گروه ایران|
پنجشنبه دهم بهمن ماه بود که سفارت سوییس در تهران با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد بعد از توافق با امریکا ساز و کار مالی جدیدی برای ارسال اقلام انسان‌دوستانه به ایران تدارک دیده است که از طریق آن می‌توان نسبت به تامین برخی اقلام مورد نیاز ایران نیز اقدام کرد. خبری که بازتاب‌های وسیعی در رسانه‌های گروهی پیدا کرد. بلافاصله پس از مشخص شدن موضوع، این اقدام سوییس از سوی کارشناسان و تحلیلگران به عنوان امری صرفا انسان‌دوستانه تعبیر و تفسیر شد اما سفیر سوییس در تهران معتقد است که این اقدام علامت سیاسی و اقتصادی خاصی را به جهان منعکس می‌کند و می‌تواند زمینه ساز دوران تازه‌ای از توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران با جهان پیرامونی در دوران تحریم‌های اقتصادی تلقی شود. حرکتی که در گام‌های آینده می‌تواند به عنوان الگویی عملیاتی برای اجرای اینستکس به کار گرفته شود.
بر اساس این درونمای کلی است که در بیانیه‌ای که سفارت سوییس در تهران منتشر کرد آمده است: «تمهید تجاری انسان‌دوستانه سوییس (SHTA)، ساز و کاری مالی با هدف ممکن ساختن تحویل کالاهای انسان‌دوستانه به ایران، در آستانه اجرایی شدن است.» در ادامه بیانیه سوییس آمده است: «روز ۲۷ ژانویه ۲۰۲۰ (برابر با ۷ بهمن ۱۳۹۸) یک پرداخت اولیه برای محموله‌ای از دارو به مقصد ایران، به‌طور آزمایشی مورد تأیید قرار گرفت.» سوییس هدف از اجرایی شدن این ساز و کار را اطمینان از برخوردار شدن تأمین‌کنندگان محصولات غذایی و دارویی از وجود یک «کانال پرداخت مطمئن» برای انجام مبادلات مالی مرتبط با صادرات این اقلام توصیف کرده است. سوییس همچنین عنوان کرده این ساز و کار با همکاری نزدیک «مقامات مربوطه در ایالات متحده امریکا و ایران و نیز بانک‌ها و شرکت‌های برگزیده سوییسی» ایجاد شده است.
یک هفته پس از انتشار این خبر و در شرایطی که بر اساس اعلام رییس کل بانک مرکزی کشورمان اولین نقل و انتقال مالی و کالایی برآمده از این ساز و کار عملیاتی شده است؛ سفیر سوییس در تهران روبه روی خبرنگاران نشست تا نوری به ابعاد مختلف طرحی بتاباند که قرار است، بخشی از نیازهای مالی و اعتباری ایران را در دوران تحریم‌ها ساماندهی کند.
اهداف سوییس از ایجاد ساز و کار مالی
سفیر سوییس در تهران در خصوص دلایل ایجاد یک چنین ساختاری می‌گوید: برای راه‌اندازی کانال مالی برن و تهران ارتباطات گسترده‌ای با مقام‌های ایرانی، امریکایی و بانک‌های سوییس داشتیم تا بتوانیم این کانال را امن کنیم. «مارکوس لایتنر» سفیر سوییس در ایران در نشست خبری دیروز خود در خصوص راه‌اندازی کانال سازوکار مالی این کشور با ایران برای ارسال کالاهای بشردوستانه گفت: ما پیش‌تر خلاصه‌ای از اقدامات این سازوکار را در اختیار رسانه‌های ایران قرار دادیم.
وی ادامه داد: هدف ما برای ایجاد این سازوکار این است که مطمئن شویم صادرکنندگان و شرکت‌های مستقر در سوییس در حوزه دارویی و پزشکی بتوانند با ایران کانال مالی داشته باشند. با فراهم آمدن این کانال سوییس سهم مهمی در فراهم آوردن دارو برای مردم ایران خواهد داشت و این همان سنت انسان‌دوستانه سوییس است. این کانال تنها یک ابزار انسان‌دوستانه نیست و علامتی سیاسی نیز تلقی می‌شود. لایتنر افزود: با اطمینانی که ایران و امریکا به سوییس دارند، توانستیم این سازوکار را فراهم کنیم که نشانه‌ای از تشنج‌زدایی تلقی می‌شود. اقلام دارویی همواره از تحریم‌ها معاف بودند و با آغاز مجدد تحریم‌های امریکا علیه ایران، تمایل شرکت‌ها برای همکاری با ایران کم شد و دیگر روش‌ها و کانال‌های باقیمانده هم خیلی گران هستند و این مساله ما را ترغیب کرد که این کانال را راه‌اندازی کنیم. سفیر سوییس در ایران گفت: ما برای راه‌اندازی این کانال ارتباطات گسترده‌ای با مقام‌های ایرانی، امریکایی و بانک‌های سوییس داشتیم تا بتوانیم این کانال را امن کنیم.
