سال94 در حالی آغاز شد که بازار مسکن همچنان در رکود دو سال گذشته‌اش غرق بود و با وجود افزایش حجم معاملات در سه ماهه اول سال اما نشانه‌یی از رونق در بازار و خروج از رکود مشاهده نمی‌شد؛ با گذشت مدتی از فصل تابستان و سپری شدن ماه رمضان معاملات خرید و فروش رشد خوبی کرد و به گفته کارشناسان، بازار مسکن با شیب ملایم به سمت خروج از رکود و رونق حرکت کرد. در این میان وزارت راه و شهرسازی برای بهبود بازار راکد مسکن طرح‌هایی را ارایه و برخی را اجرایی کرد؛ گشایش صندوق پس‌انداز مسکن یکم و افزایش تسهیلات مسکن برای خریداران قشر متوسط ازجمله این طرح‌ها بود که نتایج آن از سال آتی و با پرداخت این وام‌ها مشخص می‌شود؛ رونمایی و نهایی کردن طرح جامع مسکن و به‌تبع آن برنامه‌ریزی برای کاهش شاخص دسترسی به مسکن نیز از برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی در سال جاری بود که اجرایی شدن آن زمان‌بر است. لیزینگ مسکن و بورس مسکن نیز ازجمله طرح‌هایی بودند که با وجود جنجال رسانه، استقبال چندانی از آنها صورت نگرفت و اجرای آنها با اما و اگرهایی همراه است. با وجود آنکه ارایه این طرح‌ها در 6ماهه گذشته نتوانست تکانه‌یی را به بازار راکد مسکن وارد کند اما دستیابی به توافق هسته‌یی در مدتی کوتاه، جوی روانی را بر بازار حاکم کرد که این هیجان ادامه نیافت و نتوانست اهرم مناسبی برای خروج از رکود و رونق بازار مسکن باشد. در همین ارتباط نایب‌رییس کانون صنفی انبوه‌سازان ایران با اشاره به ادامه رکود بازار مسکن در سال جاری به «تعادل» می‌گوید: در سه ماهه اول سال، رکود دوسال گذشته بازار مسکن ادامه داشت اما در سه ماهه دوم سال 94، بازار مسکن رونقی نسبی را تجربه کرد. حسن محتشم می‌افزاید: در تابستان سال جاری، خرید و فروش واحدهای کوچک و ارزان‌قیمت رونق گرفت و تعداد معاملات انجام‌شده این واحدها افزایش یافت؛ در واقع اعطای وام جدید 60 و 50، 40میلیون تومانی از سوی برخی از بانک‌های خصوصی موجب شد که خرید واحدهای ارزان‌قیمت رشد خوبی داشته باشد.
وی ادامه می‌دهد: در سال‌های گذشته نیز حجم معاملات خرید و فروش مسکن در تابستان افزایش می‌یافت اما در سال جاری و با وجود رکود بازار مسکن میزان معاملات رشد خوبی داشت. به گفته رییس انجمن انبوه‌سازان تهران قیمت مسکن به کف رسیده و حباب مسکن از میان رفته است، متقاضیان مسکن نیز به این موضوع پی برده‌اند و دیگر انتظار کاهش قیمت ندارند به همین دلیل بازار خرید و فروش بهبود یافته است. محتشم می‌گوید: با وجود رونق نسبی در تابستان، پیش‌بینی می‌شود که در فصل پاییز، شرایط رکودی بر بازار حاکم شود اما دوباره در فصل زمستان شاهد رونق نسبی بازار مسکن خواهیم بود زیرا برجام در زمستان اجرایی می‌شود ضمن اینکه متقاضیان خرید مسکن نیز به علت امکان افزایش قیمت در سال آتی و تورم، واحدهای مسکونی مورد نظر خود را خریداری می‌کنند. وی در ادامه به اثرات مثبت توافق هسته‌یی میان ایران و 1+5 اشاره می‌کند و می‌گوید: اجرای برنامه جامع هسته‌یی بر اقتصاد کلان کشور اثرگذار خواهد بود و این موضوع بر بخش مسکن به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی نیز موثر است. نایب‌رییس کانون صنفی انبوه‌سازان درپایان اظهار می‌کند: با این شرایط می‌توان انتظار داشت که بازار مسکن در فصل زمستان رونق بگیرد و به تبع آن نیز حجم معاملات خرید و فروش مسکن افزایش یابد.
