با الحاق یک بند به تبصره یک قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور کلیات طرح اختصاص یک میلیون تن قیر رایگان مورد نیاز شهرهای با جمعیت زیر 100 هزار نفر در ابتدای مرداد امسال به تصویب رسید و به این ترتیب پس از وقفه‌ای کوتاه‌مدت، بار دیگر مجلس برای حمایت از محرومیت زدایی به سراغ تخصیص قیر رایگان به طرح‌های راه‌سازی رفت، موضوعی که انتقادها و نگرانی‌های جدی را به وجود آورده است. علی آزاد - دبیر انجمن شرکت‌های راه‌سازی در گفت‌وگو با «تعادل» از ابهام‌های موجود در تصویب چنین طرحی می‌گوید و معتقد است در شرایط فعلی به جای تکرار تجربه‌های شکست خورده سال‌های گذشته، دولت و مجلس باید به سراغ برنامه‌هایی بروند که می‌تواند گره‌های عرصه راه‌سازی ایران را برطرف کند.
مجلس با وجود انتقادات مطرح شده، تخصیص قیر رایگان به شهرهای کوچک و روستاها را تصویب کرد. چرا این برنامه تا این حد با انتقاد مواجه است؟
متاسفانه اقتصاد ما در سال‌های گذشته همواره با مشکل فساد و عدم شفافیت مواجه بوده است و هرجا که طرحی با هدف تخصیص منابع رایگان یا ارزان قیمت تصویب می‌شود، خطر افزایش رانت و سودجویی نیز بالا می‌رود. بخشی از نگرانی‌ها و انتقادهای مطرح شده علیه این طرح در دل همین نگرانی از رانت‌ها شکل گرفته است. از سوی دیگر، با توجه به اهمیت طرح‌های راه‌سازی و نوع نگاهی که به آنها صورت می‌گیرد، اگر بناست طرحی حمایتی تصویب شود، باید نگاهی ملی در آن وجود داشته باشد.
یعنی در طرح تخصیص قیر رایگان، نگاه ملی نبوده است؟
این طبیعی است که به خصوص در ماه‌های اول تشکیل مجلس، نمایندگانی که از سراسر کشور و در حوزه‌های انتخابیه مختلف به نمایندگی برگزیده شده‌اند، تلاش کنند برای حوزه‌های انتخابیه خود کاری کرده و امتیازی بگیرند و در این میان طرح‌های راه‌سازی با توجه به اینکه اثر ماندگار و گسترده‌تری دارد، همواره در اولویت است اما آنچه که در این بین اهمیت دارد، لزوم ارجحیت دادن مسائل ملی و کلان کشور به دغدغه‌های کوچک است. هیچ کس به هیچ عنوان مخالف ساخت راه‌های جدید در مناطق کم برخوردار نیست و اتفاقا با توجه به اینکه درآمدزایی در راه‌های اینچنینی بسیار کم است، حمایت دولت از این برنامه‌ها، اهمیت فراوانی خواهد داشت اما چگونگی این حمایت نیز بسیار مهم است.
اگر تخصیص قیر رایگان نمی‌تواند گره گشا باشد، برای حمایت از راه‌سازی در این مناطق چه باید کرد؟
مگر تنها برای حمایت از محرومیت زدایی باید کمک کالایی کرد؟ این رویکرد غلط باید اصلاح شود. وقتی قیر به شکل رایگان در اختیار برخی افراد قرار می‌گیرد، هیچ تضمینی مبنی بر استفاده از این محصول در هدف در نظر گرفته شده وجود ندارد یا حتی برخی سودجویان بخشی از قیر را استفاده کرده و بخش دیگر را به فروش می‌رسانند. اینکه با وجود تمام این دشواری‌ها منابع مالی قیر تامین شود اما در نهایت خدمت لازم به مردم نرسد قطعا اشتباهی بزرگ خواهد بود. به شکل واضح بگویم اگر دولت بنا دارد از ساخت راه‌های روستایی حمایت کند به جای قیر باید پول بدهد.
یعنی راه‌ها به اعتبارات نقدی نیاز دارند؟
در شرایط دشوار اقتصادی کشور، قطعا تامین منابع مالی می‌تواند به سرعت گرفتن راه‌سازی در ایران منجر شود. مگر راه‌سازی فقط به قیر احتیاج دارد؟ آهن آلات، تجهیزات، ماشین آلات، هزینه نیروی انسانی و بسیاری دیگر از عوامل مگر جزئی از فرآیند راه‌سازی نیستند؟ پیمانکار پول می‌خواهد تا بتواند تمام بخش‌های کار خود را مدیریت کند. از این رو به جای اجرای طرحی که مشخص نیست چه سرنوشتی خواهد داشت، باید تلاش کرد که منابع مالی به طرح‌های راه‌سازی برسد و به این ترتیب هر پروژه بر اساس وضعیت خود و نیازی که دارد، گام‌های بعدی را بردارد.
با توجه به شرایط اقتصادی امروز چقدر به تامین منابع این طرح‌ها امید دارید؟
ما باید ابتدا در نظر داشته باشیم که راه یک ثروت ملی و دایمی است. امروز ارزش مادی راه‌هایی که در ایران ساخته شده و فعال هستند، هزاران میلیارد تومان است. این ثروت خود منجر به افزایش درآمد و کمک به توسعه اقتصاد می‌شود و از این رو اگر ما بخواهیم با هر تغییر شرایط و محدودیت مالی، راه‌سازی را ترک کنیم و کنار بگذاریم، در بلندمدت به ضرر منافع کشور قدم برداشته‌ایم. از این رو این امید وجود دارد که با یک نگاه ملی، اعتبارات لازم در اختیار بخش راه‌سازی قرار بگیرد و با حمایت از پیمانکارانی که در تمام این سال‌های سخت باقی مانده و سرمایه‌گذاری خود را حفظ کرده‌اند، این ثروت ملی رشد و توسعه پیدا کند.
