده بود که پایین‌ترین عدد در مقایسه با بیش از یک سال گذشته را نشان می‌داد. با این وجود با بالا رفتن نرخ تورم ماهانه و رسیدن به آن به بیش از 6درصد، این خطر را گوشزد کرد که اگر تغییری جدی در مسیر کاهش تورم ایجاد نشود، کار در آینده دشوار خواهد شد. در شهریور ماه نرخ تورم ماهانه بار دیگر رکورد زد تا عملا افزایش دوباره تورم را قطعی کند.
در چنین چارچوبی، بار دیگر نرخ تورم سالانه افزایشی شد و سرانجام در آبان ماه به 29 درصد رسید تا در صورت تداوم همین روند، احتمال رسیدن تورم در پایان پاییز به 30 درصد بسیار بالا باشد. همچنین نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ٢٩,٠ درصد و ٢٨.٨ درصد می‌باشد که برای خانوارهای شهری ١,٧ واحد درصد افزایش و برای خانوارهای روستایی ٢.١ واحد درصد افزایش داشته است. دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در آبان ماه ١٣٩٩ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ٢٦,٣ درصد برای دهک اول تا ٣٥.٢ درصد برای دهک دهم است. در حوزه تورم نقطه به نقطه نیز شرایط همچنان رو به بد شدن است. منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل می‌باشد. نرخ تورم نقطه‌ای در آبان ماه ١٣٩٩ به عدد ٤٦,٤ درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین ٤٦.٤ درصد بیشتر از آبان ١٣٩٨ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.
نرخ تورم نقطه‌ای آبان ماه ١٣٩٩ در مقایسه با ماه قبل ٥,٠ واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش ١٦,١ واحد درصدی به ٥٦.٦ درصد و گروه «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» با کاهش ٠.١ واحد درصدی به ٤١.٨ درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ٤٥,٧ درصد می‌باشد که نسبت به ماه قبل ٤,٤ واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ٥٠,٣ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٨,١ واحد درصد افزایش داشته است. بالا رفتن نرخ تورم نقطه به نقطه نشان‌دهنده آن است که میزان فشاری که بر اقشار کم درآمد جامعه وارد می‌شود همچنان رو به افزایش است و با رسیدن این نرخ به مرز 50 درصد، یعنی عملا مردم برای خرید محصولات مورد نیازشان، باید 50 درصد بیشتر نسبت به گذشته هزینه کنند.
این در حالی است که با وجود تلاش‌هایی که برای افزایش حقوق و دستمزد صورت گرفته، هیچ یک از ارقام افزایش یافته، متناسب با افزایش هزینه‌های نبوده است. آنچه که این شرایط را دشوارتر کرده، روند افزایش قیمت در رده کالاهای خوراکی و آشامیدنی است. در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «سبزیجات» (گوجه فرنگی، پیاز، فلفل دلمه‌ای، لوبیا سبز، سیب زمینی)، گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکیان» (مرغ ماشینی، گوشت گاو یا گوساله، گوشت گوسفند)، گروه «روغن‌ها و چربی‌ها» (روغن نباتی جامد، کره غیرپاستوریزه، روغن مایع)، گروه «میوه و خشکبار» (نارنگی، موز، انگور) می‌باشد. در گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات»، گروه «هتل و رستوران» (غذاهای آماده)، گروه «مبلمان و لوازم خانگی» (بخاری گازی، انواع شوینده، لوازم پلاستیکی آشپزخانه) بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. همچنین گروه «حمل ونقل» (انواع اتومبیل سواری) نسبت به ماه قبل کاهش قیمت داشته است.
این آمار در حالی به دست آمده که در ماه‌های قبل، علت بخشی از افزایش نرخ تورم، بالا رفتن قیمت ارز و خودرو بود و این امر این امیدواری را به وجود آورده بود که فشار مستقیم بر اقشار مختلف مردم، چندان افزایش نیابد اما در ماه گذشته با توجه به تغییرات شکل گرفته در بازار به دنبال پیروزی بایدن در انتخابات امریکا، قیمت بعضی از کالاها که وابسته به دلار بودند کاهش یافت و بالا رفتن همزمان نرخ تورم نشان از آن دارد که احتمالا کالاهای مصرفی افزایش بیشتری را تجربه کرده‌اند.
آنچه که وضعیت تورم در ماه‌های بعد را با اما و اگرهای بیشتر همراه می‌کند، بالا بودن همچنان نرخ تورم ماهانه است. منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل می‌باشد. نرخ تورم ماهانه آبان ١٣٩٩ به ٥,٢ درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ١.٨ واحد درصد کاهش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» به ترتیب ١٣.٠ درصد و ١.٦ درصد بوده است.
این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری ٤,٧ درصد می‌باشد که نسبت به ماه قبل، ٢.٤ واحد درصد کاهش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ٧.٦ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٠.٧ واحد درصد افزایش داشته است.
هرچند نرخ تورم ماهانه نسبت به مهر ماه کاهش پیدا کرده اما همچنان عدد نسبت به معیارهای استاندارد فاصله‌ای قابل توجه دارد. در صورتی که دولت قصد داشته باشد نرخ تورم را کاهشی کند، باید نرخ تورم ماهانه به مرز یک درصد برسد و در صورتی که بنا رسیدن به ایده آل‌هایی مانند تورم تک رقمی باشد، باید این نرخ به صفر برسد.
نرخ تورم در حالی دوباره به مرز 30 درصد نزدیک شده، که امیدهایی برای بهبود اوضاع در ماه‌های بعد به وجود آمده است. با کنار رفتن ترامپ از ابتدای بهمن، بایدن به عنوان رییس‌جمهور امریکا کار خود را آغاز خواهد کرد. او وعده داده که به برجام باز می‌گردد و این به معنی کاهش فشار تحریم‌ها بر ایران خواهد بود. هرچند فاصله‌ای طولانی تا آن زمان باقی مانده و با توجه به عهدشکنی دولت امریکا، مشخص نیست چگونه مقدمات مذاکره دوباره فراهم خواهد شد اما صرف پیروزی دموکرات‌ها نخستین نتایج خود را در بازارهایی که به ارز وابسته هستند نشان داده است. نرخ ارز که حتی از مرز 30 هزار تومان نیز گذشته بود، بار دیگر به کانال 25 هزار تومان بازگشته و همین امر می‌تواند روی بازارهایی که مستقیما به ارز وابسته است تاثیرات خود را نشان دهد و در ماه‌های بعد در سایر بازارها نیز احتمال بروز این تغییر وجود خواهد داشت. در صورت کاهش تحریم‌ها، دست دولت در استفاده از ارزهای بلوکه شده و در آمدهای صادراتی بازتر خواهد شد و همین امر می‌تواند خود را در کاهش نرخ تورم نشان دهد. با این وجود فعلا خبری قطعی از کاهش تحریم‌ها نیست و حرکت تورم نیز نشان از آن دارد که هنوز اقتصاد ایران، واکنش مثبتی به تحولات احتمالی نشان نداده است.
