به دنبال انتقادات مطرح شده درباره عدم هماهنگی رشد اقتصادی و نرخ بیکاری اعلامی یک مقام مسوول در مرکز آمار گفت که در زمان رکود اقتصادی لزوما نباید افزایش نرخ بیکاری و یا کاهش آن رخ دهد و برخی قیاس‌های نادرست در این مورد می‌تواند به ایجاد ابهام و تردید بین اذهان عمومی منجر شود.
به گزارش ایسنا، تازه‌ترین اعلام مرکز آمار ایران از وضعیت رشد اقتصادی از این حکایت داشت که نرخ رشد محصول ناخالص داخلی (به قیمت بازار) در سال ١٣٩٨، بدون نفت ٦. ٠- درصد و با نفت ٧- درصد بوده است. رشته فعالیت‌های گروه کشاورزی ٣ درصد، گروه صنایع و معادن (شامل: استخراج نفت خام و گازطبیعی، سایر معادن، صنعت، انرژی و ساختمان) ١٤,٧- و فعالیت‌های گروه خدمات ٠.٣- درصد رشد داشته است. رشد منفی اقتصادی در سال گذشته در حالی رخ داده که آخرین آمار نرخ بیکاری که از سوی مرکز آمار در پایان سال گذشته منتشر کرد نشان داد که با کاهش ۱.۷ درصدی به ۱۰.۶ درصد رسیده است. اخیرا نیز برخی نمایندگان مجلس در این باره مواردی را مطرح و اعلام کردند که در شراط کاهش رشد و ایجاد رکود چگونه نرخ بیکار کاهش داشته است؟ در همین رابطه برای رفع ابهامات موجود، در گفت‌وگویی با معصومه محمدی - رییس گروه آمارهای نیروی کار- جریان رشد اقتصادی و نیروی کار مورد بررسی قرار گرفته است. محمدی با بیان اینکه نتایج طرح آمارگیری نیروی کار براساس اطلاعات و آمار ارایه شده از سوی خانوارها بوده و طبق مفاهیم استاندارد و دقیقا مشابه سایر کشورهای دنیا در این خصوص عمل می‌شود، اظهار کرد: آمار و اطلاعات مرکز آمار کاملا شفاف است و همواره تمامی اطلاعات آن از جمله داده‌های خام به ویژه در مورد طرح آمارگیری نیروی کار در پایگاه اطلاعاتی این مرکز قرار گرفته و جای هیچ ابهامی ندارد. رییس گروه آمار نیروی کار در رابطه با انتقاداتی که نسبت به اطلاعات طرح آمارگیری نیروی کار مطرح و گفته می‌شود چرا در زمان رکود اقتصادی باید نرخ بیکاری با کاهش همراه شده باشد، چند مورد را اشاره کرد و توضیح داد: زمانی که در شرایط رکود قرار می‌گیریم این نیست که واکنش اولیه دست‌اندرکاران تولید و صاحبان مشاغل دولتی و خصوصی در مرحله اول اخراج و یا تعدیل نیروی کار باشد، بلکه نیرو را معمولا حفظ کرده و در بین آنها تقسیم کار انجام می‌دهند، پس در این شرایط دلیلی ندارد که نرخ بیکاری نیز افزایش پیدا کند. وی گفت: در زمانی که شاخص‌های اقتصادی دچار تغییراتی می‌شوند، اینگونه نیست که بلافاصله یکدیگر را تحت تاثیر قرار دهند؛ به‌طوری که ممکن است رشد اقتصادی کاهش پیدا کند اما بازار کار با یک وقفه‌ای بعد از آن تاثیر بپذیرد. پس لزوما در کاهش رشد اقتصادی افزایش نرخ بیکاری به‌طور همزمان اتفاق نمی‌افتد. محمدی در ادامه به موضوع ایجاد شغل نیز اشاره کرد و گفت: یکی از اهداف طرح آمارگیری نیروی کار برآورد جمعیت شاغل است و در این طرح فرصت شغلی محاسبه نمی‌شود، هنگامی که جمعیت شاغل رشد می‌کند، لزوما به معنای شغل بیشتر نخواهد بود و ایجاد شغل و افزایش جمعیت شاغل دو مقوله متفاوت است و ممکن است در یک دوره جمعیت شاغل افزایش و یا کاهش داشته باشد اما ایجاد شغلی رخ ندهد. به گفته وی، به عنوان مثال در سال گذشته با توجه به افزایش نزولات آسمانی کشاورزی رونق گرفت که موجب افزایش تعداد افراد شاغل در این بخش شده است. مثلا در حالت عادی اگر یک نفر از اعضای خانوار در یک زمین کشاورزی فعالیت می‌کرد با توجه به رونق ایجاد شده در همان قطعه زمین، سه نفر مشغول به فعالیت شده بودند که این به معنی ایجاد شغل جدید