جدیدترین نرخ تورم اعلام شده از سوی مرکز آمار نشان می‌دهد که حرکت صعودی تورم در ماه‌های قبل ادامه پیدا کرده و به عدد 27.2 درصد رسیده است، عددی که هرچند نسبت به رکوردزنی نرخ تورم در سال‌های قبل هنوز فاصله‌ای قابل توجه دارد اما زنگ خطری بسیار بزرگ و مهم را به صدا درآورده است، زنگ خطری که حاکی از آن است که تورم بار دیگر در اقتصاد ایران صعودی شده است. اقتصاد ایران در سال‌های گذشته با مشکلات و محدودیت‌های جدی دست و پنجه نرم کرده است اما آنچه که بیشترین تاثیر را بر زندگی اقشار مختلف مردم داشته و البته حرکت اقتصاد ایران در سال‌های آینده را تحت تاثیر قرار داده، درگیری همزمان با رکود و تورم بوده است. آمارها می‌گوید که از سال 97، نرخ رشد اقتصادی در ایران منفی شده که بخش قابل توجهی از آن تحت تاثیر تحریم‌های اقتصادی امریکا و کاهش فروش نفت بوده است. برآوردهای بین‌المللی نشان می‌دهد که در سال‌های 97 و 98 نرخ رشد اقتصادی حتی تا منفی هشت درصد نیز پیش رفته که تداوم آن به معنی کوچک شدن اقتصاد ایران در دوره‌ای چند ساله است.
هرچند دولت تلاش کرد در سال 98 و با اتکا بر درآمدهای غیرنفتی بخشی از این زیان را جبران کند که نتیجه‌اش مثبت شدن نرخ رشد اقتصادی ایران در بخش غیرنفتی بود اما شوک حاصل از شیوع کرونا این برنامه را نیز بر هم ریخت تا جایی که برآوردها نشان می‌دهد، در ماه‌های ابتدایی سال جاری نیز اقتصاد ایران رشد منفی را تجربه کرده است. آخرین گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که اقتصاد ایران حتی با وجود کرونا، در سال آینده احتمالا رشدی مثبت را به ثبت خواهد رساند. هرچند این رشد در قیاس با فرصت‌های از دست رفته در سال‌های قبل ناچیز است اما در عمل، می‌توان به بهبود نسبی شرایط در این حوزه امیدوار باقی ماند. در کنار رکود، معضل دیگری که تاثیری بسیار جدی بر وضعیت اقتصادی اقشار مختلف مردم گذاشته، بالا بودن نرخ تورم است. هرچند دولت روحانی در دوره نخست خود توانست به وعده تک رقمی شدن تورم جامه عمل بپوشاند اما شوک تحریم‌ها و بالا رفتن تورم انتظاری باعث شد خیلی زود از ماه‌های پایانی سال 97، نرخ تورم روند افزایشی جدید به خود بگیرد و در تابستان 98 با اوج‌گیری کم سابقه حتی از عدد 40 درصد نیز عبور کند. در چنین بستری سیاست‌های انقباضی دولت وارد کار شدند تا با برخی سخت‌گیری‌ها بار دیگر تورم کاهشی شود و سرانجام حتی به مرز 25 درصد نیز برسد. این روند مثبت در تابستان امسال متوقف شد و با عبور نرخ تورم ماهانه تیر ماه از مرز 6 درصد نشان داد که شرایط بار دیگر به سمت بالا رفتن تورم در حال حرکت است.هرچند این نرخ در ماه‌های بعد قدری تعدیل شد اما در نهایت آمار مهر ماه حاکی از به وقوع پیوستن نگرانی‌هایی است که کارشناسان پیش از این سخن از آن می‌گفتند.
قله دو ساله تورمی
مرکز آمار در جدیدترین گزارش خود به بررسی وضعیت تورم ماهانه مهر ماه پرداخته است، گزارشی که نشان از تشدید دوباره حرکت تورمی در نخستین ماه پاییز دارد. این گزارش نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه از 40 درصد گذشته است. منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل می‌باشد. نرخ تورم نقطه‌ای در مهر ماه ١٣٩٩ به عدد ٤١,٤ درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین ٤١.٤ درصد بیشتر از مهر ١٣٩٨ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. نرخ تورم نقطه‌ای مهر ماه ١٣٩٩ در مقایسه با ماه قبل ٧,٠ واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش ٩,٠ واحد درصدی به ٤٠.٥ درصد و گروه «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» با افزایش ٦.٠ واحد درصدی به ٤١.٩ درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ٤١,٣ درصد می‌باشد که نسبت به ماه قبل ٦,٨ واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ٤٢,٢ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٨,١ واحد درصد افزایش داشته است. بررسی تورم ماهانه مهر ماه نشان می‌دهد که پس از مهر97، که تورم ماهانه بالای هفت درصد بوده است، در هیچ ماهی این رکورد به ثبت نرسیده و این زنگ خطری بزرگ به شمار می‌آید. تداوم تورم ماهانه بالا، در نهایت به اوج‌گیری نرخ تورم سالانه منجر می‌شود. موضوعی که نمونه آن در تیر ماه امسال مشاهده شد و پس از ثبت تورم بالای
6 درصد در ابتدای تابستان، حالا نرخ تورم سالانه نیز بالا رفته است. منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل می‌باشد. نرخ تورم ماهانه مهر ١٣٩٩ به ٧,٠ درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ٣.٤ واحد درصد افزایش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» به ترتیب ٥.٧ درصد و ٧.٦ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری ٧,١ درصد می‌باشد که نسبت به ماه قبل، ٣.٥ واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ٦.٩ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٣.٤ واحد درصد افزایش داشته است.
منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. نرخ تورم سالانه مهر ماه ١٣٩٩ برای خانوارهای کشور به ٢٧,٢ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ١,٢ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ٢٧,٣ درصد و ٢٦.٧ درصد می‌باشد که برای خانوارهای شهری ١,٢ واحد درصد افزایش و برای خانوارهای روستایی ١.٣ واحد درصد افزایش داشته است. در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «روغن‌ها و چربی‌ها» (کره پاستوریزه حیوانی و روغن جامد)، گروه «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» (تخم مرغ و خامه پاستوریزه)، گروه «سبزیجات» (فلفل دلمه‌ای، کاهو، نخود، پیاز و قارچ)، گروه «چای، قهوه و سایر نوشیدنی‌ها» (انواع نوشابه و آبمیوه) می‌باشد. در گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات»، گروه «حمل و نقل» (قیمت انواع خودرو)، گروه «مبلمان و لوازم خانگی» (بخاری گازی، فرش ماشینی، لوازم پلاستیکی آشپزخانه، یخچال فریزر و ظروف شیشه‌ای آشپزخانه)، گروه «تفریح و فرهنگ» (لپ‌تاپ، قطعات کامپیوتر، دوربین عکاسی و دوچرخه بچه‌گانه) بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. اوج‌گیری دوباره نرخ تورم باعث شده، فشار معیشتی که بر اقشار مختلف مردم وجود داشته افزایش پیدا کند و در این بین بالاتر بودن نرخ تورم کالاهای خوراکی که اصلی‌ترین سبد خرید اقشار کم درآمد است نیز این موضوع را تایید می‌کند. هرچند به نظر می‌رسد با پیگیری مجلس، احتمالا به زودی کمکی معیشتی جدیدی برای تامین کالاهای اساسی مردم تصویب می‌شود اما تا زمانی که تورم بالا باشد، تمام این کمک‌ها در مدتی کوتاه اثر خود را از دست می‌دهند.