کاهش ساخت و ساز واحدهای بزرگ
رکود بازار مسکن بر میزان صدور پروانه‌های ساختمانی نیز موثر بوده و در دو سال گذشته صدور این پروانه‌ها و میزان ساخت و ساز به نصف کاهش یافته است؛ براساس آمارهای منتشرشده در این باره از سوی شهرداری‌ها در سال جاری نیز این روند ادامه داشته است که این موضوع در سال‌های آتی موجب انباشت تقاضا و کاهش عرضه می‌شود. محتشم درباره میزان ساخت و سازها در 6ماهه گذشته می‌گوید: در سال جاری میزان صدور پروانه‌ها نسبت به سال 92 بیش از 50درصد کاهش یافته است و همین موضوع تعادل عرضه و تقاضا را از میان می‌برد. وی می‌افزاید: ساخت و سازهای صورت گرفته در سال جاری مربوط به پروانه‌های صادر شده سال گذشته است که براساس آمار، صدور پروانه‌های ساختمانی در سال93 نسبت به سال92 روند نزولی است. رییس انجمن انبوه‌سازان تهران ادامه می‌دهد: مشاهدات نشانگر آن است که با وجود کاهش ساخت و ساز، ساخت واحدهای مسکونی کوچک شرایط بهتری را سپری می‌کند و انبوه‌سازان تمایل بیشتری برای ساخت این واحدها دارند اما ساخت و ساز واحدهای بزرگ چندان قابل توجه نبوده و کمترین میزان صدور پروانه و ساخت و ساز در سال جاری نیز مربوط به واحدهای بزرگ است.
خروج از رکود وابسته به برنامه جامع
اگرچه رییس انجمن انبوه‌سازان تهران معتقد است که بازار مسکن در تابستان رونق نسبی داشته است اما یک استاد اقتصاد مسکن ضمن اشاره به ادامه رکود بازار مسکن به «تعادل» می‌گوید: در 6ماهه گذشته حوزه مسکن در رکود به سر برده است و نشانه‌یی برای خروج از این رکود و ایجاد رونق در ماه‌های آتی مشاهده نمی‌شود. بیت‌الله ستاریان اظهار می‌کند: برای خروج از این رکود نیاز به ارایه یک طرح جامع و کامل از سوی دولت است که در دو سال گذشته چنین طرحی ارایه نشده است. وی ادامه می‌دهد: با وجود آنکه دولت در 6ماهه گذشته برای خروج از رکود طرح‌هایی را ارایه کرد و انجام توافق هسته‌یی نیز در زمان کوتاهی جو روانی مثبتی را در بازار مسکن ایجاد کرد اما به این دلیل که دولت برنامه‌یی برای خروج از رکود ندارد این روند ادامه یافته است. به گفته ستاریان با وجود آنکه در سال جاری طرح صندوق پس‌انداز مسکن یکم آغاز به کار کرد اما با توجه به اعطای این تسهیلات از سال آینده، نبود توان مالی متقاضیان برای بازپرداخت مسکن، نبود منابع مالی کافی بانک‌ها و... گشایش این صندوق نمی‌تواند چندان راهگشا باشد. این استاد دانشگاه می‌افزاید: اجرای موفقیت‌آمیز طرح لیزینگ مسکن نیز نیازمند حل دیگر مشکلات و موانع بخش مسکن است و تا رفع کامل این موانع نمی‌توان انتظار اجرای مناسب لیزینگ مسکن را داشت؛ اجرای طرح صکوکات، صندوق زمین و ساختمان و... نیز نیازمند همکاری بانک مرکزی است که این بانک تاکنون همکاری چندانی برای اجرای این طرح‌ها نکرده است. این کارشناس اقتصاد مسکن می‌افزاید: شواهد نشانگر آن است که بازار مسکن در 6ماهه آینده نیز در رکود خواهد بود زیرا دولت برنامه‌یی برای خروج از رکود ارایه نداده است.