نبود. بنابراین مرکز آمار ایران هیچگاه آماری از «شغل‌های ایجاد شده» ارایه نکرده و آنچه منتشر شده براورد تعداد شاغلان بوده است. محمدی با بیان اینکه نرخ بیکاری از شاخص جمعیت بیکار تقسیم بر جمع شاغل و بیکار (فعال) به دست می‌آید، اظهار کرد: بنابراین زمانی که نرخ بیکاری افزایش یا کاهش می‌یابد، باید این شاخص‌ها براساس مبنایی تغییر کرده باشند. مثلا وقتی نرخ بیکاری کاهش پیدا می‌کند حتما دلیل آن افزایش جمعیت شاغل نیست بلکه می‌تواند جمعیت غیرفعال رشد کرده باشد. وی در ادامه با اشاره به سایر عوامل موثر بر نرخ بیکاری گفت: تغییرات فصلی می‌تواند بازار کار را تحت تاثیر قرار دهد لذا در اعلام نتایج طرح آمارگیری نیروی کار توسط مرکز آمار نرخ بیکاری با فصل مشابه سال قبل مورد مقایسه قرار می‌گیرد. وی ادامه داد: عواملی مانند تزریق منابع و یا سرمایه‌گذاری‌های جدید بر نرخ بیکاری تاثیرگذار است و می‌تواند در زمانی که این عوامل اجرایی شود موجب تغییراتی در این رابطه شود. این مقام مسوول در مرکز آمار با بیان اینکه برای بررسی و رصد فرآیند بازار کار، نرخ بیکاری به تنهایی کفایت نمی‌کند، افزود: بلکه باید مجموعه شاخص‌های نیروی کار از جمله نرخ مشارکت اقتصادی، نسبت اشتغال، نرخ بیکاری و جمعیت دارای اشتغال ناقص در کنار هم دیده شود تا بتوان به چشم‌انداز کاملی از بازار کار دست یافت.وی توضیح داد: نتایج طرح در فاصله سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ از ۲۲ میلیون و ۵۲۵ هزار نفر به ۲۴ میلیون و ۲۷۴ هزار نفر رسیده است و در دوره زمانی مورد نظر حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر به جمعیت شاغل کشور اضافه شده است. از سوی دیگر همین نتایج گویای آن است که در همین دوره حدود ۷۰۰ هزارنفر به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند. رییس گروه آمارهای نیروی کار مرکز آمار در ادامه با توضیحی در رابطه با اهمیت شاخص بیکاری گفت که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی در جوامع تلقی می‌شود و نرخ بیکاری یکی از شاخص‌هایی است که برای ارزیابی شاخص‌های اقتصادی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. وی با اشاره به چگونگی شکل‌گیری طرح نیروی کار توضیح داد: تا قبل از سال ۱۳۷۶ طرحی که به‌طور اختصاصی شاخص بازار کار را تولید کند، در ایران وجود نداشت و در سرشماری‌ها که معمولا ۱۰ سال یک‌بار انجام می‌شد، مورد پرسش قرار می‌گرفت، اما این برای برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران اقتصادی کافی نبود و نیاز به آمار به‌روز و دقیقی داشتند، از این رو در سال ۱۳۷۳ طرح اشتغال و بیکاری طراحی و مطالعات آن آغاز و از سال ۱۳۷۶ آغاز شد.در سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ طرح مذکور به صورت سالانه اجرا می‌شد اما با توجه به اهمیت بررسی در مقاطع کوتاه‌تر نیاز برنامه‌ریزان بین سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۳ فصلی اجرا شد. وی در پایان یادآور شد که از سال ۱۳۸۴ با توجه به اهمیت استانداردسازی براساس تعاریف سازمان بین‌المللی کار، طرح جدید تحت عنوان طرح آمارگیری نیروی کار در مرکز آمار در دستور کار قرار گرفت و از سال ۱۳۸۴ به صورت فصلی اجرایی شد که جمعیت تحت پوشش این آمارگیری مجموعه افراد عضو خانوارهای معمولی ساکن یا گروهی در روستا یا شهر هستند که ۶۰۰ نیروی آمارگیر با مراجعه به ۶۱ هزار خانوار در هر فصل اطلاعات افراد ۱۰ ساله یا بیشتر را ثبت کرده و مورد بررسی قرار می‌گیرد.