وی افزود: از طریق این تمهید وزارت خزانه‌داری امریکا به شرکت‌های حاضر در این کانال تضمین می‌دهد که شامل حال تحریم‌های امریکا نخواهند شد. ما در این سازوکار سرمایه‌گذاری کردیم تا اطمینان حاصل کنیم که اقلام وارد شده توسط این کانال به دست بیماران ایرانی برسد. بانک‌ها و شرکت‌های مشارکت‌کننده در این سازوکار اطلاعات شرکای خود را تامین خواهند کرد و در اختیار مقام‌های سوییس قرار خواهند داد.
زمان اجرایی شدن کانال مالی
سفیر سوییس ادامه داد: انتظار دارم این سازوکار طی هفته‌های آینده به‌طور کامل عملیاتی شود و اطمینان دارم این کانال نقش موفقی در راه‌اندازی سایر کانال‌ها ایفا می‌کند. لایتنر گفت: تاکنون سه پرداخت از طریق بانک سوییسی در این رابطه صورت گرفته است و در همین راستا معاملاتی شامل خرید دارو به ارزش ٢.٣ میلیون یورو صورت گرفته است. امروز ١٨٠ هزار بسته اقلام دارویی را به عنوان بخشی از این کانال در ایران دریافت کردیم. وی در پاسخ به سوالی در خصوص حجم سرمایه‌گذاری در این کانال گفت: در زمینه سرمایه‌گذاری دو نکته متفاوت وجود دارد که یکی بخش سرمایه‌گذاری سیاسی و فناوری است و به عنوان نمونه می‌توان به مذاکرات مقام‌های سوییس با دولت امریکا اشاره کرد. همچنین ما بسیار تلاش کردیم که تعهد کاری بالا در این راستا وجود داشته باشد تا مطمئن شویم کلیه محصولات به بیماران ایرانی تعلق می‌گیرد و این دلیل تاخیر در راه‌اندازی این کانال است. دلیل بعدی تاخیر هم این است که باید همه طرف‌ها را به مشارکت ترغیب می‌کردیم. لازم است یادآور شوم این مبادلات ابتدایی در حد آزمایش است. سفیر سوییس همچنین در خصوص اینکه آیا این کانال قرار است جایگزین اینستکس شود، گفت: من در موقعیتی نیستم که در مورد اینستکس صحبت کنم چرا که عضو اتحادیه اروپا نیستیم. قطعا تفاوت‌هایی بین سازوکار ما و اینستکس وجود دارد و تمرکز ما روی مسائل بانکی است و اینستکس سعی دارد بر تبادلات تمرکز کند. ما از ابتدا تمرکزی بر اقلام انسان‌دوستانه داشتیم و جلوتر نخواهیم رفت.
واکنش بانک مرکزی
در این میان «عبدالناصر همتی» رییس کل بانک مرکزی یک روز بعد در واکنش به خبر ایجاد کانال مزبور اعلام کرد: داروی مبادله شده با پیگیری و درخواست سفارت دولت سوییس و در حد ۲.۵ میلیون یورو، آن هم از طریق منابع موجود بانک مرکزی نزد یک بانک سوییسی و از طریق شرکت‌های سوییسی بوده است. وی افزود: اگر امریکایی‌ها واقعا مدعی همراهی برای تأمین دارو و کالاهای کشاورزی هستند، باید مکانیسم بانکی برای انتقال و تأمین منابع خرید کالاهای اساسی را فراهم سازند. رییس کل بانک مرکزی صرف انجام مکانیسم فنی مبادله بدون امکان انتقال منابع را کافی ندانست و فراهم‌سازی مکانیسم انتقال منابع و تأمین مالی آن را معیار مهمی برای ارزیابی صحت ادعای امریکایی‌ها برشمرد.
